Το κόμμα του Σερ Κιρ Στάρμερ φοβάται μήπως αφήσει τη νίκη να του ξεφύγει από τα χέρια
Γενικές εκλογές θα διεξαχθούν στη Βρετανία στις 4 Ιουλίου. Ανακοινώνοντας την είδηση στην Downing Street στις 22 Μαΐου, με θλιμμένο ύφος και το σακάκι του μούσκεμα από τη βροχή, ο Ρίσι Σούνακ είχε την εικόνα ενός ανθρώπου που ήξερε ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα. Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Οκτώβριο του 2022, ο πρωθυπουργός προσπάθησε τα πάντα για να αντιστρέψει τα δεινοπαθούντα δημοσκοπικά ποσοστά του Συντηρητικού Κόμματος – υποσχέσεις για μείωση του πληθωρισμού και των λιστών αναμονής για την υγειονομική περίθαλψη- πολεμοχαρής κομπασμός για την απέλαση των μεταναστών- προσφορά σταθερότητας, μετά αλλαγή και πάλι προσφορά σταθερότητας. Χωρίς αποτέλεσμα.
Το Εργατικό Κόμμα έχει τώρα ένα μέσο δημοσκοπικό προβάδισμα 23 ποσοστιαίων μονάδων, διαφορά που κανένα κυβερνών κόμμα δεν έχει ξεπεράσει με επιτυχία σε προεκλογική εκστρατεία. Το κεντρικό σενάριο του μοντέλου πρόβλεψης του Economist, το οποίο αντλεί στοιχεία από δημοσκοπήσεις και τα αποτελέσματα σε μεμονωμένες εκλογικές περιφέρειες σε εκλογές από το 1959, είναι ότι οι Εργατικοί θα κερδίσουν 381 έδρες έναντι 192 των Συντηρητικών, μια συντριπτική πλειοψηφία 112 βουλευτών. Το μοντέλο δίνει λιγότερο από 1% πιθανότητα να κερδίσουν οι Συντηρητικοί την πλειοψηφία των εδρών, αν διεξάγονταν αύριο εκλογές. Μια ξεχωριστή ανάλυση του Economist, η οποία βασίζεται σε 100.000 απαντήσεις σε έρευνες που διεξήγαγε η εταιρεία δημοσκοπήσεων WeThink, δείχνει ότι το 96% των ψηφοφόρων είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίξει τους Συντηρητικούς από ό,τι ήταν στις εκλογές του 2019. Η δημοσκόπηση της Ipsos διαπιστώνει ότι οι ψηφοφόροι πιστεύουν ότι είναι “καιρός για μια αλλαγή” με διαφορά 73% έναντι 18%.
Ωστόσο, στο Εργατικό Κόμμα το κλίμα είναι λιγότερο υβριστικό, περισσότερο φοβισμένο μήπως αφήσει τη νίκη να ξεφύγει από τα χέρια του. Σε μια συγκέντρωση στελεχών του Εργατικού Κόμματος στις 11 Μαΐου, ο Ντέιβιντ Λάμι, ο σκιώδης υπουργός Εξωτερικών, απαρίθμησε έναν κατάλογο πρόσφατων εκλογών όπου κόμματα που είχαν ισχυρό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις κατέληξαν να υποστούν ήττα: η Χίλαρι Κλίντον στην Αμερική το 2016, το Εργατικό Κόμμα της Αυστραλίας το 2019 και οι Χριστιανοδημοκράτες στη Γερμανία το 2021. “Οι εκλογές φέτος είναι ακόμα μια εκλογική αναμέτρηση που μπορούμε να χάσουμε”, είπε. Πολλοί υποψήφιοι των Εργατικών αναφέρουν ότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερος σκεπτικισμός, παρά τις μετρήσεις που δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Τι, αν κάτι, θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις πιθανότητες των Εργατικών να κερδίσουν επιτέλους και πάλι την εξουσία;
Πρώτον, η οικονομία. Ο κ. Σούνακ προκήρυξε τις εκλογές αφού κήρυξε τη νίκη στη μάχη κατά του πληθωρισμού, μια μάχη που κυριάρχησε κατά τη θητεία του- τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθωρισμός έφτασε το 2,3% τον Απρίλιο. Αυτό ακολούθησε την είδηση της ισχυρής αύξησης του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του έτους, στο 0,6%. Για πολλούς Βρετανούς “μπορεί να είναι ακόμη δύσκολο”, παραδέχθηκε ο κ. Σούνακ, αλλά η ελπίδα του είναι ότι οι ψηφοφόροι θα πιστέψουν ότι τα πράγματα βρίσκονται σε ανοδική πορεία.
