Οι αναγνώστες του Today’s WorldView μπορεί να συμφωνήσουν ότι ήταν μια ζοφερή χρονιά. Στην Ουκρανία, μια εξοντωτική αντεπίθεση ενάντια στη ρωσική εισβολή κατέληξε σε ένα ζοφερό αδιέξοδο. Στη Μέση Ανατολή, μια σύγκρουση δεκαετιών εξερράγη σε έναν άνευ προηγουμένου πόλεμο υψηλής έντασης στη Λωρίδα της Γάζας. Ο κύριος όγκος των κατοίκων της περιοχής έχει εκδιωχθεί από τα σπίτια του, περίπου 20.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί μέσα σε λίγες εβδομάδες και το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Γάζας “λιμοκτονεί”, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία προειδοποίησαν την Πέμπτη ότι ο κίνδυνος λιμού στην περιοχή “αυξάνεται κάθε μέρα”.
“Δεν γίνεται χειρότερα”, δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Arif Husain, επικεφαλής οικονομολόγος του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών. “Δεν έχω ξαναδεί κάτι στην κλίμακα που συμβαίνει στη Γάζα. Και μάλιστα με αυτή την ταχύτητα”.
Ενώ αυτοί οι δύο πόλεμοι απορροφούσαν την προσοχή των μεγάλων παγκόσμιων ειδησεογραφικών μέσων (και αυτού του καθημερινού ενημερωτικού δελτίου) για μεγάλο μέρος του 2023, άλλες κρίσεις σιγόβραζαν. Στο Σουδάν και τη Μιανμάρ, καταστροφικοί εμφύλιοι πόλεμοι, που σημαδεύονται από μυριάδες θηριωδίες και αναφορές για εγκλήματα πολέμου, καταρρέουν ήδη δυσλειτουργικά κράτη και προκαλούν ραγδαίες ανθρωπιστικές κρίσεις. Σε ένα μεγάλο τμήμα της υποσαχάριας Αφρικής, πραξικοπήματα και αρπαγές εξουσίας αναστάτωσαν την περιοχή. Η κοινωνική αστάθεια και οι οικονομικές πιέσεις μετά την πανδημία τροφοδότησαν μεταναστευτικά κύματα σε όλο τον κόσμο.
Το 2023 θα είναι πιθανότατα η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, με καύσωνες να μαστίζουν κάθε ήπειρο, συνοδευόμενοι από άλλα ακραία κλιματικά φαινόμενα. Οι ξηρασίες και οι πλημμύρες ήταν και οι δύο πιο έντονες – η πιο ενστικτώδης συγκλονιστική στιγμή ήρθε αναμφισβήτητα τον Σεπτέμβριο, όταν οι έντονες βροχοπτώσεις οδήγησαν στην αστοχία φραγμάτων και σε αστραπιαίες πλημμύρες που προκάλεσαν τον θάνατο περισσότερων από 11.000 ανθρώπων στη βορειοανατολική Λιβύη. “Αυτή η καταστροφή έχει μυθικές διαστάσεις”, δήλωσε τότε στους συναδέλφους μου ένας Λίβυος αξιωματούχος του τομέα της υγείας.
Το Ισραήλ αγωνίζεται να καταστρέψει τη Χαμάς, αλλά καταστρέφει τη Γάζα
Μπροστά σε μια τέτοια συμφορά, θα ήλπιζε κανείς ότι το νέο έτος θα έφερνε καλύτερα νέα. Αλλά, ως ο ταπεινός σας προάγγελος κακών ειδήσεων, πρέπει να απολογηθώ: Υπάρχουν πολλά που μπορούν να πάνε στραβά το 2024 και πολλές κρίσεις που θα χειροτερέψουν.
Ο πόλεμος στη Γάζα φτάνει σε ένα επικίνδυνο σημείο καμπής. Ενώ οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι υπόσχονται μια μακρά εκστρατεία, οι σημερινές μάχες ωθούν τα 2,2 εκατομμύρια κατοίκους της Γάζας στο χείλος του γκρεμού. Η περιοχή είναι το πιο θανατηφόρο μέρος στον κόσμο για να είναι κάποιος άμαχος. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου, όταν η μαχητική οργάνωση Χαμάς εξαπέλυσε το χτύπημά της στο νότιο Ισραήλ, το 80% του πληθυσμού της Γάζας χρειαζόταν ανθρωπιστική βοήθεια. Τώρα, το χρειάζονται όλοι, και μόλις και μετά βίας φτάνει στην πολιορκημένη περιοχή ένα μικρό μέρος από αυτά που χρειάζονται. Οργανώσεις αρωγής και μυριάδες παγκόσμιοι ηγέτες ζητούν κατάπαυση του πυρός και εκτίναξη της βοήθειας στη Γάζα. Αλλά αν δεν υπάρξει παύση των εχθροπραξιών, ο πόλεμος θα μπορούσε να συγκλονίσει την περιοχή, φέρνοντας αντι-ισραηλινές φατρίες που εδρεύουν στο Λίβανο και τη Συρία και δημιουργώντας μια άνευ προηγουμένου ροή Παλαιστινίων προσφύγων στην Αίγυπτο.
