Κορυφαίοι Αμερικανοί, Ισραηλινοί και Άραβες αξιωματούχοι προσπαθούν να επιτύχουν τρεις παράλληλες αλλά αλληλένδετες συμφωνίες που θα μπορούσαν να τερματίσουν τον πόλεμο στη Γάζα, να οριστικοποιήσουν το μεταπολεμικό της καθεστώς και, το πιο φιλόδοξο, να θέσουν δεσμεύσεις για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους.
Κορυφαίοι αξιωματούχοι από τουλάχιστον 1δέκα κυβερνήσεις προσπαθούν να επιτύχουν μια σειρά από δύσκολες συμφωνίες για να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα και να απαντηθεί το διχαστικό ερώτημα σχετικά με το πώς θα κυβερνηθεί η περιοχή μετά το τέλος των μαχών. Οι σημαντικότερες συζητήσεις επικεντρώνονται στην επίτευξη κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Αυτό θα περιλαμβάνει την απελευθέρωση περισσότερων από 100 Ισραηλινών ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς, με αντάλλαγμα την κατάπαυση του πυρός και την αποφυλάκιση χιλιάδων Παλαιστινίων που κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές.
Μία δεύτερη διαπραγματευτική διαδικασία επικεντρώνεται στην αναμόρφωση της Παλαιστινιακής Αρχής, του ημιαυτόνομου φορέα που διαχειρίζεται τμήματα της κατεχόμενης από το Ισραήλ Δυτικής Όχθης. Αμερικανοί και Άραβες αξιωματούχοι συζητούν την ανάληψη του ελέγχου της Γάζας από την Παλαιστινιακή Αρχή μετά το τέλος του πολέμου, παίρνοντας την εξουσία από το Ισραήλ και τη Χαμάς. Στην τρίτη διαπραγματευτική διαδικασία, Αμερικανοί και Σαουδάραβες αξιωματούχοι πιέζουν το Ισραήλ να συμφωνήσει σε όρους για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους με αντάλλαγμα τη σύναψη επίσημων δεσμών της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ για πρώτη φορά.
Οι απαιτήσεις και τα αποτελέσματα που συζητούνται και στις τρεις διαδικασίες συνδέονται μεταξύ τους και οι συνομιλίες θεωρούνται ως επί το πλείστον μακρινές. Ο πόλεμος ξεκίνησε με την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου, από την οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι, σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους. Η ισραηλινή αντεπίθεση άφησε περισσότερους από 25.000 Παλαιστίνιους νεκρούς στη Γάζα, όπως υποστηρίζουν αξιωματούχοι του εκεί υπουργείου Υγείας, ενώ ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει παράσχει στο Ισραήλ πλήρη υποστήριξη για τον πόλεμο.
Σε κάθε πακέτο διαπραγματεύσεων πρέπει να ξεπεραστούν σημαντικά εμπόδια. Το βασικότερο είναι η άρνηση της ισραηλινής κυβέρνησης να επιτρέψει την πλήρη παλαιστινιακή κυριαρχία, εγείροντας αμφιβολίες για το αν μπορεί να σημειωθεί πρόοδος στα μεγάλα μέτωπα. Επιπλέον, η ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία δεν έχει καταστρέψει τη Χαμάς, οπότε δεν είναι σαφές πώς θα πειστεί η Χαμάς να υποχωρήσει, ενώ εξακολουθεί να ελέγχει μέρος της Γάζας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η δύναμη που προσπαθεί να τα ενώσει όλα. Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο Brett McGurk, ο κορυφαίος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή, βρέθηκε στην περιοχή την περασμένη εβδομάδα και ο υπουργός Εξωτερικών Antony J. Blinken μίλησε μαζί του τηλεφωνικά αρκετές φορές, ενώ βρισκόταν σε ταξίδι στην Αφρική. Η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να διασφαλίσει ότι ένας κορυφαίος Αμερικανός αξιωματούχος μιλάει πρόσωπο με πρόσωπο ανά πάσα στιγμή με τους Ισραηλινούς και τους Άραβες ηγέτες.