Το ποσοστό των Βρετανών που πιστεύουν ότι η οικονομία θα είναι καλύτερη σε 12 μήνες βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδό του από τον Σεπτέμβριο του 2021, στο καθαρό -21%, αν και αυτό εξακολουθεί να είναι απαισιόδοξο για τα μακροπρόθεσμα δεδομένα. Αν και οι Εργατικοί απολαμβάνουν ένα σπάνιο προβάδισμα έναντι των Συντηρητικών μεταξύ των ψηφοφόρων ως το καλύτερο κόμμα για την οικονομία, στο 8%, το πλεονέκτημα αυτό είναι πολύ μικρότερο από το συνολικό δημοσκοπικό τους προβάδισμα.
Στη συνέχεια, μια πιο προσεκτική εξέταση του προγράμματος των Εργατικών. Παρά το μεγάλο δημοσκοπικό προβάδισμά του, οι εφημερίδες και οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί εξακολουθούν συχνά να αντιμετωπίζουν το κόμμα ως κάτι το περίεργο. Η προεκλογική εκστρατεία θα φέρει μεγαλύτερη εστίαση σε μια πολιτική ατζέντα διανθισμένη με αντιφάσεις και εύθραυστες υποθέσεις – ότι δηλαδή μπορεί να μετασχηματίσει τις δημόσιες υπηρεσίες χωρίς να ξοδέψει περισσότερα χρήματα ή ότι μπορεί να αυστηροποιήσει ουσιαστικά την εργατική νομοθεσία χωρίς οι επιχειρήσεις να νιώσουν πίεση. Η ηγεσία θα τύχει επίσης μεγαλύτερης προσοχής: Ο Σερ Κιρ Στάρμερ, ο ηγέτης των Εργατικών, είναι πιο δημοφιλής από τον κ. Σούνακ, αλλά πολύ λιγότερο από ό,τι ήταν ο Σερ Τόνι Μπλερ σε αυτό το σημείο της κούρσας του 1997. Οι ψηφοφόροι εξακολουθούν να μην είναι εξοικειωμένοι με πολλά από τα στελέχη της πρώτης γραμμής των Εργατικών. Δεν είναι πολύ αργά για να κάνετε μια κακή πρώτη εντύπωση.
Στη συνέχεια, υπάρχει η πιθανότητα μιας μανιφέστικης έκπληξης. Εδώ ο ανταγωνισμός είναι ασύμμετρος. Οι Εργατικοί, που έχουν να χάσουν τα πάντα, θα παρουσιάσουν ένα δημοσιονομικά άκαμπτο μανιφέστο. Οι κίνδυνοι της ανάληψης ρίσκου έγιναν σαφείς το 2017, όταν το σχέδιο της Τερέζα Μέι να χρηματοδοτήσει την κοινωνική φροντίδα για τους ηλικιωμένους μέσω του στεγαστικού κεφαλαίου συνέβαλε στην απροσδόκητα κακή εμφάνισή της. Οι Συντηρητικοί, αντίθετα, θα είναι σε θέση να τολμήσουν να το ρισκάρουν. Το 2007 ο Τζορτζ Όσμπορν, τότε σκιώδης καγκελάριος, ανέτρεψε την πρωθυπουργία του Γκόρντον Μπράουν με μια αιφνιδιαστική υπόσχεση να μειώσει τον φόρο κληρονομιάς- ο κ. Σούνακ θα μπει στον πειρασμό να επαναλάβει το τέχνασμα, έστω και για να στηρίξει την ψήφο των Τόρις σε πιο εύπορες περιφέρειες που είναι ευάλωτες στους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.
