Του Thomas L. Friedman
Η ιρανική επίθεση με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του Ισραήλ το Σαββατοκύριακο ήταν μια κλιμάκωση που αλλάζει το παιχνίδι και απαιτεί από την πλευρά του Ισραήλ και του σημαντικότερου συμμάχου του, των Ηνωμένων Πολιτειών, κάποια επανεξέταση που αλλάζει το παιχνίδι. Την ονομάζω “λύση τριών κρατών”. Ξεκινά με την αναγνώριση ότι υπάρχει πιθανώς μηδενική ελπίδα για οποιαδήποτε επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης ή της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν χωρίς αλλαγή ηγεσίας στην Τεχεράνη, την Ιερουσαλήμ και τη Ραμάλα.
Ξεκινώντας από την Τεχεράνη: Δεν είμαι υπέρ οποιασδήποτε δυτικής προσπάθειας να ανατραπεί η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν από έξω, αλλά προσεύχομαι ότι μια μέρα ο ιρανικός λαός θα το κάνει από μέσα. “Αυτή η περιοχή δεν θα δει καμία ουσιαστική ειρήνη ή σταθερότητα όσο αυτή η σημερινή κυβέρνηση είναι στην εξουσία στην Τεχεράνη”, εξήγησε ο Karim Sadjadpour, ειδικός στο Ιράν στο Carnegie Endowment for International Peace. “Επειδή οι τεράστιοι πόροι και η εκπαίδευση του Ιράν χρηματοδοτούν το 5% των φανατικών που κάνουν τη ζωή κόλαση για το 95% των Παλαιστινίων, των Λιβανέζων, των Σύρων, των Υεμενιτών και των Ιρακινών που θέλουν απλώς να ζήσουν ειρηνικά.
Για να παραφράσουμε τον Σιμόν Πέρες σχετικά με τις προοπτικές αλλαγής στο Ιράν, τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει φως στην άκρη αυτού του τούνελ. Τα κακά νέα είναι ότι σήμερα δεν υπάρχει τούνελ”. Λαμβάνοντας υπόψη πόσες φορές οι Ιρανοί έχουν αμφισβητήσει το θεοκρατικό καθεστώς τους για να συντριβούν από τη σιδερένια γροθιά του, είναι σαφές ότι υπάρχει βούληση. Απλά πρέπει να ελπίζουμε ότι θα βρουν έναν τρόπο μια μέρα σύντομα.
Ιράν και Ισραήλ ήταν κάποτε φυσικοί σύμμαχοι – οι δύο μεγάλες μη αραβικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή. Αυτό άλλαξε με την ισλαμική επανάσταση του 1979. Το καθεστώς που επιβλήθηκε στην Τεχεράνη, έθεσε ως προτεραιότητα την εξάπλωση της ισλαμικής ιδεολογίας του – και την καταστροφή του εβραϊκού κράτους του Ισραήλ – έναντι της ευημερίας των Ιρανών. Αν το Ιράν ήταν απλώς ένα κανονικό κράτος που έδινε προτεραιότητα στην πρόοδο του δικού του λαού έναντι της καταστροφής ενός άλλου, θα ήταν μια τεράστια αλλαγή για την περιοχή.
Ήταν καλό να δούμε ότι το καθεστώς της Τεχεράνης δεν πήρε μεγάλη ώθηση στη δημοτικότητα στην περιοχή από την εκτόξευση πάνω από 300 μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων στο Ισραήλ το Σάββατο – σχεδόν όλα από τα οποία αναχαιτίστηκαν ή συνετρίβησαν πριν προκαλέσουν οποιαδήποτε ζημιά. Στην πραγματικότητα, οι λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στον αραβικό κόσμο ήταν γεμάτοι από αστεία που γελοιοποιούσαν το ιρανικό καθεστώς επειδή ουσιαστικά ήταν 0 προς 300, και υπονοώντας ότι οι μόνοι άνθρωποι που πέθαναν το έκαναν από τα γέλια.
