Τα χρηματοδοτικά προϊόντα που έχει δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για τους ΟΤΑ στην Ελλάδα παρουσίασε ο αναπληρωτής τεχνικός σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Φερνάντο Καμάνο-Γκαρσία, στην ημερίδα που διοργάνωσαν η ΚΕΔΕ και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ).
Όπως είπε, η τράπεζα έχει δημιουργήσει συγκεκριμένα προϊόντα που στοχεύουν στις ανάγκες των νέων δημοτικών και περιφερειακών αρχών. Σε ό,τι αφορά μεγάλους δήμους (όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο) η τράπεζα μπορεί να προχωρήσει σε απευθείας χρηματοδότηση. Ήδη έχει ξεκινήσει συνεργασία με τους δήμους Αθηναίων και Ηρακλείου, ενώ εξετάζει πιθανή συνεργασία με το δήμο Θεσσαλονίκης.
Προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες μικρότερων δήμων, η ΕΤΕπ έχει οργανώσει δυο πιστωτικές γραμμές με το ΤΠΔ που ανέρχονται στα 100 εκατ. ευρώ συνολικά. Το ΤΠΔ θα πρέπει να μεταφέρει τα χρήματα αυτά στους μικρότερους δήμους, προκειμένου να εκπληρώσουν έργα στους τομείς των μεταφορών, της αποκατάστασης δρόμων, βελτίωσης οδικής ασφάλειας, εκπαιδευτικές υποδομές, έργων που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά, αποκατάστασης δημοσίων κτιρίων, περιβαλλοντικής αναβάθμισης, ενεργειακής αποδοτικότητας, ανάπτυξης τουριστικών υποδομών.
Τα έργα που αφορούν δημοτικές αρχές μπορούν να χρηματοδοτηθούν έως 50% από την ΕΤΕπ και το υπόλοιπο 50% από το ΤΠΔ ή άλλους πιστωτικούς οργανισμούς ή από τους πόρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πιστωτική γραμμή του ΤΠΔ είναι ένα καινοτόμο πρόγραμμα που φθάνει τα 50 εκατ. ευρώ για μικρότερους δήμους.
«JESSICA»
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα «JESSICA», πρωτοβουλία που αναδείχθηκε από την Κομισιόν και την ΕΤΕπ, εξήγησε ότι έχει ως στόχο να χρησιμοποιηθεί ένα μέρος των διαρθρωτικών πόρων προκειμένου να γίνουν αποδοτικές επενδύσεις σε σχέδια αειφόρου, αστικής ανάπτυξης. Αυτές οι επενδύσεις μπορούν να πάρουν τη μορφή είτε ιδίων κεφαλαίων, είτε δανείων, είτε εγγυήσεων.
Τον Ιούλιο 2010 η Ελλάδα και η ΕΤΕπ σύναψαν χρηματοδοτική συμφωνία και δημιούργησαν την εταιρεία επενδύσεων «Τζέσικα Ελλάς» (με κεφάλαιο 258 εκατ. ευρώ) που υλοποιείται από πέντε αστικά ταμεία, που έχουν δημιουργηθεί σε πέντε ελληνικές τράπεζες.
Ως πρακτικά παραδείγματα του προγράμματος, ανέφερε την αποκατάσταση παλιάς αποθήκης που μετατράπηκε σε ξενοδοχείο στη Δράμα, τη σύσταση ΣΔΙΤ για ολοκληρωμένο σύστημα τηλεματικής στον ΟΑΣΑ για την διαχείριση του στόλου των λεωφορείων και των έξυπνων στάσεων, τη δημιουργία ΣΔΙΤ για κατασκευή σχολικών συγκροτημάτων στην Αττικής.
