Οι διαπραγματευτές του Κατάρ στη Ντόχα νόμιζαν ότι είχαν μια συμφωνία. Ήταν τέλη Οκτωβρίου, και για εβδομάδες μεσολάβησαν μεταξύ εκπροσώπων της Χαμάς και της ισραηλινής κυβέρνησης για να εξασφαλίσουν την απελευθέρωση των διακοσίων τριάντα περίπου ομήρων τους οποίους είχαν συλλάβει οι Παλαιστίνιοι μαχητές στις 7 Οκτωβρίου. Μέχρι εκείνο το σημείο, η Χαμάς είχε απελευθερώσει τέσσερις ομήρους—μια Ισραηλινοαμερικανίδα μητέρα και κόρη και δύο Ισραηλινές— ως αποτέλεσμα συμφωνιών που είχαν μεσολαβήσει το Κατάρ και η Αίγυπτος. Οι εκπρόσωποι από το Κατάρ είχαν τονίσει ότι η Χαμάς θα μπορούσε να αναμένει ότι η απελευθέρωση των ομήρων θα διευκόλυνε την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα και θα οδηγούσε σε παύση της στρατιωτικής εισβολής του Ισραήλ.
Στις 25 Οκτωβρίου, η Χαμάς συμφώνησε σε μια συμφωνία για την απελευθέρωση πενήντα ανθρώπων, αλλά οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι είχαν ένα ακόμη αίτημα: τα ονόματα όσων θα αποφυλακίζονταν. Η Χαμάς αρνήθηκε, ισχυριζόμενη ότι, επειδή οι όμηροι κρατούνταν από διάφορες φατρίες, δεν είχαν πλήρες αρχείο με τα στοιχεία τους. Οι Ισραηλινοί το ερμήνευσαν αυτό ως τακτική στασιμότητας. Δύο μέρες αργότερα, η συμφωνία κατέρρευσε. Μέσα σε λίγες ώρες, ο ισραηλινός στρατός εξαπέλυσε την πλήρη χερσαία εισβολή του στη Γάζα, η οποία συνοδεύτηκε από έναν ανηλεή αεροπορικό βομβαρδισμό και διακοπές επικοινωνιών, προκαλώντας τρομερό πόνο στους Παλαιστίνιους αμάχους. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας, περισσότεροι από έντεκα χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου.
Την Τετάρτη, η Χαμάς και οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι αναφέρθηκαν ότι βρίσκονται και πάλι κοντά σε συμφωνία. Η συμφωνία, την οποία μεσολάβησαν το Κατάρ, η Αίγυπτος και οι ΗΠΑ, θα περιλάμβανε την απελευθέρωση πενήντα ομήρων με αντάλλαγμα περίπου τον ίδιο αριθμό Παλαιστινίων που κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές και μια εκεχειρία για αρκετές ημέρες. Το Κατάρ υπήρξε ένας ιδιαίτερα χρήσιμος ενδιάμεσος με τη Χαμάς λόγω της μακροχρόνιας υποστήριξής του στη Γάζα, για την οποία έχει παράσχει βοήθεια αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων ΗΠΑ από το 2014. Τα χρήματα του Κατάρ έχουν χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή καυσίμων και κρατικών εργαζομένων στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων των μισθών των γιατρών και των δασκάλων. Το Κατάρ φιλοξενεί επίσης ένα υπερπόντιο πολιτικό γραφείο της Χαμάς στη Ντόχα από το 2012—μια απόφαση για την οποία έχει αντιμετωπίσει κριτική από το Ισραήλ και από ορισμένους αμερικανούς νομοθέτες, αλλά την οποία υπερασπίζεται ότι ελήφθη μετά από αίτημα Αμερικανών αξιωματούχων, οι οποίοι ήλπιζαν να καθιερώσουν ένα κανάλι επικοινωνίας. Σήμερα, αυτό το κανάλι είναι αναπόσπαστο—εκτός από τους Ισραηλινούς, στους ομήρους της Χαμάς περιλαμβάνονται Αμερικανοί, Ταϊλανδοί, Γάλλοι και Βρετανοί πολίτες. Αξιωματούχοι από αυτές τις χώρες ταξίδεψαν στη Ντόχα τις τελευταίες ημέρες, με την ελπίδα να απελευθερώσουν τους υπηκόους τους.
Τις δεκαετίες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η ομηρεία έχει γίνει ένα ολοένα και πιο σημαντικό στοιχείο του σύγχρονου πολέμου. Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Ιράν, της Ρωσίας, της Κίνας και της Βενεζουέλας, έχουν συλλάβει ξένους πολίτες με πλαστές ποινικές κατηγορίες ως τρόπο απόκτησης πολιτικής μόχλευσης. (Στις ΗΠΑ, και τα δύο είδη υποθέσεων παραπέμπονται στις ίδιες αρχές και αντιμετωπίζονται ως περιπτώσεις ομηρίας.) Οι αξιωματούχοι του Κατάρ συγκρίνουν τον ρόλο τους με αυτόν που έχουν Ελβετοί διπλωμάτες. Για δεκαετίες, οι Ελβετοί έχουν εμπλακεί σε διεθνείς διαπραγματεύσεις για την ομηρία, αλλά στο σημερινό γεωπολιτικό τοπίο, οι εκπρόσωποι του Κατάρ βρίσκονται σε πιο χρήσιμη θέση.