Όταν λέω ότι χρειαζόμαστε αλλαγή καθεστώτος στη Ραμάλα, αναφέρομαι στη διεφθαρμένη και ανίκανη Παλαιστινιακή Αρχή, με επικεφαλής τον 88χρονο Μαχμούντ Αμπάς. Γιατί είναι τόσο σημαντική η Παλαιστινιακή Αρχή; Επειδή εξακολουθεί να ασπάζεται την ειρηνική συμβίωση με το Ισραήλ και το πλαίσιο του Όσλο που προοριζόταν να οδηγήσει σε δύο κράτη για δύο ντόπιους λαούς. Αυτό είναι που καθιστά μια ισχυρή Παλαιστινιακή Αρχή τον ακρογωνιαίο λίθο οποιασδήποτε ισραηλινο-παλαιστινιακής ειρήνης και μιας βιώσιμης αραβο-ισραηλινο-δυτικής συμμαχίας για την αποτροπή ή την αντιμετώπιση του Ιράν.
Έτσι, αν θέλετε να είστε φιλοπαλαιστίνιοι σήμερα – καθώς και φιλοϊσραηλινοί, υπέρ της συμφωνίας ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ, υπέρ των Συμφωνιών του Αβραάμ ή κατά του ιρανικού καθεστώτος – το πιο ουσιαστικό πράγμα για το οποίο μπορείτε να πιέσετε, να διαδηλώσετε ή να συμβάλλετε εθελοντικά είναι η μετατροπή της Παλαιστινιακής Αρχής σε ένα επαγγελματικά καθοδηγούμενο, μη διεφθαρμένο, υπόλογο στους δωρητές, αποτελεσματικό κυβερνητικό όργανο.
Αυτού του είδους η Παλαιστινιακή Αρχή μπορεί να είναι εταίρος για μια λύση δύο κρατών με το Ισραήλ και να αντικαταστήσει τις ισραηλινές δυνάμεις, μαζί με φιλικούς αραβικούς στρατούς, και να κυβερνήσει τη Γάζα στη θέση της φιλο-ιρανικής, ισραηλινόφιλης Χαμάς – αν μπορέσει να διαλυθεί.
Δίνω γενικά υψηλούς βαθμούς στην ομάδα Μπάιντεν για τη δουλειά που έκανε ανταποκρινόμενη στον εξαιρετικά φορτισμένο και περίπλοκο πόλεμο στη Γάζα – και, το Σαββατοκύριακο, βοηθώντας το Ισραήλ να αντιμετωπίσει την ιρανική πυραυλική επίθεση. Ένα βασικό λάθος που έκανε, όμως, ήταν ότι παρέμεινε παθητική όταν ο πρόεδρος Αμπάς διόρισε μια “νέα” κυβέρνηση με πρωθυπουργό έναν παλιό κολλητό του, τον επιχειρηματία Μοχάμεντ Μουσταφά, τον Μάρτιο. Αυτή δεν ήταν η κυβέρνηση της αλλαγής που πολλοί Παλαιστίνιοι ήλπιζαν, που απαιτούσαν οι μετριοπαθείς Άραβες και που τόσο πολύ χρειαζόταν ο παλαιστινιακός λαός.
Όπως γνωρίζει τα της Δυτικής Όχθης, υπάρχει άφθονο ηγετικό ταλέντο μεταξύ των Παλαιστινίων εκεί, ενώ στο εξωτερικό υπάρχουν άνδρες και γυναίκες με υψηλή μόρφωση και ικανότητες. Αλλά πολύ λίγοι έχουν αξιοποιηθεί για την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία χρειάζεται τους καλύτερους και πιο έξυπνους Παλαιστίνιους σε αυτή την κρίσιμη στιγμή.
Χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι έτοιμες να έρθουν και να συμβουλέψουν, να εκπαιδεύσουν και να χρηματοδοτήσουν μια μεταμορφούμενη Παλαιστινιακή Αρχή, ακόμη και να σταθούν δίπλα της στη Γάζα με ένοπλες δυνάμεις, αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί μέχρι να αποσυρθεί ο πρόεδρος Αμπάς. Η Αρχή χρειάζεται έναν δοκιμασμένο, μη διεφθαρμένο πολιτικό που μπορεί να δημιουργήσει τους θεσμούς στο πρότυπο του πρώην πρωθυπουργού Σαλάμ Φαγιάντ, του καλύτερου προτύπου Παλαιστίνιου ηγέτη που υπήρξε ποτέ.
