Η Αμερική καλεί σε αυτοσυγκράτηση μετά τον μεγάλο αλλά άκαρπο βομβαρδισμό του Ισραήλ από το Ιράν.
“ΚΡΑΤΑ ΤΗ ΝΙΚΗ”, φέρεται να προέτρεψε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, αμέσως μετά την τεράστια επίθεση του Ιράν με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους, σύμφωνα με το αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Axios. Περίπου το 99% των 300 ή περισσότερων ιρανικών όπλων που εκτοξεύτηκαν στο Ισραήλ αναχαιτίστηκαν με επιτυχία, σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους. Αυτά που προσγειώθηκαν προκάλεσαν μόνο μικρές ζημιές στην αεροπορική βάση Νεβατίμ στα νότια της χώρας, η οποία παραμένει πλήρως λειτουργική. Το κύριο θύμα ήταν ένα επτάχρονο κορίτσι Βεδουίνων, το οποίο φαίνεται ότι τραυματίστηκε από την πτώση συντριμμιών. Το Ισραήλ είχε “επιδείξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα να αμύνεται και να νικά ακόμη και πρωτοφανείς επιθέσεις”, δήλωσε ο κ. Μπάιντεν.
Πίσω από τις φιλοφρονήσεις του κρύβεται η επιθυμία της Αμερικής να αποφύγει ένα ισραηλινό αντίποινο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια τρομακτική περιφερειακή κλιμάκωση και να σύρει τον Uncle Sam βαθύτερα στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, μετά από μια αντιπαράθεση κράτος με κράτος μεταξύ των δύο κύριων στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή, τα πράγματα μπορεί να μην είναι τόσο απλά. Το Ισραήλ ανησυχεί ότι η αποτρεπτική του ισχύς έχει υποστεί πλήγμα και μπορεί να αισθάνεται αναγκασμένο να αντιδράσει, ιδανικά χωρίς να αποξενώσει την ομάδα των αραβικών και δυτικών χωρών που βοήθησαν στην υπεράσπισή του. Στις 14 Απριλίου το πολεμικό του υπουργικό συμβούλιο πάλευε με αυτό το δίλημμα. Και είτε του αρέσει είτε όχι, η επίθεση επανασχεδιάζει τους κανόνες αποτροπής στην περιοχή και δείχνει πως η Αμερική θα έχει ζωτικό ρόλο σε κάθε περιφερειακή προσπάθεια ανάσχεσης του Ιράν.
Μετά από έξι εξαντλητικούς μήνες πολέμου στη Γάζα, η άμεση επιθυμία των περισσότερων μερών είναι να αποφευχθεί ένας ολοκληρωτικός περιφερειακός πόλεμος. Η Αμερική είπε στο Ισραήλ ότι δεν θα συμμετάσχει σε μια επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν. Οι επενδυτές φοβούνται ότι περαιτέρω μάχες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τεράστια αύξηση των τιμών του πετρελαίου. Και ακόμη και το Ιράν έχει αφήσει να εννοηθεί ότι είναι πρόθυμο να τα παρατήσει. Ένα tweet από την αποστολή του στα Ηνωμένα Έθνη ανέφερε ότι “το θέμα μπορεί να θεωρηθεί λήξαν”. Ωστόσο, προειδοποίησε επίσης για μια “σημαντικά πιο σοβαρή” απάντηση εάν το Ισραήλ αναλάβει δράση και ότι “οι ΗΠΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΜΑΚΡΙΑ!”.
Υπάρχει προηγούμενο για την ισραηλινή αυτοσυγκράτηση μπροστά σε μια άμεση πυραυλική επίθεση. Το 1991 το Ιράκ εκτόξευσε δεκάδες πυραύλους Scud εναντίον του εβραϊκού κράτους και της Σαουδικής Αραβίας κατά τη διάρκεια της “Καταιγίδας της Ερήμου”, της επίθεσης υπό αμερικανική ηγεσία για την εκδίωξη των ιρακινών δυνάμεων που κατείχαν το Κουβέιτ. Παραδόξως, ο πρωθυπουργός Γιτζάκ Σαμίρ δεν ανταπέδωσε, υποκύπτοντας στις αμερικανικές πιέσεις. Τα ανακριβή χτυπήματα Scud του Σαντάμ Χουσεΐν ήταν μια πρόκληση που αποσκοπούσε στο να παρασύρει το Ισραήλ στον πόλεμο και να υπονομεύσει την υποστήριξη των Αράβων προς τον αμερικανικό συνασπισμό. Εκτόξευσε περίπου 40 πυραύλους με συμβατικές κεφαλές, προκαλώντας περιορισμένες ζημιές στο Ισραήλ, όπου οι περισσότεροι από τους δεκάδες νεκρούς πέθαναν από καρδιακές προσβολές και λανθασμένη χρήση μασκών αερίων.