Στη Μέση Ανατολή, το Κατάρ έχει παρουσιαστεί ως ουδέτερο, φιλοξενώντας μια σημαντική στρατιωτική βάση των ΗΠΑ, διατηρώντας παράλληλα ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, άμεσες σχέσεις με τις ομάδες εναντίον των οποίων πολεμούσαν τα στρατεύματα. Το Κατάρ είναι επίσης σημαντικός προμηθευτής ενέργειας στις ΗΠΑ, ωστόσο διατηρεί στενούς δεσμούς με το Ιράν, με το οποίο μοιράζεται ένα σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου. Αυτό της επέτρεψε να παρέμβει με επιτυχία σε περιπτώσεις όπου κρατήθηκαν όμηροι στο Ιράν και το Αφγανιστάν. Αλλά πρόσφατα το Κατάρ άρχισε επίσης να λειτουργεί εκτός της συνηθισμένης σφαίρας επιρροής του. Το 2021 έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να κερδίσει την ασφαλή επιστροφή του Αμερικανού δημοσιογράφου Danny Fenster από τη Μιανμάρ. Και, τον Οκτώβριο, αξιωματούχοι του Κατάρ βοήθησαν στη διαπραγμάτευση της επιστροφής πολλών παιδιών από την Ουκρανία που απήχθησαν από τη Ρωσία.
Οι πρώτες μεσολαβητικές προσπάθειες του Κατάρ αφορούσαν ένα κύμα απαγωγών που πραγματοποιήθηκαν από ισλαμιστές στο Ιράκ στην αρχή της εξέγερσης που προέκυψε ως απάντηση στην εισβολή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Δύο Γάλλοι δημοσιογράφοι, ο Georges Malbrunot και ο Christian Chesnot, ταξίδευαν από τη Βαγδάτη στη Νατζάφ τον Αύγουστο του 2004, όταν απήχθησαν από μια ομάδα που αυτοαποκαλείται Ισλαμικός Στρατός στο Ιράκ. Τέσσερις μήνες αργότερα, αφέθηκαν ελεύθεροι με αντάλλαγμα λύτρα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με δημοσίευμα των Times του Λονδίνου. Ο Malbrunot λέει ότι ένας ανώτερος αξιωματούχος του Κατάρ αργότερα του επιβεβαίωσε ότι τα λύτρα καταβλήθηκαν, αν και όχι το ακριβές ποσό. Η Γαλλία και το Κατάρ αρνήθηκαν ότι πλήρωσαν οποιοδήποτε ποσό.
Το 2014, η κυβέρνηση Ομπάμα ξεκίνησε μια αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών της για τους ομήρους. Οι πολιτικές της σχετικά με τις παραχωρήσεις ή τα λύτρα παρέμειναν αμετάβλητες, αλλά η αναθεώρηση, η οποία ολοκληρώθηκε τον επόμενο χρόνο, διευκρίνισε ότι οι διαπραγματεύσεις δεν ήταν απαγορευμένες και το Κατάρ στη συνέχεια έγινε ουσιαστικός παράγοντας σε τέτοιες συζητήσεις. Έκτοτε, όσοι εμπλέκονται σε προσπάθειες αντιμετώπισης ομήρων, τόσο εντός όσο και εκτός της κυβέρνησης, έχουν καταλήξει να περιγράφουν τον ρόλο της χώρας ως απαραίτητο.
Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, υπάρχουν περίπου δέκα Αμερικανοί μεταξύ των ομήρων στη Γάζα. Ελπίζει ξεκάθαρα ότι το Κατάρ θα μπορέσει να βοηθήσει στη διαμεσολάβηση μιας συμφωνίας που θα τους φέρει στην πατρίδα. Όμως, τις τελευταίες ημέρες, η στρατιωτική δράση του Ισραήλ στη Γάζα έχει γίνει ένα κομβικό σημείο στις διαπραγματεύσεις: το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι η σφοδρότητα των επιθέσεων του ασκεί πίεση στη Χαμάς ώστε να απελευθερώσει τους ομήρους, ενώ οι εκπρόσωποι του Κατάρ λένε ότι χρειάζονται μια παύση στις μάχες για να επιτευχθεί μια συμφωνία.
Η ομηρεία είναι σκληρό έγκλημα – αποτελεί επίσης παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Οι καταστάσεις ομηρείας δεν επιλύονται με συνθήματα ή μέσω διάσωσης ή ακόμα πιο σπάνια μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, επιλύονται μέσω διαπραγματεύσεων – και, για να διαπραγματευτούν, τα αντίπαλα μέρη χρειάζονται έναν αποτελεσματικό συνομιλητή. «Εκτός από τις επαφές και τη φήμη για την εξασφάλιση αυτών των συμφωνιών, χρειάζεστε τη διαδικασία, το σύνολο δεξιοτήτων και τον καταμερισμό της εργασίας», είπε ο Dani Gilbert, επίκουρος καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Northwestern University και κορυφαίος ειδικός στην πολιτική των εμπόλεμων καταστάσεων. Το να είσαι επιτυχημένος διαπραγματευτής ομήρων είναι μια θέση με επιρροή. Το να εκτιμώνται από πιο ισχυρές χώρες τους δίνει τη θέση ενός πραγματικού παίκτη ισχύος σε ένα γεωπολιτικό ζήτημα που τραβάει μεγάλη προσοχή». Το Κατάρ μπορεί να έχει καρπωθεί από την εκτέλεση τέτοιων εργασιών τα τελευταία χρόνια, αλλά έχει επίσης αποδείξει ότι μπορεί να είναι ένας αξιόπιστος και υπεύθυνος αγωγός.
ΠΗΓΗ: newyorker.com
