Ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα. Πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν αυτή την άποψη, αλλά πολύ λίγοι της δίνουν την προσοχή που θα έπρεπε – ειδικά εν μέσω πολέμου.
Με τη σφαγή που διέπραξε η Χαμάς στο Ισραήλ και τις αυξανόμενες απώλειες αμάχων στη Γάζα, η βαθιά λογική του πολέμου κρύβεται από την τεράστια ανθρώπινη δυστυχία που παράγει. Καθώς οι νεκροί συνεχίζουν να αυξάνονται γεννιέται το εξής ερώτημα: ποιος θα κερδίσει αυτόν τον πόλεμο; Όχι η πλευρά που σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους, όχι η πλευρά που καταστρέφει περισσότερα σπίτια, ούτε καν η πλευρά που κερδίζει περισσότερη διεθνή υποστήριξη — αλλά η πλευρά που επιτυγχάνει τους πολιτικούς της στόχους.
Η Χαμάς ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο με έναν συγκεκριμένο πολιτικό στόχο: να αποτρέψει την ειρήνη. Μετά την υπογραφή συνθηκών ειρήνης με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, το Ισραήλ ήταν στα πρόθυρα της υπογραφής μιας ιστορικής συνθήκης ειρήνης με τη Σαουδική Αραβία. Αυτή η συμφωνία θα ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου σε ολόκληρη την καριέρα του. Θα είχε ομαλοποιήσει τις σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και μεγάλου μέρους του αραβικού κόσμου. Κατόπιν επιμονής των Σαουδάραβων και των Αμερικανών, οι όροι της συνθήκης αναμενόταν να περιλαμβάνουν σημαντικές παραχωρήσεις προς τους Παλαιστινίους.
Η προοπτική της ειρήνης και της ομαλοποίησης ήταν μια θανάσιμη απειλή για τη Χαμάς. Από την ίδρυσή της το 1987, αυτή η φονταμενταλιστική ισλαμιστική οργάνωση δεν αναγνώρισε ποτέ το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ και δεσμεύτηκε στον ασυμβίβαστο ένοπλο αγώνα. Στη δεκαετία του 1990, η Χαμάς έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να διαταράξει την ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο και όλες τις επακόλουθες ειρηνευτικές προσπάθειες.
Για περισσότερο από μια δεκαετία, οι ισραηλινές κυβερνήσεις υπό τον Νετανιάχου εγκατέλειψαν όλες τις σοβαρές προσπάθειες να συνάψουν ειρήνη με πιο μετριοπαθείς παλαιστινιακές δυνάμεις, υιοθέτησαν μια ολοένα και πιο επιθετική πολιτική σχετικά με την κατοχή αμφισβητούμενων εδαφών και αγκάλιασαν ακόμη και τις δεξιές μεσσιανικές ιδέες της εβραϊκής υπεροχής.
Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η Χαμάς έδειξε εκπληκτική αυτοσυγκράτηση στις συναλλαγές της με το Ισραήλ και οι δύο πλευρές φάνηκαν να υιοθετούν μια αμφιλεγόμενη αλλά λειτουργική πολιτική βίαιης συνύπαρξης. Αλλά στις 7 Οκτωβρίου, ακριβώς όταν η κυβέρνηση του Νετανιάχου βρισκόταν στο κατώφλι μιας σημαντικής ανακάλυψης για την περιφερειακή ειρήνη, η Χαμάς χτύπησε με όλη της τη δύναμη.
Η Χαμάς έσφαξε εκατοντάδες Ισραηλινούς αμάχους, με τον πιο φρικτό τρόπο που μπορούσε να επινοήσει. Ο άμεσος στόχος ήταν να εκτροχιαστεί η ειρηνευτική συμφωνία Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας. Ο μακροπρόθεσμος στόχος ήταν να σπείρουν σπόρους μίσους στα μυαλά εκατομμυρίων στο Ισραήλ και σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο, αποτρέποντας έτσι την ειρήνη με το Ισραήλ για τις επόμενες γενιές.
Η Χαμάς ήξερε ότι η επίθεσή της θα έκανε τους Ισραηλινούς να θυμώνουν, να στενοχωριούνται από τον πόνο και τον θυμό, και οι τρομοκράτες υπολόγιζαν στο Ισραήλ να ανταποδώσει με τεράστια δύναμη, προκαλώντας τεράστιο πόνο στους Παλαιστίνιους. Η κωδική ονομασία που έδωσε η Χαμάς στη λειτουργία της είναι ενδεικτική: al-Aqsa Tufan. Η λέξη «τουφάν» σημαίνει πλημμύρα. Όπως η βιβλική πλημμύρα που προοριζόταν να καθαρίσει τον κόσμο από την αμαρτία ακόμη και με το κόστος της σχεδόν εξάλειψης της ανθρωπότητας, η επίθεση της Χαμάς είχε στόχο να δημιουργήσει καταστροφή σε βιβλική κλίμακα.