«ΕLENA»
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα «ΕLENA» που στοχεύει στον ενεργειακό τομέα, εξήγησε ότι πρόκειται για ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, που συμπληρώνει την ΕΤΕπ και το ΤΠΔ και προσπαθεί μέσα από τεχνική βοήθεια να βοηθήσει τους δήμους να υλοποιήσουν προγράμματα ενεργειακής αποδοτικότητας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το «ELENA» στηρίζει με μελέτες βιωσιμότητας και μελέτες αγοράς, δόμηση προγραμμάτων, επιχειρηματικά σχέδια, προετοιμασία διαγωνισμών και των διαδικασιών τους, διευθετήσεις που αφορούν προγράμματα και υλοποιήσεις. Τομείς στους οποίους μπορεί να εφαρμοσθεί είναι η κοινωνική στέγαση, η σήμανση και ο φωτισμός δρόμων, ανακαίνιση κτιρίων προκειμένου να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας, λεωφορεία χαμηλής ενέργειας, ηλεκτρικά ή χαμηλής πρόωσης άνθρακα συστήματα που θα διευκολύνουν την εισαγωγή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην αγορά.
Αναφερόμενος σε πρακτικές εφαρμογές του «ELENA», μίλησε για τη χρηματοδότηση μελετών και επενδυτικών προγραμμάτων που προτείνονται από τη ΔΕΗ σε συνεργασία με την Εταιρεία Ενεργειακών Υπηρεσιών, για έξυπνα δίκτυα σε σταθμούς φόρτωσης ηλεκτρικών οχημάτων σε 5 νησιά – Λέσβος, Κύθνος, Λήμνος, Μήλος, Σαντορίνη.
Xρηματοδοτική περίοδος 2014- 2020
Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδοτική περίοδο 2014- 2020, σημείωσε ότι υπάρχει ένα πολύ ευρύτερο φάσμα χρηματοδοτικών ευκαιριών για να βοηθηθούν αστικά και μη αστικά προγραμματικά σχέδια. Υπάρχει πολύ σημαντική ζήτηση για έργα φωτισμού των δρόμων, διαχείριση απορριμμάτων, διαχείριση αποβλήτων με στόχο την παραγωγή ενέργειας
Επίσης, υπάρχουν δυο δισ. ευρώ για προγράμματα και δάνεια που συγχρηματοδοτούνται 100% που αφορούν τη συγχρηματοδότηση για άνω των 100.000 μικρών και μεσαίων έργων σε όλη την Ελλάδα. Ο ίδιος έχει παρακολουθήσει περισσότερα από 200 τέτοια έργα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και υπάρχει πολύ μεγάλη ζήτηση για τέτοια ποιοτικά έργα σε επίπεδο δήμων και Περιφερειών.
Όπως είπε, στις 16 Δεκεμβρίου η ΕΤΕπ ενέκρινε άλλο ένα πρόγραμμα 1 δισ. ευρώ για έργα συγχρηματοδοτούμενα από την ΕΕ. Πρόκειται για ένα πολυσχιδές πρόγραμμα, που έχει ως στόχο την ανάκαμψη και τη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και υλοποιείται στο πλαίσιο της υποστήριξης του προγράμματος 2014-2020.
Όπως τόνισε, για πρώτη φορά η σωρευτική αυτή χρηματοδότηση μπορεί να φθάσει μέχρι το 100% για να αντιμετωπίσει τα τρέχοντα προβλήματα και τις συνθήκες σήμερα στην Ελλάδα. Αποτελεί δέσμευση της ΕΤΕπ και της ΕΕ να βοηθήσει την Ελλάδα να ξεπεράσει την κρίση, τόνισε. Επιλέγονται όλοι οι τομείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έρευνα και ανάπτυξη, μεταφορές, διαχείριση υδάτων, ενεργειακή αποδοτικότητα, αποκατάσταση αστικών κέντρων, υγεία, εκπαίδευση, πολιτισμός. Το πρόγραμμα θα στοχεύσει καταρχήν στη χρηματοδότηση μικρών και μεσαίων επενδυτικών σχεδίων έως 50 εκατ. ευρώ που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τους δήμους.