Πρόκειται για ένα επεισόδιο που θα είναι οικείο στον κ. Νετανιάχου, ο οποίος ήταν αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του κ. Σαμίρ υπό την ηγεσία του Λικούντ, και έγινε διάσημος επειδή έδωσε τηλεοπτική συνέντευξη φορώντας μάσκα αερίου το 1991. Ωστόσο, η σύγκριση φτάνει μέχρι εδώ. Σε αντίθεση με το Ιράκ, το Ιράν δεν βρίσκεται σε πόλεμο με έναν συμμαχικό στρατό. Οι άμεσες επιθέσεις του Ιράν με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά του Ισραήλ είναι το αποκορύφωμα ενός ημι-κρυφού πολέμου δεκαετιών που έχει γίνει επικίνδυνα φανερός. Το Ιράν υποστηρίζει όχι μόνο τη Χαμάς, αλλά και ένα δίκτυο σιιτικών και άλλων παραστρατιωτικών οργανώσεων στο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο και την Υεμένη, γνωστό ως “άξονας της αντίστασης”. Η αεράμυνα του Ισραήλ έχει ενισχυθεί. Έρευνες μετά το 1991 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό αναχαίτισης μιας προηγούμενης έκδοσης των αμερικανικών συστοιχιών Patriot που είχαν σταλεί στο Ισραήλ μπορεί να ήταν χαμηλότερο από 10%. Από την άλλη πλευρά, η πυραυλική απειλή είναι πολύ μεγαλύτερη: το Ιράν και οι σύμμαχοί του διαθέτουν πλέον εκατοντάδες χιλιάδες πυραύλους και ρουκέτες διαφόρων ειδών. Η ιδέα ότι μπορούν να εκτοξευθούν στο Ισραήλ χωρίς απάντηση μπορεί να αποδειχθεί μη αποδεκτή από το Ισραήλ.
Η στρατηγική του κ. Νετανιάχου χρωματίζεται από την απελπισμένη προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία μπροστά στην εκτεταμένη αντιδημοτικότητα. Οι ακροδεξιοί εταίροι του στον συνασπισμό πίεσαν για έναν παρατεταμένο πόλεμο για την καταστροφή της Χαμάς στη Γάζα και τώρα απαιτούν να αναλάβει δράση κατά του Ιράν. Στον Λίβανο και αλλού, το Ισραήλ έχει συχνά ανταποδώσει τα πυρά του στην ακριβή τοποθεσία που ήταν η αρχική πηγή των πυρών και εναντίον ανώτερων διοικητών. Στο Ιράν οι πιθανοί στόχοι θα ήταν πιθανώς διαφορετικοί: οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου και άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν που βρίσκονται εδώ και καιρό στο στόχαστρο, οι βάσεις του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης ή ίσως οι εγκαταστάσεις κατασκευής μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων.
Ωστόσο, έχοντας αυτοαπομονωθεί λόγω της Γάζας, οι επιθέσεις κατέδειξαν πώς η ευρεία ασφάλεια του Ισραήλ εξαρτάται από άλλες χώρες που είναι πολύ λιγότερο πρόθυμες για κλιμάκωση. Πολλοί πύραυλοι και μη επανδρωμένα αεροσκάφη καταρρίφθηκαν από αμερικανικές, βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις πριν φτάσουν στο Ισραήλ. Η Ιορδανία βοήθησε επίσης, καταστρέφοντας ιρανικά όπλα στον δικό της εναέριο χώρο, και άλλα αραβικά κράτη μπορεί να έχουν εμπλακεί έμμεσα. Η πολυεπίπεδη αεράμυνα του Ισραήλ, που αναπτύχθηκε με εκτεταμένη αμερικανική βοήθεια, έκανε τα υπόλοιπα. Περιλαμβάνουν τον πύραυλο Arrow που αναχαιτίζει βαλλιστικούς πυραύλους στο διάστημα, τα David’s Sling και Patriot που επιδιώκουν να τους χτυπήσουν κατά την επανείσοδο και το Iron Dome που έχει σχεδιαστεί για μικρότερα πυροβόλα, πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Όταν πρόκειται να επιτεθεί στο Ιράν, το Ισραήλ διαθέτει τα απαιτούμενα αεροσκάφη και δεξαμενόπλοια ανεφοδιασμού – για να μην αναφέρουμε τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τους πυραύλους και τα υποβρύχια.
Αλλά όσο περισσότερη είναι η βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών, τόσο πιο ισχυρό χτύπημα μπορεί να επιφέρει. Για παράδειγμα, τα ισραηλινά αεροσκάφη θα υποστηρίζονταν ιδανικά από αμερικανικές δυνάμεις έρευνας και διάσωσης για να βοηθήσουν τυχόν πιλότους που καταρρίπτονται.