Δεν ενδιαφέρεται η Χαμάς για τα δεινά που προκαλεί αυτός ο πόλεμος στους Παλαιστίνιους αμάχους; Ενώ μεμονωμένοι ακτιβιστές της Χαμάς έχουν σίγουρα διαφορετικά συναισθήματα και συμπεριφορές, η κοσμοθεωρία της οργάνωσης υποτιμά τη δυστυχία των ατόμων. Οι πολιτικοί στόχοι της Χαμάς υπαγορεύονται από θρησκευτικές φαντασιώσεις.
Σε αντίθεση με εκείνους των κοσμικών κινημάτων όπως η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, οι απώτεροι στόχοι της Χαμάς δεν είναι αυτού του κόσμου. Για τη Χαμάς, οι Παλαιστίνιοι που σκοτώθηκαν από το Ισραήλ είναι μάρτυρες που απολαμβάνουν την αιώνια ευδαιμονία στον παράδεισο. Όσοι σκοτωμένοι, τόσο περισσότεροι μάρτυρες.
Όσο για αυτόν τον κόσμο, σύμφωνα με τις απόψεις της Χαμάς και άλλων φονταμενταλιστικών μουσουλμανικών ομάδων, ο μόνος βιώσιμος στόχος για μια ανθρώπινη κοινωνία στη Γη είναι η άνευ όρων προσήλωση στα ουράνια πρότυπα αγνότητας και δικαιοσύνης. Επειδή η ειρήνη περιλαμβάνει πάντα συμβιβασμούς σχετικά με αυτό που οι άνθρωποι θεωρούν δικαιοσύνη – πρέπει να απορριφθεί και η απόλυτη δικαιοσύνη πρέπει να επιδιωχθεί με οποιοδήποτε κόστος.
Αυτό, παρεμπιπτόντως, εξηγεί ένα περίεργο πρόσφατο φαινόμενο μεταξύ της ριζοσπαστικής αριστεράς σε πολλές δυτικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων φοιτητικών οργανώσεων στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Απαλλάσσουν τη Χαμάς από κάθε ευθύνη για τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στο Be’eri, στο Kfar Azza και σε άλλα ισραηλινά χωριά ή για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα. Αντίθετα, αυτές οι οργανώσεις ρίχνουν το 100% της ευθύνης στο Ισραήλ.
Ο σύνδεσμος μεταξύ της ριζοσπαστικής αριστεράς και των φονταμενταλιστικών οργανώσεων όπως η Χαμάς είναι η πίστη στην απόλυτη δικαιοσύνη, η οποία οδηγεί σε άρνηση αναγνώρισης της πολυπλοκότητας των πραγματικοτήτων σε αυτόν τον κόσμο. Η δικαιοσύνη είναι ευγενής υπόθεση, αλλά η απαίτηση για απόλυτη δικαιοσύνη οδηγεί αναπόφευκτα σε ατελείωτο πόλεμο. Στην ιστορία του κόσμου, δεν έχει συναφθεί ποτέ συνθήκη ειρήνης που να μην απαιτεί συμβιβασμό ή να παρέχει απόλυτη δικαιοσύνη.
Εάν οι πολεμικοί στόχοι της Χαμάς είναι πράγματι να εκτροχιάσουν την ειρηνευτική συνθήκη Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας και να καταστρέψουν κάθε ευκαιρία για ομαλοποίηση και ειρήνη, κερδίζει αυτόν τον πόλεμο με νοκ-άουτ. Και το Ισραήλ βοηθά τη Χαμάς, κυρίως επειδή η κυβέρνηση του Νετανιάχου φαίνεται να διεξάγει αυτόν τον πόλεμο χωρίς σαφείς δικούς της πολιτικούς στόχους.
Το Ισραήλ λέει ότι θέλει να αφοπλίσει τη Χαμάς και έχει κάθε δικαίωμα να το πράξει προστατεύοντας τους πολίτες του. Ο αφοπλισμός της Χαμάς είναι επίσης ζωτικής σημασίας για κάθε πιθανότητα μελλοντικής ειρήνης, γιατί όσο η Χαμάς παραμένει οπλισμένη, θα συνεχίσει να εκτροχιάζει κάθε τέτοια προσπάθεια. Αλλά ακόμα κι αν το Ισραήλ καταφέρει να αφοπλίσει τη Χαμάς, αυτό είναι απλώς ένα στρατιωτικό επίτευγμα, όχι ένα πολιτικό σχέδιο. Βραχυπρόθεσμα, το Ισραήλ έχει κάποιο σχέδιο για τη διάσωση της ειρηνευτικής συμφωνίας Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας; Μακροπρόθεσμα, το Ισραήλ έχει κάποιο σχέδιο για την επίτευξη συνολικής ειρήνης με τους Παλαιστίνιους και την εξομάλυνση των σχέσεών του με τον αραβικό κόσμο;
Έχοντας εμπλακεί βαθιά στην ισραηλινή πολιτική τον περασμένο χρόνο, φοβάμαι ότι τουλάχιστον ορισμένα μέλη της τρέχουσας κυβέρνησης Νετανιάχου είναι τα ίδια προσηλωμένα στα βιβλικά οράματα και την απόλυτη δικαιοσύνη και δεν ενδιαφέρονται για ειρηνικούς συμβιβασμούς.