Στον ετήσιο “κατάλογο έκτακτης ανάγκης” που δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα, η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης κατέταξε τη σύγκρουση στο Ισραήλ και τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη ως τη δεύτερη πιο έντονη κρίση που πρέπει να παρακολουθήσουμε το 2024. Η πρώτη ήταν ο πολύ λιγότερο πολυσυζητημένος εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν, όπου οκτώ μήνες μαχών μεταξύ του στρατού της χώρας και των παραστρατιωτικών Ταχέων Δυνάμεων Υποστήριξης έχουν αφήσει πάνω από τη μισή χώρα σε ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας και έχουν αναγκάσει περίπου 6 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Περίπου 19 εκατομμύρια παιδιά είναι χωρίς εκπαίδευση, καθώς η σύγκρουση έχει κλείσει χιλιάδες σχολεία.
“Το Σουδάν έχει γίνει η μεγαλύτερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο”, δήλωσε στην έκθεση ο Elshafie Mohamed Ahmed της IRC. “Η δυνατότητα παροχής βοήθειας παρεμποδίζεται από την έλλειψη ανθρωπιστικής πρόσβασης και κεφαλαίων. Η εθνοτική, φυλετική και περιφερειακή πόλωση του σημερινού πολέμου απειλεί περαιτέρω την περιορισμένη πρόσβαση που είναι σήμερα διαθέσιμη”.
Η Αφρική φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των άλλων πιθανών εστιών, όπως απαριθμούνται από την IRC. Τρία έθνη της “ζώνης πραξικοπήματος” στη Δυτική Αφρική – τα χουντικά κράτη Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι και Νίγηρας – βρίσκονται όλα στην κατάταξη. Ο στρατός της Μπουρκίνας παραπαίει μπροστά στην έξαρση της ισλαμιστικής μαχητικότητας, με αποστάτες να ελέγχουν πάνω από τη μισή χώρα. Στο Μάλι και τον Νίγηρα, όπου παρατηρείται παρόμοια δυναμική, η αυξανόμενη επισιτιστική ανασφάλεια και η στέρηση της ξένης βοήθειας βυθίζουν εκατομμύρια ανθρώπους σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Τα 10 κράτη της IRC που περιλαμβάνονται στη “λίστα παρακολούθησης” αντιπροσωπεύουν το 86% του συνόλου των ανθρώπων που έχουν ανθρωπιστική ανάγκη παγκοσμίως. Πίσω από την πολιτική αστάθεια που κατατρώει αυτές τις κοινωνίες κρύβεται το φάντασμα ενός πλανήτη που θερμαίνεται, καθώς οι ξηρασίες και άλλα κλιματικά σοκ πλήττουν μερικές από τις πιο ευάλωτες κοινότητες του κόσμου. “Αυτοί που κάποτε ήταν ξεχωριστοί κύκλοι κρίσης είναι τώρα ένα διάγραμμα Venn με μια διευρυνόμενη διασταύρωση”, έγραψε ο πρόεδρος της IRC David Miliband. “Πριν από τρεις δεκαετίες, το 44% των συγκρούσεων συνέβαινε σε κράτη ευάλωτα στο κλίμα. Τώρα το ποσοστό αυτό είναι 67%”.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν κράτησε με μεγαλύτερη επιτυχία τη γραμμή της δυτικής υποστήριξης προς την αντίσταση της Ουκρανίας στη ρωσική επιθετικότητα. Όμως, τα περιθώρια δράσης της θα περιοριστούν σε μια διχαστική εκλογική χρονιά, και ακόμη και η ικανότητα της Ουάσινγκτον να χρηματοδοτήσει το Κίεβο είναι αμφίβολη – πόσο μάλλον η ικανότητά της να πάρει τα χέρια της γύρω από μυριάδες κρίσεις αλλού, από τη Σομαλία μέχρι το Αφγανιστάν και την Αϊτή που κυριαρχείται από συμμορίες και παραπαίει στα πρόθυρα της κρατικής κατάρρευσης.
Στην Ασία, οι εκλογές στην Ταϊβάν μπορεί να σημαδευτούν από νέες προκλήσεις από την Κίνα, σε μια εποχή που η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί να φέρει κάποια σταθερότητα στις σχέσεις της με το Πεκίνο. Αλλά η μεγαλύτερη πυρκαγιά θα μπορούσε να λάβει χώρα στη Μιανμάρ, όπου η κυβερνώσα χούντα ταλανίζεται από μια επίθεση που εξαπέλυσε ένας συνασπισμός ανταρτικών πολιτοφυλακών και βλέπει αυξανόμενη λιποταξία στις τάξεις της.
Η τρέχουσα πορεία, ωστόσο, “δεν δείχνει προς μια βραχυπρόθεσμη κατάρρευση του καθεστώτος στο πεδίο της μάχης, αν δεν υπάρξουν απρόβλεπτες εξελίξεις”, σημείωσε ο Μόργκαν Μάικλς, ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. “Αντίθετα, η Μιανμάρ οδεύει προς μια νέα φάση της σύγκρουσης, η οποία χαρακτηρίζεται από ένα αποδυναμωμένο αλλά ακόμη επικίνδυνο καθεστώς, πιο έντονη βία και μεγαλύτερη αβεβαιότητα”.
ΠΗΓΗ: washingtonpost.com