Ο κ. Νετανιάχου πρέπει να μετρήσει πόσο περισσότερο μπορεί να επιβαρύνει τις σχέσεις με την Αμερική, τον ζωτικό προστάτη του Ισραήλ. Γνωρίζει ότι ο κ. Σαμίρ έχασε τις εκλογές το 1992 εν μέρει επειδή οι δεσμοί με την Αμερική χάλασαν λόγω της οικοδόμησης οικισμών. Τα χτυπήματα του Ιράν έχουν προς το παρόν θεραπεύσει το χάσμα μεταξύ του κ. Μπάιντεν και του κ. Νετανιάχου, οι οποίοι είχαν έρθει σε αντιπαράθεση σχετικά με τη διεξαγωγή του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα. Όμως, ένα μεγάλο αντίποινο θα το έθετε σε κίνδυνο. Με την ένταξη του Ισραήλ στην περιοχή ευθύνης της Κεντρικής Διοίκησης, η Αμερική εργάζεται για την ενσωμάτωση της αεράμυνας της περιοχής. Παρόλα αυτά, τα αραβικά κράτη δεν επιθυμούν να βρεθούν σε έναν πόλεμο μεταξύ του Ιράν, το οποίο φοβούνται, και του Ισραήλ, το οποίο δεν μπορούν να υποστηρίξουν ανοιχτά. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ρίσι Σουνάκ, έχει επίσης αποθαρρύνει τα αντίποινα: “Κανείς δεν θέλει να δει περισσότερη αιματοχυσία”, δήλωσε.
Όλα αυτά δείχνουν ότι το Ισραήλ δέχεται τεράστια πίεση από τον κ. Μπάιντεν και άλλους να επιδείξει αυτοσυγκράτηση. Πριν συνεδριάσει το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο της χώρας, ο Μπένι Γκαντζ, μέλος του και αντίπαλος του κ. Νετανιάχου, πρότεινε ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να περιμένει την ώρα του. “Θα οικοδομήσουμε έναν περιφερειακό συνασπισμό και θα απαιτήσουμε το τίμημα από το Ιράν με τον τρόπο και τη χρονική στιγμή που είναι κατάλληλος για εμάς”. Ωστόσο, ακόμη και αν το Ισραήλ δεν αντεπιτεθεί, το μακροχρόνιο ιρανικό πρόβλημα της Αμερικής επιστρέφει με σφοδρότητα. Εν όψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο πιθανός υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων, κατηγόρησε την επίθεση για την “αδυναμία” του κ. Μπάιντεν στο εξωτερικό. Παρά τα αιτήματά τους για σκληρή δράση, λίγοι Ρεπουμπλικάνοι απολαμβάνουν την προοπτική να παρασυρθούν σε πόλεμο κατά του Ιράν. Ο κ. Μπάιντεν μπορεί παρ’ όλα αυτά να πιεστεί να επιστρέψει σε κάτι παρόμοιο με την πολιτική του κ. Τραμπ για “μέγιστη πίεση” κατά του Ιράν, συμπεριλαμβανομένου ενός όλο και πιο σκληρού εμπάργκο εναντίον του. Αυτό μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολο από ό,τι στο παρελθόν με την Κίνα και τη Ρωσία να μην επιθυμούν να επιβάλουν κυρώσεις.
Επίσης, ο κ. Μπάιντεν δεν θέλει να υπονομεύσει την ήδη τρομακτική προοπτική της προσπάθειας να εξασφαλίσει μια βραχυπρόθεσμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, την ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων και, ιδανικά, την έναρξη μιας πολιτικής διαδικασίας που θα παντρέψει μια συμφωνία εξομάλυνσης της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ με την πρόοδο για την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση. Το 1991 η Αμερική βρισκόταν στο ζενίθ της δύναμής της μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου. Αντίθετα, ο κ. Μπάιντεν προσπάθησε να απεγκλωβίσει την Αμερική από τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής και το βρήκε αδύνατο.
Παρόλα αυτά, ένα παλιό μοτίβο, εμφανές το 1991, επανεμφανίζεται: όταν το Ισραήλ μάχεται με τους απάτριδες Παλαιστίνιους, οι φίλοι του Ισραήλ διχάζονται- όταν δέχεται επίθεση από ριζοσπαστικά κράτη όπως το Ιράκ και το Ιράν, συσπειρώνονται πίσω του. Ο κ. Μπάιντεν συγκέντρωσε έναν αδήλωτο διεθνή συνασπισμό για να υπερασπιστεί τους ισραηλινούς ουρανούς. Έχει καλέσει τους ηγέτες της G7 για να συζητήσουν μια απάντηση στο Ιράν. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα ασχοληθεί επίσης με το θέμα. Ο κ. Μπάιντεν γνωρίζει το άλλο μάθημα από το 1991: όσο περισσότερο φαίνονται οι εξωτερικές δυνάμεις να αντιμετωπίζουν τους εχθρούς του Ισραήλ, τόσο πιο πιθανό είναι το ίδιο το Ισραήλ να ενεργήσει με αυτοσυγκράτηση.
