Ο πρώην στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους υπερασπίζεται τους Αφγανούς στρατιώτες και θεωρεί ότι υπαίτια για την κυβερνητική κατάρρευση είναι η βιαστική αποχώρηση.
Συνέντευξη του Ντέιβιντ Πετρέους από τον Ισαάκ Τσότινερ για το The New Yorker
O εν αποστρατεία στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, που υπηρέτησε για περίπου τέσσερις δεκαετίες, έγινε ο πιο διάσημος στρατιωτικός κατά τον πόλεμο της τρομοκρατίας και τον πόλεμο στο Ιράκ. Έγινε γνωστός για την ανάπτυξη της θεωρίας της αντιεξέγερσης – counterinsurgency ή COIN- που δίνει έμφαση στο να κερδίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών αντί των επεκτατικών πολιτικών.
Ο Πετρέους διοικούσε όλα τα στρατεύματα στο Ιράκ επί της προεδρίας του Τζορτζ Μπους το 2007 και ήταν υπεύθυνος για την αύξηση των δυνάμεων ώστε να αλλάξει την πορεία της κλονισμένης πολεμικής προσπάθειας. Το 2010 ο Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, που είχε δώσει εντολή για αύξηση των δυνάμεων στο Αφγανιστάν -κάτι για το οποίο ο Τζο Μπάιντεν ήταν αντίθετος- ανέθεσε στον Στρατηγό Πετρέους τη διοίκηση των δυνάμεων εκεί. Ο Πετρέους αποσύρθηκε από τον στρατό ένα χρόνο μετά και υπηρέτησε ως διευθυντής της C.I.A. για τον Ομπάμα. Παραιτήθηκε από τη θέση το 2012, αφού αποκάλυψε απόρρητες πληροφορίες στη βιογράφο του, Πάολα Μπρόντγουελ, με την οποία είχε σχέση. Ο Πετρέους αργότερα παραδέχτηκε την ενοχή του για το πως χειρίστηκε απόρρητες πληροφορίες. Τώρα είναι συνεργάτης στην διεθνή εταιρεία επενδύσεων K.K.R. και Πρόεδρος στο Διεθνές Ινστιτούτο K.K.R.
Πως πιστεύετε πως η κατάσταση στο Αφγανιστάν έφτασε να είναι αυτή που είναι στις μέρες μας;
Ξεκίνησε με την διακυβέρνηση Τραμπ και με τη δύσκολη συνεννόηση [με τους Ταλιμπάν], για να το θέσω ευγενικά. Αναγκάσαμε την αφγανική κυβέρνηση, που δεν της επετράπη να συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της δικής της χώρας, να απελευθερώσει πάνω από 5.000 μαχητές Ταλιμπάν και δεν πήραν κάτι σημαντικό ως αντάλλαγμα. Και φυσικά, η νέα διακυβέρνηση ήρθε, έκανε μια γρήγορη ανάλυση, μια αποτίμηση και ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αποσυρθεί, κάτι που αν θυμάστε είχα πει πως φοβόμουν ότι θα φτάσει να μετανιώσει. Και νομίζω πως αυτό έχει ήδη συμβεί. Ήταν ένα ψυχολογικό χτύπημα, τη σημασία του οποίου μπορεί να μην μπορούν να τη δουν όλοι.
Και μετά συνέβη η απόσυρση. Και δεν ήταν οι δυνάμεις της πρώτης γραμμής. Αυτό που είχαμε ήταν δυνάμεις υποστήριξης που βρισκόντουσαν στα αρχηγεία των αφγανικών δυνάμεων και περιλάμβαναν υπηρεσιακές μονάδες και ελεγκτές αέρα που μπορούν να δώσουν το σωστό στίγμα για αεροπορική υποστήριξη. Δεν εννοώ να βομβαρδίσουμε το δίπλα βουνό. Εννοώ να στοχεύσουν οι βόμβες όσο πιο κοντά γίνεται στους στρατιώτες που μάχονται. Και ήταν μια καλοδουλεμένη δομή και ήταν εξαιρετικά σημαντική για τους Αφγανούς, που είχαν μιας μέτριας ισχύς αεροπορική δύναμη. Αλλά αν δεν τα έχεις όλα αυτά, είναι δύσκολο να έχεις σοβαρές αεροπορικές δυνάμεις.
Οπότε η αποχώρηση δεν περιλαμβάνει μόνο τις αεροπορικές δυνάμεις, αλλά και τα συστήματα και τους ανθρώπους που τα κάνουν να λειτουργούν. Και κάτι ακόμα -που συχνά παραβλέπεται- περίπου 18.000 εργολάβους που συντηρούν και διαχειρίζονται το σύστημα αυτό. Ένα τεράστιο σύστημα που απαιτεί πολλά εργαλεία και τεχνογνωσία. Και φυσικά, και αυτά τα άτομα οι Ταλιμπάν τα πυροβολούν.