Κάτι που οδηγεί στο γιατί χρειαζόμαστε αλλαγή ηγεσίας και στο Ισραήλ σήμερα. Κανείς δεν έχει κάνει περισσότερα για να ματαιώσει και να αποτρέψει την ανάδυση μιας αποτελεσματικής Παλαιστινιακής Αρχής από τον πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος πέρασε χρόνια φροντίζοντας να εξασφαλίσει ότι η Χαμάς είχε αρκετούς πόρους από το Κατάρ για να παραμείνει στην εξουσία στη Γάζα και να αποτρέψει οποιοδήποτε ενιαίο παλαιστινιακό όργανο λήψης αποφάσεων – ενώ, ταυτόχρονα, δυσφημούσε την Παλαιστινιακή Αρχή για κάθε σφάλμα της. Ο Νετανιάχου δεν επαίνεσε ποτέ την Αρχή επειδή επέμεινε στη μη βία (σε αντίθεση με τη Χαμάς) και για τον τρόπο με τον οποίο οι υπηρεσίες ασφαλείας της βοήθησαν το Ισραήλ να μην εκραγεί η Δυτική Όχθη παρά την τεράστια επέκταση των ισραηλινών οικισμών. Η προσέγγιση του Νετανιάχου ήταν ντροπιαστική και, όπως βλέπουμε τώρα, δεν ήταν προς το συμφέρον του Ισραήλ.
Πολλοί Παλαιστίνιοι, και οι υποστηρικτές τους στο εξωτερικό, λένε σήμερα: “Λοιπόν, αν το Ισραήλ λέει ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ της Παλαιστινιακής Αρχής και της Χαμάς, ίσως θα έπρεπε όλοι να είμαστε με τη Χαμάς”. Πώς είναι αυτό προς το συμφέρον του Ισραήλ;
Επιπλέον, τον περασμένο Οκτώβριο, το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα υπό την ηγεσία του Νετανιάχου χωρίς στρατηγική εξόδου, χωρίς σχέδιο για το επόμενο πρωί και χωρίς Παλαιστίνιο εταίρο που να μπορεί να κυβερνήσει τη Γάζα, μαζί με φιλικούς αραβικούς στρατούς, αν το Ισραήλ μπορέσει να ρίξει την κυβέρνηση της Χαμάς.
Ο Νετανιάχου δεν θα συνεργαστεί με την Παλαιστινιακή Αρχή, επειδή δικάζεται για διαφθορά και πρέπει να κρατήσει το αξίωμά του για να διαπραγματευτεί με την Παλαιστινιακή Αρχή, σε περίπτωση οποιασδήποτε καταδίκης. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να το κάνει αυτό είναι να στηριχθεί στα ακροδεξιά εβραϊκά κόμματα του συνασπισμού του, τα οποία αρνούνται να δουν την Παλαιστινιακή Αρχή να γίνεται ένα αποτελεσματικό κυβερνητικό όργανο, επειδή αυτό θα σήμαινε ότι είναι νόμιμος εταίρος για μια λύση δύο κρατών που θα ανάγκαζε το Ισραήλ να παραιτηθεί από το σύνολο ή μέρος της Δυτικής Όχθης.
Αυτό δεν είναι μόνο απίστευτα επικίνδυνο για το Ισραήλ όσον αφορά το μέλλον της Γάζας, αλλά επίσης -μπορεί κανείς πλέον να το δει καθαρά- για την αντιπαράθεση με το Ιράν, η οποία περνάει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο.
Το Ισραήλ, όπως αποδείχθηκε το Σαββατοκύριακο, δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πυραυλική επίθεση του Ιράν χωρίς μια περιφερειακή συμμαχία – χωρίς στενό συντονισμό με την Ιορδανία και τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τα οποία παρείχαν τόσο έγκαιρη προειδοποίηση ανίχνευσης όσο και, στην περίπτωση της Ιορδανίας, κατέρριψαν πραγματικά ιρανικούς πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που κατευθύνονταν προς το Ισραήλ. Το Ισραήλ στηρίχθηκε επίσης στη βοήθεια των αμερικανικών, βρετανικών και γαλλικών αεροπορικών δυνάμεων και του αμερικανικού ναυτικού.
Προσοχή, προσοχή, προσοχή, προσοχή: Είναι πλήρης φαντασίωση να πιστεύει κανείς ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιορδανία και οι Άραβες και ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι του Ισραήλ θα είναι σε θέση να διατηρήσουν μια μακρά αντιπαράθεση με το Ιράν – υπερασπιζόμενοι ανοιχτά το Ισραήλ – εάν το Ισραήλ έχει μια κυβέρνηση αποφασισμένη να προσαρτήσει τη Δυτική Όχθη και να κατοικήσει κάθε τομέα εκεί με οικισμούς, καθώς και να παραμείνει στη Γάζα χωρίς κανένα νόμιμο Παλαιστίνιο εταίρο.
