«The New Yorker»: Μια γλωσσολογική ματιά στην Όμικρον
Γιατί μας αρέσει να χρησιμοποιούμε τα ελληνικά για να κατονομάσουμε τις καταστροφές;
Άρθρο της Μέρι Νόρις για το The New Yorker
Μια ασυνήθιστη παρενέργεια του κορονοϊού είναι η συχνή εμφάνιση του ελληνικού αλφαβήτου στους τίτλους των εφημερίδων. Η υψηλά μεταδοτική παραλλαγή Όμικρον έχει μολύνει πολλούς περισσότερους τομείς: Το ελληνικό αλφάβητο έφτασε και στις στήλες για το στιλ.
Γιατί μας αρέσει να χρησιμοποιούμε τα ελληνικά για να κατονομάσουμε τις καταστροφές; Τις περιόδους με τις θύελλες, αν οι μετεωρολόγοι εξαντλήσουν το αγγλικό αλφάβητο, παραδοσιακά στρέφονται στα ελληνικά για να ονομάσουν τις καταιγίδες. Τα τελευταία χρόνια φτάσαμε μέχρι τον τυφώνα Γιώτα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας βασίστηκαν στα ελληνικά για να διευκολύνουν τη συζήτηση για τις παραλλαγές του κορονοϊού και να αποφύγουν τους συσχετισμούς των παραλλαγών με τα μέρη στα οποία αναγνωρίστηκαν· για παράδειγμα το στέλεχος B.1.617.2 που ταυτοποιήθηκε πρώτα στην Ινδία, είναι ευρέως γνωστό ως παραλλαγή Δέλτα. Παρόλο που είναι απίθανο, ακόμα και εν μέσω κλιματικής κρίσης, μια και μόνο περίοδος με τις θύελλες να χρησιμοποιήσει και τα δύο αλφάβητα, η πανδημία απειλεί να εξαντλήσει τα ελληνικά γράμματα σε πολύ μικρό διάστημα. Η Όμικρον έχει ήδη φτάσει στα πάνω από τα μισά γράμματα.
Αν αυτό ακούγεται ότι συνέβη πολύ γρήγορα, είναι επειδή οι επιστήμονες δεν έβαλαν όλα τα γράμματα. Έφτασαν στο Μι, που είναι ακριβώς στη μέση, και άφησαν το Νι, επειδή στα αγγλικά ακούγεται πολύ σαν το new (νέο). Ακόμα, προσπέρασαν το Ξι, όχι γιατί ακούγεται ασυνήθιστο, αλλά επειδή είναι ένα κοινό κινεζικό επώνυμο και, προφανέστατα το επώνυμο αυτού που κυβερνά την Κίνα.
Σε μια αμερικανική ραδιοφωνική εκπομπή, ένας καλεσμένος είπε πως οι Αμερικανοί δεν παίρνουν τα ελληνικά στα σοβαρά, τους φαίνονται «κάπως». Ίσως έχει δίκιο: Τα ελληνικά είναι η γλώσσα των μαθηματικών και της επιστήμης και έχει χρησιμοποιηθεί και στην επιστημονική φαντασία. Μετά το όμικρον είναι το π, το ένα γράμμα που όλοι θυμούνται από τη γεωμετρία του σχολείου. Ακόμα στα αγγλικά το Pi ακούγεται σαν να παραγγέλνει κάποιος επιδόρπιο. Αλλά δεν έχουν μείνει πολλά γράμματα και όλα ακούγονται κάπως αυστηρά, με το ρο, το σίγμα και το ταυ να στέκονται ανάμεσα σε εμάς και το ύψιλον, το οποίο είναι η αρχή του τέλους.
Όπως και το αγγλικό αλφάβητο ομαδοποιεί τα τρία τρελά γράμματα, x, y και z στο τέλος, έτσι και το ελληνικό φυλά κάποιους αρκετά ιδιαίτερους χαρακτήρες. Το ύψιλον ακολουθείται από τρία γράμματα που σχεδόν κανείς δεν τα θυμάται με τη σειρά: το φι, το χι και το ψι. Η προφορά αλλά και κάποιοι συνειρμοί με την αγγλική προφορά των γραμμάτων ίσως να δημιουργούσαν προβλήματα.
Τέλος, έρχεται το ωμέγα. Όλοι ξέρουν ότι αυτό σηματοδοτεί το τέλος. Παρόλο που ακόμα βρισκόμαστε στη μέση του αλφαβήτου, αν και το τέλος πλησιάζει, ο κόσμος πρόσεξε ότι τα ελληνικά έχουν το ο και το ω, που ακούγονται το ίδιο. Το ωμέγα είναι το μεγάλο Ο και το όμικρον το… μικρό Ο. η λέξη μικρό έχει δώσει παράγωγα όπως μικρόβια, μικροσκόπια κ.α. Το μέγα χρησιμοποιείται και αυτό στα αγγλικά σε λέξεις όπως οι μεγαλουπόλεις και πολλές άλλες. Αν το μικρό καλό όμικρον ήταν τόσο καταστροφικό, τι να περιμένουμε από το μεγάλο ωμέγα;
Φυσικά δεν χρειάζεται ο πανικός, αφού οι διαφορές τους αφορούν την προφορά και μάλιστα στα παλαιότερα χρόνια όπου τα φωνήεντα ήταν μακρά ή βραχέα. Οι Αμερικανοί, αν και δεν υπάρχει ομοφωνία προς αυτό, προφέρουν το όμικρον ως βραχύ Ο και το ωμέγα σαν μακρύ Ο.
Μέχρι τώρα, αυτό που διαφαίνεται είναι πως οι παραλλαγές που θα μας απασχολήσουν θα ξεπεράσουν τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Και, τι θα γίνει μετά; Άραγε οι επιστήμονες θα το πάρουν από την αρχή με την προσθήκη ενός αριθμού στο τέλος; Άλφα-2, Βήτα-2. Γάμμα-2 και τα λοιπά; Ή μήπως, αφού δεν θέλουν να μπερδευόμαστε και επειδή έχουμε ήδη τα γνωστά ωμέγα-3, θα πρέπει να προσπεράσουν νούμερα, όπως έκαναν και στα γράμματα; Ή ακόμα και να προχωρήσουν στο αραβικό αλφάβητο.