Οι αεροπορικές αυτές δυνάμεις εργάζονταν ιδιαίτερα σκληρά και είχαν καταφέρει να απωθήσουν τους Ταλιμπάν. Πιστεύω όμως ότι σε κάποιο σημείο κατάλαβαν πως κανένας δεν θα τους βοηθούσε, δεν θα είχαν υποστήριξη, ενισχύσεις, σχέδιο εκκένωσης. Αυτό συνέβη κάνα δυο φορές και οι στρατιώτες έπραξαν όπως πράττουν πάντα οι στρατιώτες σε τέτοιες περιπτώσεις, όταν είναι απομονωμένοι και ξέρουν πως δεν θα έρθει καμία αποστολή διάσωσης: Κάνουν κάποια συμφωνία, διαπραγματεύονται την παράδοση τους ή τρέπονται σε φυγή. Εκεί πιστεύω έπαιξε ρόλο και η ψυχολογική κατάρρευση του αφγανικού στρατού, η οποία μεταδόθηκε πολύ γρήγορα. Ακούμε για τον ενθουσιασμό που μεταδίδεται στα άτομα. Εδώ, βασικά, μιλάμε για μια επιδημία παράδοσης στις αντίπαλες δυνάμεις.
Συνέβη, κάπου στην πορεία, κάποιο λάθος; Δεδομένου του ότι με το που αποχωρήσαμε, η κατάρρευση ήταν άμεση, πως και δεν ετοιμαστήκαμε για αυτό σε αυτά τα 20 χρόνια;
Πιστεύω πως ήταν πολύ νωρίς για αυτό. Και θα μου πεις, και πότε έπρεπε; Ιδανικά θα έπρεπε να υπάρχουν κάποιες συνθήκες. Ας μην ξεχνάμε πως όλοι κάνουν κριτική πάνω στην οικοδόμηση ενός έθνους. Κομμάτι αυτής της διαδικασίας είναι η δημιουργία δυνάμεων ασφαλείας. Και η δημιουργία ιδρυμάτων που μπορούν να αναλάβουν ότι κάναμε εμείς έως τώρα. Σίγουρα έγιναν πάρα πολλά λάθη σε αυτή τη διαδικασία. Πρέπει όμως να χτίζεις κάτι που να μπορείς να το παραδώσεις. Αν νικήσουμε τους Ταλιμπάν, η χώρα μας ανήκει. Είναι εύκολο να πει κανείς: «Πιάσατε τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, Τι άλλο περιμένετε;» Βασικά την επιστροφή της Αλ Κάιντα. Αν μάθαμε κάτι αυτά τα 20 χρόνια είναι πως αν δεν προσέχεις τις δραστηριότητες μιας τρομοκρατικής οργάνωσης, αυτή θα επιστρέψει.
Πιστεύετε πως αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα;
Υπήρξαν πολλά από αυτά βασικά. Για την ακρίβεια πέντε, αν έχετε όρεξη να τα ακούσετε.
Ναι, φυσικά.
Το πρώτο είναι ότι οι εξτρεμιστές ισλαμιστές θα εκμεταλλευτούν τα σημεία που δεν υπάρχει κυβέρνηση ή τα σημεία που κυβερνώνται από προσφιλείς σε αυτούς. Δεν είναι το θέμα αν θα γίνει κάτι τέτοιο, είναι ζήτημα του πότε και πως θα γίνει. Αυτό που με ανησυχεί πραγματικά, και στα αλήθεια δίνω βάρος, είναι πως πρέπει να κάνεις πραγματικά κάτι για αυτό, όχι να είσαι πίσω από μια οθόνη.
Το δεύτερο μάθημα είναι ότι πρέπει όντως να πράξεις για να λύσεις το ίδιο το πρόβλημα. Δεν μπορείς να το μελετάς μέχρι να εξαφανιστεί. Αυτό κάναμε με τη Συρία και ανέπτυξαν μεγάλες δυνάμεις και επέστρεψαν για να διαπράξουν τρομοκρατικές ενέργειες. Πρέπει να πράξουμε γιατί ότι γίνεται εκεί, δεν μένει εκεί. Δεν είναι εδώ Λας Βέγκας. Είναι ακριβώς το αντίθετο. Και σε αυτές τις καταστάσεις βλέπουμε συχνά βία, εξτρεμισμό, αστάθεια και πιο συχνά -όπως στη Συρία- ένα τσουνάμι από πρόσφυγες που πάνε προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και προκαλούν τις πιο μεγάλες εσωτερικές πολιτικές προκλήσεις που έχουν συμβεί από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Το τρίτο είναι, αφού οι ΗΠΑ διαθέτουν μια τεράστια στρατιωτική υπεροχή, θα πρέπει να βρίσκονται και σε ηγετική θέση, δίνοντας τις κατάλληλες συμβουλές και πόρους. Αυτό δε σημαίνει πως δεν πρέπει να επιδιώξουμε μια συμμαχία. Πρέπει. Και να θυμόμαστε πως το κάναμε αυτό στο Αφγανιστάν. Ακόμα, πρέπει να έχεις μουσουλμάνους συνεργάτες, όπως κάναμε. Φεύγοντας είδαμε και τις υπόλοιπες δυνάμεις να αποχωρούν, αν και δεν το ήθελαν όλες. Όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. Αναρωτήθηκαν αν μπορούν να κάνουν κάτι ανεξάρτητα από εμάς και η απάντηση σε αυτό είναι πιθανότατα όχι.