Η δημοτικότητα του Ισραήλ διαβρώνεται σε όλο τον δυτικό κόσμο από τις 7 Οκτωβρίου – για να μην αναφέρουμε τον αραβικό μουσουλμανικό κόσμο. Η υποστήριξη που συγκέντρωσε το Ισραήλ το περασμένο Σαββατοκύριακο εναντίον του Ιράν δεν είναι βιώσιμη, εκτός αν το Ισραήλ επιδείξει μια αλλαγή στάσης απέναντι στην Παλαιστινιακή Αρχή και σχεδιάσει μια διέξοδο από τη Γάζα.
Αλλά ας φανταστούμε προς μια διαφορετική κατεύθυνση για μια στιγμή. Φανταστείτε ότι αν το Ισραήλ ανακοίνωνε αύριο το πάγωμα των νέων οικισμών, την προθυμία του να μεταβιβάσει περισσότερες αρμοδιότητες διακυβέρνησης και ασφάλειας στην Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα – μόλις αποκτήσει τη σχετική ικανότητα – και την προθυμία του να προσκαλέσει τις ΗΠΑ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία να βοηθήσουν να φτάσει η Παλαιστινιακή Αρχή σε αυτό το επίπεδο και να χρηματοδοτήσει τους θεσμούς της, τι θα συνέβαινε αμέσως;
Τόσο το Ιράν όσο και η Χαμάς θα ξεφούσκωναν – περισσότερο από ό,τι θα μπορούσε να επιτύχει οποιοδήποτε ισραηλινό πυραυλικό πλήγμα. “Θεέ μου”, θα έλεγαν οι Ιρανοί Φρουροί της Επανάστασης και η Χαμάς, “αυτό είναι καταστροφή. Σημαίνει ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να απονομιμοποιούμε εύκολα το Ισραήλ στη Δύση. Σημαίνει ότι έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες για τη συμφωνία ασφαλείας ΗΠΑ-Ισραήλ-Παλαιστίνιου-Σαουδικής Αραβίας. Και σημαίνει ότι οι αραβικές κυβερνήσεις θα είναι σε θέση να συνεργαστούν πολύ πιο άνετα και ανοιχτά με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν και των εντολοδόχων του. Αυτό είναι μια καταστροφή”.
Αυτό θα σήμαινε επίσης ότι το Ιράν δεν θα είναι πλέον σε θέση να παριστάνει τον μεγάλο υπερασπιστή της παλαιστινιακής υπόθεσης – μια στάση που απλώς συγκαλύπτει τη δηλητηριώδη επιθυμία του να καταστρέψει το εβραϊκό κράτος και αποσπά την προσοχή από τη συντριβή του ίδιου του λαού του, ιδίως των γυναικών και των κοριτσιών, και των δημοκρατικών τους φιλοδοξιών.
Ταυτόχρονα, στην Αμερική και στις δυτικές πρωτεύουσες, η συνεργασία με το Ισραήλ δεν θα ήταν πλέον τόσο πολιτικά τοξική. Και στη Μόσχα και το Πεκίνο, η συνεργασία τους με το Ιράν θα φαινόταν τόσο κυνική όσο είναι – υπέρ της Χαμάς, όχι υπέρ των Παλαιστινίων. Ναι, μπορώ να σας διαβεβαιώσω: Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο προς το στρατηγικό όφελος του Ισραήλ. Αλλά αυτό δεν μπορεί και δεν θα συμβεί όσο ο Νετανιάχου είναι στην εξουσία. Βρισκόμαστε σε μια χαοτική στιγμή στη Μέση Ανατολή αυτή τη στιγμή.
Το μόνο που ξέρω με βεβαιότητα είναι ότι μια αποτελεσματική, αξιόπιστη, νόμιμη Παλαιστινιακή Αρχή είναι ο θεμέλιος λίθος για κάθε αξιοπρεπές αποτέλεσμα – μια βιώσιμη λύση δύο κρατών, μια βιώσιμη αραβοϊσραηλινή συμμαχία κατά του Ιράν, μια βιώσιμη πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή για την προστασία ενός δημοκρατικού Ισραήλ από τη θεοκρατική Τεχεράνη και μια βιώσιμη αφαίρεση του “χαρτιού της Παλαιστίνης” από τα χέρια του Ιράν. Αλλά για να συμβεί αυτό θα χρειαστούν μετασχηματισμοί ηγεσίας στην Τεχεράνη, τη Ραμάλα και την Ιερουσαλήμ (και όχι στην Ουάσιγκτον).
