Η εξέλιξη της Covid-19 στη Ρωσία
Απόδοση από podcast της στήλης The Intelligence του περιοδικού Economist.
Η Ρωσία βρίσκεται εν μέσω του τρίτου -και πιο σφοδρού- κύματος της Covid-19, του οποίου η ισχύς εντείνεται από την ιδιαίτερα μεταδοτική μετάλλαξη Δέλτα. Οι νεκροί φτάνουν καθημερινά τους 600 με 700, τα υψηλότερα νούμερα από την αρχή της πανδημίας. Ο επίσημος απολογισμός στη Ρωσία έχει ξεπεράσει τις 130.000 απώλειες, όμως, σύμφωνα με υπολογισμούς του Economist, ο αριθμός φτάνει κοντά στο μισό εκατομμύριο, κάτι που δείχνει ότι δεν γίνεται ολοκληρωμένη καταμέτρηση. Τα εμβόλια θα έπρεπε να θεωρούνται σωτήρια, εξάλλου τον Αύγουστο, η Ρωσία ήταν η πρώτη χώρα που έφτιαξε εμβόλιο κατά της κορονοϊού, φτιαγμένο στην ίδια τη χώρα, το Sputnik V. Φέτος τον Μάιο, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είπε ότι είναι από τα πιο αξιόπιστα και ασφαλή διαθέσιμα εμβόλια.
Τόσο απλό και ασφαλές, είπε, όσο ένα καλάσνικοφ. Και όμως, παρά το γεγονός ότι η Ρωσία είχε έτοιμη την παραγωγή των εμβολίων και το κίνητρο για μαζικό εμβολιασμό -η διαδικασία ξεκίνησε στις αρχές του Δεκεμβρίου του 2020- μόνο το 17% του πληθυσμού έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση.
«Το μεγάλο θέμα που παρατηρείται στη Ρωσία, είναι ότι υπάρχει μεγάλη διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια, σύμφωνα με το ανεξάρτητο κέντρο δημοσκοπήσεων Levada Center, ίσως τον μόνο αξιόπιστο και ανεξάρτητο φορέα στη Ρωσία. Τον Φεβρουάριο οι έρευνες έδειξαν πως το 57% των Ρώσων δεν ανησυχούσαν για το αν θα κολλήσουν τον ιό και, ίσως το πιο ανησυχητικό, τα 2/3 των πολιτών απέρριπταν την ιδέα του εμβολιασμού», είπε ο Κρίστοφερ Λόκγουντ, συντάκτης μας στη Ευρώπη.
«Μεγάλο μέρος του ζητήματος πιθανώς σχετίζεται με το ίδιο το Sputnik V, το εμβόλιο που χρησιμοποιείται ευρέως στη Ρωσία. Είχε εγκριθεί πριν ολοκληρωθεί η τρίτη φάση των κλινικών δοκιμών και όταν δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα των δοκιμών βρέθηκαν αρκετές ανακολουθίες στα δεδομένα. Αυτό είναι κάτι φυσιολογικό, το είδαμε και με τα άλλα εμβόλια. Αλλά, έδωσε την εντύπωση στον κόσμο ότι είχε παρασκευαστεί με βιασύνη. Αυτό πρέπει να τους ανησύχησε περισσότερο και πρέπει να προσθέσω ότι τα δεδομένα μετά έδειξαν ότι δεν παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, είναι ένα καλό εμβόλιο, απλώς η φυτεύτηκε η αμφιβολία στα μυαλά των πολιτών».
-Και είναι η αμφιβολία αυτή ο λόγος που διστάζουν τόσο πολύ να εμβολιαστούν;
«Λοιπόν, υπάρχουν αρκετοί λόγοι και αυτός σίγουρα είναι ένας από αυτούς. Νομίζω πως ένας άλλος είναι τα μπερδεμένα μηνύματα που δίνει το Κρεμλίνο. Την προηγούμενη χρονιά διαλαλούσαν ότι νίκησαν την Covid και έκαναν άρση του lockdown -ένα lockdown που δεν είχε ποτέ εφαρμοστεί πλήρως. Ο Πούτιν, ο ίδιος ο πρόεδρος, το περιέγραψε σαν μια περίοδο διακοπών και δεν έκαναν κάποιον σχεδιασμό ή παρακολούθηση, σαν αυτά που βλέπουμε στις περισσότερες δυτικές ευρωπαϊκές χώρες, ή τις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα ήταν ο κόσμος να μην πιστέψει ότι υπήρχε πραγματικό πρόβλημα και αφού η κυβέρνηση επέτρεψε να γυρίσουν πίσω στις δουλειές τους, τότε όλα ήταν εντάξει. Τα ζητήματα όμως αποδείχτηκαν να είναι πολύ πιο σοβαρά από ότι έλεγε ο οποιοσδήποτε».