Μετά τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων, η συμφιλίωση φαίνεται εντελώς αδύνατη. Η οικογένειά μου και οι φίλοι μου μόλις πέρασαν σκηνές που θυμίζουν φρίκη του Ολοκαυτώματος. Όμως, οκτώ δεκαετίες μετά το Ολοκαύτωμα, Γερμανοί και Ισραηλινοί είναι πλέον καλοί φίλοι. Οι Εβραίοι δεν πήραν ποτέ την απόλυτη δικαιοσύνη για το Ολοκαύτωμα — πώς θα μπορούσαν; Θα μπορούσε κανείς να ξαναβάλει τις κραυγές του πόνου στον λαιμό του, να επιστρέψει τον καπνό πίσω στις καμινάδες του Άουσβιτς και να φέρει τους νεκρούς πίσω από τα κρεματόρια;
Ως ιστορικός, ξέρω ότι η κατάρα της ιστορίας είναι ότι εμπνέει μια λαχτάρα να διορθώσει το παρελθόν. Αυτό είναι ακατόρθωτο. Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει. Επικεντρωθείτε στο μέλλον. Αφήστε τις παλιές πληγές να επουλωθούν αντί να χρησιμεύσουν ως αιτία για νέες.
Το 1948, εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι έχασαν τα σπίτια τους στην Παλαιστίνη. Σε αντίποινα, στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του 1950, εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι εκδιώχθηκαν από το Ιράκ, την Υεμένη και άλλες μουσουλμανικές χώρες. Έκτοτε, το τραύμα έχει συσσωρευτεί και μας οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο βίας. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλαμβάνουμε αυτόν τον κύκλο για πάντα. Φυσικά, εν μέσω του τρέχοντος τρομερού πολέμου, δεν μπορούμε να προσδοκούμε στο ότι θα σταματήσει τόσο εύκολα. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα είναι να αποτρέψουμε περαιτέρω κλιμάκωση, και για αυτό χρειαζόμαστε κάθε μέσον που θα αναπτερώσει τις ελπίδες μας.
Μια προτεινόμενη πρωτοβουλία καλεί τη Χαμάς να απελευθερώσει όλες τις γυναίκες, τα παιδιά και τα μωρά που κρατά ομήρους, με αντάλλαγμα το Ισραήλ να απελευθερώσει τις πολλές δεκάδες Παλαιστίνιες γυναίκες και εφήβους που κρατά αιχμάλωτες. Αυτό θα ήταν δικαιοσύνη; Όχι. Η δικαιοσύνη απαιτεί από τη Χαμάς να απελευθερώσει αμέσως και άνευ όρων όλους τους ομήρους που κατέλαβε. Ωστόσο, αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να είναι ένα βήμα προς την αποκλιμάκωση.
Μια άλλη πρωτοβουλία είναι να δοθεί η δυνατότητα στους Παλαιστίνιους αμάχους να εγκαταλείψουν τη Λωρίδα της Γάζας και να διαφύγουν με ασφάλεια. Η Αίγυπτος, που μοιράζεται σύνορα με τη Γάζα, μπορεί και πρέπει να έχει το πρώτο ρόλο σε αυτό. Αλλά εάν η Αίγυπτος δεν προάγει μια λύση ανακούφισης, το Ισραήλ θα μπορούσε να προσφέρει καταφύγια για τους εκτοπισμένους αμάχους της Γάζας σε ισραηλινό έδαφος.
Εάν καμία άλλη χώρα δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί και να προστατεύσει τους Παλαιστίνιους αμάχους, το Ισραήλ θα μπορούσε να καλέσει τον Ερυθρό Σταυρό και τις άλλες διεθνείς ανθρωπιστικές ομάδες να δημιουργήσουν προσωρινές καταφύγια για εκτοπισμένους αμάχους της Γάζας στην ισραηλινή πλευρά των συνόρων. Αυτά τα καταφύγια θα φιλοξενούν γυναίκες, παιδιά και άτομα που έχουν εγκαταλείψει τα νοσοκομεία από τη Λωρίδα της Γάζας όσο διαρκεί η μάχη κατά της Χαμάς, και στο τέλος των μαχών, οι εκτοπισμένοι κάτοικοι της Γάζας θα επέστρεφαν στα σπίτια τους.
Η λήψη ενός τέτοιου βήματος θα εκπλήρωνε το ηθικό καθήκον του Ισραήλ να προστατεύσει τις ζωές των Παλαιστινίων πολιτών και ταυτόχρονα θα βοηθούσε τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις στη συνέχιση του πολέμου κατά των τρομοκρατών της Χαμάς χωρίς παράπλευρες απώλειες.
Έχουν πιθανότητες να υλοποιηθούν τέτοιες πρωτοβουλίες; Δεν ξέρω. Ξέρω όμως ότι στόχος μας είναι να κερδίσουμε αυτόν τον πόλεμο, αντί να βοηθήσουμε τη Χαμάς να πετύχει τον δικό της.
ΠΗΓΗ: washingtonpost.com / Aπόδοση: M.E