Mείωση των επιτοκίων δανεισμού
Τον καθορισμό νέων χαμηλότερων επιτοκίων για τα υφιστάμενα δάνεια των ΟΤΑ, ανακοίνωσε στην ημερίδα ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος πρόσθεσε ότι η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία βρίσκεται σε τελική φάση επεξεργασίας. Επίσης, ανακοίνωσε τη δυνατότητα αναχρηματοδότησης των ήδη συναφθέντων δανείων, ανάλογα με τη δυνατότητα των δήμων να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους ανάγκες. Ανάλογα με τη δυνατότητά τους, θα καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι και οι προϋποθέσεις της αναχρηματοδότησης για κάθε ΟΤΑ, ώστε να εξασφαλίζεται τόσο η οικονομική του βιωσιμότητα όσο και η αποπληρωμή του δανείου. Επειδή δεν πρόκειται για νέο δανεισμό, οι αναχρηματοδοτήσεις των δανείων δεν θα επιβαρύνουν επιπλέον το έλλειμμα ή το χρέος των φορέων της γενικής κυβέρνησης. Όπως σημείωσε το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, έχει ήδη προχωρήσει σε ρυθμίσεις στεγαστικών δανείων μέσα από ένα εύρος δυνατοτήτων και επιλογών, και δεν υπάρχουν εκκρεμείς αιτήσεις ρυθμίσεων υπαγωγής σε δόσεις. Επίσης, αύριο υπογράφεται Πρωτόκολλο Συνεργασίας ανάμεσα στο Ελληνικό και στο Ιταλικό Ταμείο, που αποτελεί το μεγαλύτερο αναπτυξιακό χρηματοπιστωστικό ίδρυμα της Ιταλίας, με ενεργητικό άνω των 300 δισ. ευρώ, με σκοπό τη χρηματοδότηση διασυνοριακών έργων κοινού ενδιαφέροντος.
Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ)
Ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΤΠΔ, Αλέκος Κρητικός, σημείωσε ότι το Ταμείο στο διάστημα της κρίσης υπήρξε το μοναδικό εγχώριο πιστωτικό ίδρυμα που συνέχισε απρόσκοπτα τη δραστηριότητά του στον τομέα αυτόν. Αυτόν το ρόλο, τόνισε, όχι μόνο θα συνεχίσει, αλλά και θα ενισχύσει σήμερα. Υπογράμμισε ότι οι περιορισμένοι πόροι θα διατεθούν για έργα των δήμων που κρίνονται ως απολύτως απαραίτητα και δεν έχουν κανένα περιθώριο οικονομικής ανταποδοτικότητας. Για τα υπόλοιπα έργα υπάρχει η λύση του δανεισμού, η λύση των ΣΔΙΤ και οι συνδυασμοί τους.
Ειδικά για τις ΣΔΙΤ, ανέφερε ότι «υπό προϋποθέσεις είναι ένα μέσο που εξασφαλίζει πρόσθετους πόρους, απελευθερώνει πόρους για μη ανταποδοτικά έργα, συμβάλλει στην ταχύτερη ολοκλήρωση των έργων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τον επιθυμητό επιμερισμό κινδύνου και τη βελτιστοποίηση του λόγου κόστους-ωφέλειας».