-Εκτός από αυτή την απάθεια και τα κακώς εφαρμοσμένα lockdown, τι μέτρα πάρθηκαν στη Ρωσία;
«Κοινωνική απόσταση και συστάσεις για μάσκες υπήρχαν, αλλά οι αρχές δεν τους έδωσαν και πολύ σημασία, με μια προφανή εξαίρεση: για όποιον ήταν οπαδός του Αλεξέι Ναβάλνι, του αρχηγού της αντιπολίτευσης και μεγάλη ενόχληση για τον Πούτιν. Ο οποίος Πούτιν αποφεύγει να πει το όνομά του, αλλά αυτός είναι ο άντρας που φοβίζει το Κρεμλίνο. Αν λοιπόν είσαι υποστηρικτής του Ναβάλνι και δε φοράς μάσκα σε δημόσιο χώρο, τότε θα σε συλλάβουν. Αλλά, αν συμμετάσχεις σε διαδήλωση υπέρ του Πούτιν -ή κάποια άλλη συγκέντρωση εγκεκριμένη από το κράτος- τότε δεν έχεις κανένα πρόβλημα. Και τα ΜΜΕ διέδιδαν διάφορα ψέματα, ότι ο Μπιλ Γκέιτς κατασκεύασε τον κορονοϊό για να πουλήσει περισσότερα εμβόλια ή ότι όλο αυτό είναι μέρος ενός υβριδικού πολέμου μεταξύ Κίνας και Αμερικής. Η Ρωσία μπλέχτηκε κατά λάθος σε όλα αυτά και ο κόσμος δεν πίστεψε ποτέ ουσιαστικά στα μέτρα».
-Οπότε για αυτό δεν πιστεύουν ούτε καν στο δικό τους εμβόλιο;
«Ναι, αυτό πιστεύω είναι ένας λόγος. Ένας άλλος είναι και ότι η κυβέρνηση δεν υποστήριξε αυτή τη νοοτροπία. Αν δούμε τον ίδιο τον Πούτιν, αντίθετα με ηγέτες άλλως χωρών που με προθυμία έδειξαν ότι κάνουν το εμβόλιο, ο ίδιος δεν το έκανε αυτό. Αυτό μάλλον έκανε τον κόσμο καχύποπτο. Βέβαια που μετά είπε ότι το έκανε στο phone-in, ένα σημαντικό γεγονός για τη Ρωσία και τον τρόπο με τον οποίο ο πρόεδρος επικοινωνεί με τους πολίτες.
Είπε επιτέλους ‘Φυσικά και έκανα το εμβόλιο Sputnik V’, αφού είναι και αρχηγός του στρατού. Ωστόσο μετά, μπέρδεψε την κατάσταση λέγοντας ότι το 10% των εμβολιασμένων θα μπορούσε να μολυνθεί εκ νέου. Μάλλον αυτό δεν ήταν κάποιο λάθος, ίσως προσπάθησε να μην αποξενώσει τον κόσμο που δεν πιστεύει στο εμβόλιο. Είναι άγνωστο γιατί επέλεξε να πει κάτι τέτοιο».
-Αλλά τώρα που η Ρωσία αντιμετωπίζει το τρίτο κύμα, η μετάλλαξη Δέλτα είναι πραγματικά παντού, η κυβέρνηση στηρίζει παραπάνω το πρόγραμμα εμβολιασμού;
«Ναι, πιστεύω ότι το κάνουν. Επιτέλους άρχισε και αυτό, στη Μόσχα και άλλες πόλεις, τα εστιατόρια και οι καφετέριες επιτρέπεται να εξυπηρετήσουν κόσμο μόνο αν δείξουν τον QR code που επιβεβαιώνει ότι έχουν εμβολιαστεί. Στα νοσοκομεία έχει δοθεί άδεια να αρνηθούν την περίθαλψη σε μη εμβολιασμένους. Σε κάποιους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα ανακοινώθηκε πως θα πρέπει να εμβολιαστούν, αλλιώς κινδυνεύουν να χάσουν τις θέσεις τους -φυσικά με αυτό το κομμάτι εγείρονται πολλά ζητήματα. Υπάρχει μια τεράστια μαύρη αγορά με ψεύτικα QR code, ψεύτικα πιστοποιητικά εμβολιασμού, ψεύτικες ιατρικές βεβαιώσεις εξαίρεσης, όλα αυτά. Οπότε είναι ένα ερώτημα το πόσο αποτελεσματικά είναι όλα αυτά τα μέτρα.
-Δεδομένων όλων αυτών των μπερδεμένων μηνυμάτων και με το τρίτο κύμα να κυριαρχεί, τι θα προέβλεπες για τη Ρωσία;
«Δε τα βλέπω καλά τα πράγματα. Το Κρεμλίνο έχει ήδη αποχαιρετήσει το αρχικό σχέδιο για εμβολιασμό του 60% του πληθυσμού μέχρι το τέλος του καλοκαιριού και μεγάλο μέρος του πληθυσμού κινδυνεύει να νοσήσει σοβαρά. Το ρωσικό σύστημα υγείας δεν είναι χάλια, αλλά δεν είναι και το καλύτερο. Στο σύνολο, η Ρωσία είναι ένα καλό παράδειγμα των αρνητικών εκβάσεων που προκύπτουν αν δεν κάνεις καλή χρήση των συστημάτων διανομής και πιο σημαντικό, αν δεν είσαι αρκετά πειστικός και αποτελεσματικός στην επικοινωνία. Αυτό έχει οδηγήσει σε ανησυχητικές καταγραφές (τα επίσημα στοιχεία των κρουσμάτων δεν φαίνονται να είναι άσχημα συγκριτικά με άλλες χώρες) αλλά, οι δείκτες θνητότητας είναι πολύ -πολύ- ανεβασμένοι. Όλο αυτό δεν είναι καθόλου καλό σαν εικόνα και πιστεύω ότι είναι συνέπεια της διαχείρισης που έκανε η ρωσική κυβέρνηση.