Ένας άλλος άγνωστος είναι ο αντίκτυπος των μικρότερων κομμάτων. Ο στόχος του Reform uk, ενός δεξιού αντάρτικου κόμματος που προέκυψε από το πρώην Κόμμα του Brexit, δεν φαίνεται να είναι τόσο η κατάκτηση εδρών όσο η πρόκληση αρκετής ζημίας στο Συντηρητικό Κόμμα ώστε να το μετατοπίσει προς μια πιο ριζοσπαστική κατεύθυνση στο μέλλον. Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων τοποθετεί το Reform uk στο 11%, με την υποστήριξή του να αντλείται πολύ περισσότερο από εκείνους που ψήφισαν Τόρις το 2019 παρά από τις τάξεις των Εργατικών. Αλλά οι Εργατικοί εξακολουθούν να ανησυχούν ότι αυτή η διάσπαση θα μπορούσε να αντιστραφεί. “Εάν η κυβέρνηση θεωρηθεί ότι θα καταφέρει να πάρει στα χέρια της τη μετανάστευση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι διαρροές προς το Reform uk θα μπορούσαν να περιοριστούν”, δήλωσε η Έλι Ριβς, αναπληρώτρια συντονίστρια εκστρατείας του κόμματος, πριν από την προκήρυξη των εκλογών.
Στην αριστερά, επίσης, ο εκλογικός συνασπισμός των Εργατικών είναι πιο ασταθής από ό,τι φαίνεται αρχικά. Στις τοπικές εκλογές νωρίτερα αυτό το μήνα, τα μικρότερα κόμματα εξασφάλισαν το 23% των ψήφων, με το Κόμμα των Πρασίνων να σημειώνει σημαντική πρόοδο στο Μπρίστολ και το Χέιστινγκς. Είναι πολύ πιθανό ότι πολλοί από αυτούς τους ψηφοφόρους θα στραφούν προς τους Εργατικούς στις γενικές εκλογές, αλλά δεν είναι εγγυημένο. Ορισμένοι στο κόμμα ανησυχούν ιδιαιτέρως για την ένταση της εχθρότητας προς τον Σερ Κιρ σε ορισμένες μουσουλμανικές κοινότητες λόγω του πολέμου στη Γάζα, γεγονός που φοβούνται ότι θα στερήσει από το κόμμα μια χούφτα έδρες.
Υπάρχει επίσης ο πιθανός αντίκτυπος της διαδικτυακής δραστηριότητας. Μεγάλο μέρος του θυμού για τη Γάζα βρίσκεται στο TikTok. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα πλαστό ηχητικό απόσπασμα που υποτίθεται ότι έδειχνε τον Σερ Κιρ να κακοποιεί το προσωπικό του. Ο κ. Λάμμι δήλωσε ότι “σκοτεινές δυνάμεις από εχθρικά κράτη όπως η Ρωσία και το Ιράν μπορεί να προσπαθήσουν να παρέμβουν”.
Ωστόσο, κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν είναι πιθανό να αλλάξει ουσιαστικά τις προοπτικές του κ. Σούνακ. Ακόμη και αν το δημοσκοπικό προβάδισμα των Εργατικών μειωθεί στις 15 μονάδες, το μοντέλο μας εξακολουθεί να δίνει στους Συντηρητικούς μόνο μία στις δέκα πιθανότητες νίκης (αντί για 1 στις 100). Αλλά το ενδεχόμενο να τα τινάξει όλα στον αέρα σημαίνει ότι η προεκλογική εκστρατεία των Εργατικών θα χαρακτηρίζεται από βαθιά προσοχή.