Πολλές οι ιδέες που συζητούνται μεταξύ των αξιωματούχων. Οι περισσότερες από αυτές είναι προσωρινές, μακρινές ή αντιτίθενται σθεναρά σε ορισμένες πλευρές. Αρκετές αμφιλεγόμενες προτάσεις είναι οι εξής:
- Η μεταφορά της εξουσίας εντός της Παλαιστινιακής Αρχής από τον νυν πρόεδρο, Μαχμούντ Αμπάς, σε έναν νέο πρωθυπουργό, αφήνοντας όμως τον Αμπάς να διατηρήσει έναν τυπικό ρόλο.
- Αποστολή μιας αραβικής ειρηνευτικής δύναμης στη Γάζα για την ενίσχυση μιας νέας παλαιστινιακής διοίκησης εκεί.
- Την έγκριση ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, που θα αναγνωρίζει το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην κρατική υπόσταση.
Ακολουθεί ένας οδικός χάρτης για τα τρία διαπραγματευτικά πακέτα, βασιζόμενος σε συνεντεύξεις με περισσότερους από δώδεκα διπλωμάτες και άλλους αξιωματούχους που συμμετέχουν στις συνομιλίες, οι οποίοι μίλησαν ανώνυμα προκειμένου να συζητήσουν πιο ελεύθερα.
1. Όμηροι και κατάπαυση του πυρός
Οι Αμερικανοί βλέπουν τον τερματισμό του πολέμου ως το πρώτο πράγμα που πρέπει να επιτευχθεί από τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι συνομιλίες αυτές είναι συνυφασμένες με τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των περισσότερων από 100 ομήρων που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια του αμόκ της 7ης Οκτωβρίου και κρατούνται από τη Χαμάς και τους συμμάχους της. Η Χαμάς έχει δηλώσει ότι δεν θα απελευθερώσει τους ομήρους έως ότου το Ισραήλ συμφωνήσει σε μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός, μια θέση που είναι ασυμβίβαστη με τον διακηρυγμένο στόχο του Ισραήλ να πολεμήσει έως ότου η Χαμάς απομακρυνθεί από τη Γάζα. Αξιωματούχοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και το Κατάρ συζητούν μια συμφωνία που θα σταματούσε τις μάχες για διάστημα έως και δύο μηνών. Τον Νοέμβριο, τα μέρη συμφώνησαν σε μια σύντομη παύση των εχθροπραξιών που είχε ως αποτέλεσμα η Χαμάς να απελευθερώσει περισσότερους από 100 ομήρους.
Σύμφωνα με μια από τις προτάσεις, οι όμηροι θα απελευθερώνονταν σταδιακά κατά τη διαδικασία παύσης πυρός που θα διαρκούσε έως και 60 ημέρες, με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους που φυλακίζονται από το Ισραήλ. Ορισμένοι αξιωματούχοι πρότειναν να απελευθερωθούν πρώτα Ισραηλινοί πολίτες, σε αντάλλαγμα για Παλαιστίνιες γυναίκες και ανήλικους που κρατούνται από το Ισραήλ. Στη συνέχεια, οι αιχμάλωτοι Ισραηλινοί στρατιώτες θα ανταλλάσσονταν με Παλαιστίνιους μαχητές ηγέτες που εκτίουν μακροχρόνιες ποινές.
Διπλωμάτες από διάφορες πλευρές λένε ότι ελπίζουν ότι κατά τη διάρκεια της διακοπής των εχθροπραξιών, θα μπορούσαν να διεξαχθούν πιο λεπτομερείς συζητήσεις για μια μόνιμη εκεχειρία η οποία ενδεχομένως να περιλαμβάνει την απόσυρση των περισσότερων ή όλων των ισραηλινών στρατευμάτων, την αποχώρηση των ηγετών της Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας και τη μετάβαση της εξουσίας στην Παλαιστινιακή Αρχή. Προς το παρόν, το Ισραήλ και η Χαμάς έχουν αμφότεροι απορρίψει ορισμένους από αυτούς τους όρους.
