Του Ηλία Κάτρη*
Συχνά η κουβέντα στο δημόσιο διάλογο καταλήγει στο ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα για να ανοίξουν νέες επιχειρήσεις και να προωθηθεί η νεανική επιχειρηματικότητα. Τι γίνεται όμως με τις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις; Τί γίνεται με τα κόκκινα δάνεια των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων που οδηγούνται με ταχύτητα στην χρεοκοπία;
Για αυτές τις επιχειρήσεις υπάρχει το σύστημα του Τειρεσία, η blacklist ή αλλιώς το απόλυτα αντιπαραγωγικό φακέλωμα. Ο Τειρεσίας ΑΕ είναι μια εταιρία που ιδρύθηκε για να συλλέγει τα στοιχεία των κόκκινων δανείων και να τα δημοσιοποιεί για χάρη των τραπεζών. Είναι δηλαδή ένα εργαλείο που ως κυρίαρχη σκέψη είχε όταν δημιουργήθηκε να εκθέτει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές σε μια blacklist προκειμένου να τους πιέζει να αποπληρώσουν τάχιστα την οφειλή τους για να φύγει το όνομα τους από κει. Και για να φύγει κάποιος από κει πρέπει να ακολουθηθεί μακρά και γραφειοκρατική διαδικασία.
Η σκέψη δεν είναι λάθος, αλλά πλέον κατά τη γνώμη μου out of date. Διότι τη στιγμή που κάθε μέρα κλείνουν επιχειρήσεις και τη στιγμή που ο δείκτης των NPLs έχει φτάσει το 48%, πως μπορεί κανείς να τιμωρεί όλους τους κόκκινους επιχειρηματίες έτσι σκληρά και με τον ίδιο τρόπο.
Τι χρειάζεται λοιπόν; Η απάντηση είναι απλή, διαβάθμιση και αξιολόγηση δανείων χρειάζεται. Οι δανειολήπτες που βρέθηκαν στον Τειρεσία πρέπει να επαναξιολογηθούν, ως προς το ύψος της οφειλής, την ηλικία τους, την οικονομική τους ευχέρεια, το ιστορικό των αποπληρωμών των δόσεων, το πλήθος των εργαζομένων που απασχολούν κλπ. Τα δάνεια θα λάβουν μια βαθμολογία, από CCC (τα junk) ως A- (τα χρέη που κοκκίνισαν, αλλά μπορούν άμεσα να ξεκοκκινίσουν). Τα δάνεια των ανθρώπων που θα καταλήγουν στην κατηγορία CCC και στις κατώτερες κλίμακες όντως δεν θα μπορούν να δανειστούν περαιτέρω και να αξιοποιήσουν τις υποσχετικές και θα υποστούν βαριές συνέπειες, γιατί θα ‘ναι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Όσοι ανήκουν όμως σε κάποια από τις υψηλές σκάλες της κλίμακας B θα πρέπει να έχουν πιο ήπια μεταχείριση και να μπορούν να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία χωρίς να στιγματίζονται για την άτυχη στιγμή τους.
Προτείνεται συνεπώς να κατατεθούν ορισμένα κριτήρια αξιολόγησης (ηλικία, ύψος οφειλής, ιστορικό επιχειρηματία κλπ). Σε δεύτερο βήμα ορίζεται μια σκάλα αξιολόγησης που θα ξεκινά από τον βαθμό αξιολόγησης CCC ως τον βαθμό Α-. Στο τρίτο βήμα παρουσιάζεται ένας αλγόριθμος με μεταβλητές που θα κατατάσσει ένα δάνειο με βάση τα κριτήρια σε μια από τις βαθμίδες. Αυτό το βήμα είναι και το πιο δύσκολο και κρίσιμο διότι θα πρέπει να σταθμιστούν κάποια χαρακτηριστικά με περισσότερο βάρος και υψηλότερο πολλαπλασιαστή (πχ το ύψος του χρέους μετά από ένα ορισμένο ποσό θα πρέπει να ρίχνει την αξιολόγηση του δανείου περισσότερο από μια μικρή οφειλή).
Οι μικρότερες ηλικίες, καθώς και οι πρωτοεμφανιζόμενοι επιχειρηματίες θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να βαθμολογούνται πιο ήπια. Σε περίπτωση μάλιστα που κάποιος νέος αποτυγχάνει για πρώτη φορά θα πρέπει ίσως να του δίνεται και ένα μπόνους στην αξιολόγηση έτσι ώστε να έχει το κίνητρο να ξαναπροσπαθήσει και ενδεχομένως να μπορεί να ξεκολλήσει από τη βαθμίδα αξιολόγησης του πιο γρήγορα αν ξαναπροσπαθήσει. Η χρεοκοπία δεν θα πρέπει πλέον να είναι ρετσινιά αλλά κίνητρο για επανεκκίνηση και δεύτερη προσπάθεια. Αυτή είναι η νοοτροπία που κυριαρχεί στις ΗΠΑ, μια τέτοια νοοτροπία θα έπρεπε να εισαχθεί και στον ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο, ειδικά σε δύσκολους καιρούς όπως αυτούς που διανύουμε τώρα.
Με την κατάργηση του Τειρεσία και την αντικατάστασή του με το παραπάνω σύστημα αξιολόγησης δεν θα έχουμε πλέον μια τυφλή και τιμωρητική μαύρη λίστα, αλλά ένα σύστημα κινήτρων και αξιολόγησης που θα προστατεύει τους ικανούς αλλά άτυχους επιχειρηματίες και θα τους δίνει… το φιλί της ζωής μέσα στον ωκεανό των NPLs και θα τιμωρεί αυστηρά τους στρατηγικούς κακοπληρωτές μεταδίδοντας μια κουλτούρα προώθησης του επιχειρείν δια υπογραφής τραπεζιτών και επιχειρηματιών. Το ρίσκο, η βασική έννοια της επιχειρηματικότητας απενοχοποιείται και η επιχειρήσεις μπορούν να γυρίσουν πίσω στην άντληση ρευστότητας πιο εύκολα.
*Ο Ηλίας Κάτρης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου πολιτικών και οικονομικών μελετών «Κέντρο Αστικής Μεταρρύθμισης» στην περιφέρεια Αττικής και απόφοιτος οικονομικών και διοίκησης επιχειρήσεων.