Ο κ. Κρητικός ανακοίνωσε ότι το ΔΣ του ΤΠΔ πήρε την απόφαση να μειώσει τα επιτόκια χορήγησης νέων δανείων και αναχρηματοδότησης παλαιών, αξιοποιώντας τους πόρους της ΕΤΕπ. Ειδικότερα, για δάνεια συγχρηματοδοτούμενα και από την ΕΤΕπ, το κυμαινόμενο μεσοσταθμικό επιτόκιο θα ανέρχεται (με το ισχύον Euribor) σε 3,57%. Για δάνεια χρηματοδοτούμενα μόνο από πόρους του Ταμείου, το κυμαινόμενο επιτόκιο ανέρχεται σε 4,48% (euribor εξαμήνου +4,30%). Αν ένας ΟΤΑ επιθυμεί σταθερό επιτόκιο, αυτό για τα πρώτα 3 χρόνια ανέρχεται στο 5,02% , για τα υπόλοιπα 7 χρόνια ανέρχεται στο 6,02% (εκτός αν οι συνθήκες επιτρέπουν τότε χαμηλότερο επιτόκιο) και για τα υπόλοιπα 15 χρόνια μόνο κυμαινόμενο euribor 6μήνου +4,30%. Σε περίπτωση σταθερού επιτοκίου, τα ανώτερα επιτόκια γίνονται αντιστοίχως 4,37% για τα πρώτα 3 έτη και 4,87% για τα επόμενα 7 έτη.
Σημειώνεται ότι το 2013 υπογράφηκε μεταξύ του ΤΠΔ και της ΕΤΕπ συμφωνία χρηματοδοτικής συνεργασίας για έργα Τοπικής Αυτοδιοίκησης με ευνοϊκούς όρους. Το 2014 υπογράφηκε μεταξύ ΤΠΔ και ΠΕΤΑ Α.Ε. (Πληροφόρηση, Επιμόρφωση, Τοπική Ανάπτυξη) προγραμματική σύμβαση για παροχή βοήθειας στους ΟΤΑ για την υλοποίηση προγράμματος χρηματοδότησης επενδύσεων, ύψους 200 εκατ. ευρώ, για τα έτη 2014-2015. Επίσης, το ΤΠΔ συνεργάζεται με το Πράσινο Ταμείο για τη χρηματοδότηση ΟΤΑ σε ό,τι αφορά την απόκτηση ελεύθερων χώρων στις πόλεις.
Επίσης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Εξοικονομώ» για δημόσια και δημοτικά κτίρια -που εξήγγειλε πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γ. Μανιάτης- το ΤΠΔ συμμετέχει είτε καλύπτοντας το 30% του προϋπολογισμού των έργων στο πλαίσια ΣΔΙΤ (Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) είτε χρηματοδοτώντας εξ’ ολοκλήρου την επένδυση εφόσον την υλοποιεί μόνος του ο ΟΤΑ. Εφόσον ευοδωθεί η πρόθεση του Ταμείου να ορισθεί ως Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης (ΕΦΔ) στο νέο ΕΣΠΑ για ενεργειακά έργα των ΟΤΑ, τότε το ΤΠΔ θα είναι ο μοναδικός φορέας στην Ελλάδα που θα μπορεί να συνδυάσει την επιδότηση με τους πόρους της ΕΤΕ και δικούς του πόρους, παρέχοντας ολοκληρωμένη χρηματοδότηση.
Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ)
Ο υπουργός ΠΕΚΑ, Γιάννης Μανιάτης, σημείωσε ότι η εξοικονόμηση ενέργειας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ένας από τους βασικούς άξονες για παραγωγή δημόσιου πλούτου και θέσεων εργασίας. Όπως είπε, κάθε ένα εκατ. ευρώ που θα δαπανάται, θα φέρνει 25-38 νέες θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα, στην πραγματική ανάπτυξη και στην επιχειρηματική.
Για την εξοικονόμηση ενέργειας διατίθεται 1,2 δισ. ευρώ. Για τη διαχείρισή του το ΥΠΕΚΑ θα συνεργασθεί με το ΤΠΔ, τους δήμους, το τραπεζικό σύστημα και τον ιδιωτικό τομέα. Όπως εξήγησε, το ΥΠΕΚΑ θα διαθέσει 200-220 εκατ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ για εξοικονόμηση ενέργειας στον δημόσιο τομέα και στους δήμους. Επειδή, όμως, τα ποσά αυτά δεν επαρκούν, θα χρειασθεί μόχλευση κεφαλαίων από το ΤΠΔ, το τραπεζικό σύστημα και τους ιδιώτες.