Για να προσπαθήσει να προωθήσει αυτές τις διαπραγματεύσεις, ο διευθυντής της C.I.A., William J. Burns, σχεδιάζει να συναντηθεί στην Ευρώπη τις επόμενες ημέρες με υψηλόβαθμους Ισραηλινούς, Αιγύπτιους και Καταριανούς ομολόγους του. Ορισμένοι παρατηρητές ελπίζουν ότι η έκκληση του Παγκόσμιου Δικαστηρίου προς το Ισραήλ να συμμορφωθεί με τη Σύμβαση για τη Γενοκτονία θα δώσει ώθηση και πολιτική κάλυψη στους Ισραηλινούς αξιωματούχους που πιέζουν εσωτερικά για τον τερματισμό του πολέμου.
2. Αναμόρφωση της Παλαιστινιακής Αρχής
Η Παλαιστινιακή Αρχή ήλεγχε για λίγο τη Γάζα μετά την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων το 2005, αλλά η Χαμάς την ανάγκασε να φύγει από την εξουσία δύο χρόνια αργότερα. Τώρα, ορισμένοι θέλουν η Αρχή να επιστρέψει στη Γάζα και να διαδραματίσει ρόλο στη μεταπολεμική διακυβέρνηση. Για να γίνει αυτή η ιδέα πιο ελκυστική για το Ισραήλ, το οποίο αντιτίθεται σε αυτήν, υπάρχει μια πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιορδανία, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και άλλα αραβικά κράτη να αναμορφώσουν την Αρχή και να αλλάξουν την ηγεσία της.
Υπό τον σημερινό πρόεδρό της, Μαχμούντ Αμπάς, 88 ετών, η Αρχή θεωρείται ευρέως ως διεφθαρμένη και αυταρχική. Οι διαμεσολαβητές τον ενθαρρύνουν να αναλάβει έναν πιο εθιμοτυπικό ρόλο και να παραχωρήσει την εκτελεστική εξουσία σε έναν νέο πρωθυπουργό που θα μπορούσε να επιβλέπει την ανοικοδόμηση της Γάζας και να μειώσει τη διαφθορά. Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι ο στόχος είναι να καταστεί η Αρχή πιο αξιόπιστος διαχειριστής ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Ισραηλινοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν επίσης ότι η Αρχή πρέπει να αλλάξει το εκπαιδευτικό της σύστημα, το οποίο, όπως λένε, δεν προάγει την ειρήνη, και να τερματίσει τις πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας σε όσους καταδικάζονται για βία κατά Ισραηλινών.
Ορισμένοι επικριτές του Αμπάς επιθυμούν την αντικατάστασή του από τον Salam Fayyad, έναν καθηγητή του Princeton που πιστώνεται με τον εκσυγχρονισμό της Αρχής κατά τη διάρκεια της θητείας του ως πρωθυπουργός πριν από μια δεκαετία, ή από τον Nasser al-Kidwa, Παλαιστίνιο πρώην απεσταλμένο στα Ηνωμένα Έθνη που ήρθε σε ρήξη με τον Αμπάς πριν από τρία χρόνια. Αλλά διπλωμάτες λένε ότι ο. Αμπάς πιέζει για έναν υποψήφιο πάνω στον οποίο έχει μεγαλύτερη επιρροή, όπως ο Μοχάμεντ Μουσταφά, ο μακροχρόνιος οικονομικός του σύμβουλος.
Ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν προτείνει μια αραβική ειρηνευτική δύναμη που θα βοηθήσει τον νέο Παλαιστίνιο ηγέτη να διατηρήσει την τάξη σε μια μεταπολεμική Γάζα. Ισραηλινοί αξιωματούχοι απορρίπτουν αυτή την ιδέα, αλλά έχουν διατυπώσει την ιδέα μιας πολυεθνικής δύναμης υπό την εποπτεία του Ισραήλ στη Λωρίδα. Πρόσφατα, Αμερικανοί διπλωμάτες ενημέρωσαν τους Ισραηλινούς ότι οι Άραβες ηγέτες αντιτίθενται στην ιδέα τους.