Το ΤΠΔ και οι τράπεζες θα διαθέσουν τα τριπλάσια ποσά από το ΠΕΚΑ. Τα κεφάλαια από την ΕΤΕπ δεν θα συνυπολογισθούν στο δημόσιο χρέος. Όλα αυτά βέβαια, τόνισε, εξαρτώνται από τον ανθρώπινο παράγοντα, από τους ανθρώπους που θα κληθούν να το υλοποιήσουν.
Ο κ. Μανιάτης αναφέρθηκε, επίσης, στον θεσμό του Ενεργειακού Υπεύθυνου, που θα υπάρχει σε κάθε δήμο και θα έχει την ευθύνη για τα δημοτικά κτίρια και το δημοτικό φωτισμό. Ακόμα, μίλησε για το «πράσινο μπόνους» που θα δίνεται στους υπαλλήλους οι οποίοι θα συνδυάζουν την παραγωγικότητα με την εξοικονόμηση ενέργειας.
Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ)
Σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση του νέου ΕΣΠΑ, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΕΤΑΑ, Γιάννης Μέξης, επισήμανε ότι προτεραιότητα έχουν τα έργα που ήταν ενταγμένα στο προηγούμενο ΕΣΠΑ (2007-2013), των οποίων η υλοποίηση καθυστέρησε λόγω της κρίσης. Τα έργα θα χρηματοδοτηθούν με τη ρητή προϋπόθεση ότι εναρμονίζονται με τις κοινοτικές και τις εθνικές προτεραιότητες του νέου ΕΣΠΑ (2014-2020) και ανταποκρίνονται στις προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η ένταξη ενός έργου ή δράσης. Υψηλή προτεραιότητα θα δοθεί, τα πρώτα έτη, στην υλοποίηση όσων νέων έργων και δράσεων συνδυάζουν ετοιμότητα υλοποίησης και στόχευση στις στρατηγικές επιλογές του νέου ΕΣΠΑ.
Όσον αφορά τους θεματικούς στόχους του ΕΣΠΑ 2014-2020, υπενθύμισε ότι είναι η ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του αγροτικού τομέα, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς, η διατήρηση και η προστασία του περιβάλλοντος, η προώθηση των βιώσιμων μεταφορών, η προώθηση της ποιοτικής απασχόλησης και η υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων κ.ά.
Πληροφόρηση, Επιμόρφωση, Τοπική Ανάπτυξη (ΠΕΤΑ)
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΠΕΤΑ, Στάθης Ραγκούσης, αναφέρθηκε στις επενδυτικές ανάγκες των ΟΤΑ σε υποδομές προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος (ύδρευση, υγρά και στερεά απόβλητα), στην κατασκευή υποδομών διοίκησης, πολιτισμού, αθλητισμού, κοινωνικών δομών, στις επενδύσεις ενεργειακής αναβάθμισης και παραγωγής ενέργειας, στις επενδύσεις σε έργα μεταφορών (οδοποιία, μαρίνες, στάθμευση) και στις επενδύσεις στον τουρισμό (συμπεριλαμβανομένου του ιαματικού).
Όπως είπε, οι δήμοι αντιμετωπίζουν το εξής δίλημμα: ή να αναμένουν την αύξηση των επιχορηγήσεων για επενδύσεις ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες τους, ή να ενεργοποιήσουν την αξιοποίηση χρηματοδοτήσεων για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Αναφέρθηκε στις δυο δυνατότητες χρηματοδότησης των ΟΤΑ, είτε από το ΤΠΔ, τα ταμεία αστικής ανάπτυξης (JESSICA) και τις εμπορικές τράπεζες, είτε από την ιδιωτική χρηματοδότηση.