3. Κανονικοποίηση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ
Στο πιο φιλόδοξο πακέτο συνομιλιών, η κυβέρνηση Μπάιντεν αναζωπύρωσε τις συζητήσεις με τη Σαουδική Αραβία προκειμένου οι Σαουδάραβες να συμφωνήσουν σε επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ. Η τριμερής συμφωνία είχε συζητηθεί πριν από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας φαινόταν δεκτικός σε αυτήν, επειδή η κυβέρνηση Μπάιντεν προσέφερε μια αμυντική συνθήκη ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας, συνεργασία σε ένα πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα και μεγαλύτερες πωλήσεις όπλων. Στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, λένε Αμερικανοί αξιωματούχοι, οι Σαουδάραβες θα δέχονταν τις σχετικά μικρές παραχωρήσεις του Ισραήλ στο παλαιστινιακό ζήτημα με αντάλλαγμα τη σαουδαραβική αναγνώριση. Αναγνώριση, η οποία θα αποτελούσε σημαντική πολιτική νίκη για τους Αμερικανούς και Ισραηλινούς ηγέτες, λόγω της θέσης της Σαουδικής Αραβίας ως κορυφαίου αραβικού και μουσουλμανικού έθνους.
Από την έναρξη του πολέμου, ωστόσο, η Σαουδική Αραβία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αύξησαν το τίμημα για το Ισραήλ, επιμένοντας τώρα ότι το Ισραήλ πρέπει να δεσμευτεί σε μια διαδικασία που θα οδηγήσει σε ένα παλαιστινιακό κράτος και θα περιλαμβάνει την παλαιστινιακή διακυβέρνηση της Γάζας. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επίσης πει στους Ισραηλινούς ότι η Σαουδική Αραβία και άλλα αραβικά έθνη θα συμφωνήσουν να δώσουν χρήματα για την ανοικοδόμηση της Γάζας μόνο εάν οι Ισραηλινοί ηγέτες δεσμευτούν σε μια πορεία προς την παλαιστινιακή κρατική οντότητα. Αυτοί οι νέοι όροι διατυπώθηκαν για πρώτη φορά δημοσίως από τον Α. Μπλίνκεν μετά τη συνάντησή του με τον πρίγκιπα Μοχάμεντ σε έναν καταυλισμό με σκηνές στην έρημο στη Σαουδική Αραβία αυτόν τον μήνα. Τους παρέδωσε στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου αφού πέταξε από εκεί στο Τελ Αβίβ. Τις επανέλαβε σε δημόσια ομιλία του στο Νταβός της Ελβετίας, όπως και ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν.
Ο Μπ. Νετανιάχου απέρριψε δημοσίως την πρόταση αυτή – υποσχόμενος πρόσφατα να διατηρήσει τον στρατιωτικό έλεγχο του Ισραήλ στο σύνολο της Δυτικής Όχθης και της Γάζας. Πολλοί Ισραηλινοί το υποστηρίζουν αυτό, αν και ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι αναρωτιούνται αν πρόκειται για μια θέση ανοίγματος της διαπραγμάτευσης από τον Νετανιάχου. Για να καθησυχάσουν τους Σαουδάραβες και τους Παλαιστίνιους, ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν προτείνει ένα ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, που θα κατοχυρώνει το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην κυριαρχία. Αλλά η ιδέα αυτή δεν έχει ακόμη κερδίσει έδαφος.
Υπάρχει επίσης το ερώτημα αν η κυβέρνηση Μπάιντεν μπορεί να παραδώσει στον πρίγκιπα Μοχάμεντ μια συνθήκη αμοιβαίας άμυνας εγκεκριμένη από τη Γερουσία. Ορισμένοι Δημοκρατικοί γερουσιαστές έχουν ήδη εκφράσει ανησυχίες για μια τέτοια συνθήκη. Και οι πιθανότητες οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές να αντιταχθούν σε αυτήν αναμένεται να αυξηθούν όσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ.
Πηγή : The New York Times
