Ένα αίσθημα τρωτότητας και ανησυχίας που προκαλείται από την άνοδο των λαϊκιστικών, ακροδεξιών παρατάξεων σε όλο τον κόσμο επικρατεί στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον.
Του Ishaan Tharoor
Οι ηγέτες της κατεξοχήν στρατιωτικής συμμαχίας της Δύσης συνεδριάζουν αυτή την εβδομάδα στην Ουάσινγκτον. Η ετήσια Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ σηματοδοτεί την 75η επέτειο της συμμαχίας, και οι επικεφαλής των κρατών μελών του που θα παρευρεθούν θα προσπαθήσουν να επιδείξουν τη συλλογική τους αποφασιστικότητα και δύναμη. Όμως, πάνω από τις διαβουλεύσεις διαφαίνεται μια έντονη αίσθηση τρωτότητας και ανησυχίας.
Το φάντασμα μιας πιθανής επιστροφής του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στοιχειώνει πολλούς από τους Ευρωπαίους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών και διαφαίνεται πιο κοντά εν μέσω της αυξανόμενης φασαρίας σχετικά με την ικανότητα του προέδρου Μπάιντεν να κερδίσει την επανεκλογή. Ο Τραμπ εξέφρασε επανειλημμένα την αντιπάθειά του για το ΝΑΤΟ κατά την πρώτη του θητεία και στην πιο πρόσφατη συζήτηση αρνήθηκε να πει αν θα αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη συμμαχία. Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες ετοιμάζουν ήδη σχέδια έκτακτης ανάγκης για μια μελλοντική κυβέρνηση Τραμπ- πολλοί αμφιβάλλουν ότι θα αποχωρήσει πράγματι από το ΝΑΤΟ, αλλά ανησυχούν για το ενδεχόμενο ο Τραμπ να αποδυναμώσει τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ έναντι της συμμαχίας και να υπονομεύσει τη διατλαντική ενότητα.
Οι υπερεθνικιστικές κορώνες του Τραμπ και η επιδεικνυόμενη αδυναμία του Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της συζήτησης έστειλαν το δικό τους μήνυμα στους ξένους παρατηρητές. “Αυτές οι εκλογές κάνουν περισσότερα για την απαξίωση της αμερικανικής δημοκρατίας από ό,τι θα μπορούσαν ποτέ να ελπίζουν ο [Ρώσος πρόεδρος] Βλαντίμιρ Πούτιν και ο [Κινέζος πρόεδρος] Σι Τζινπίνγκ”, έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Σεργκέι Ραντσένκο, ιστορικός στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών του Τζονς Χόπκινς. “Ανησυχώ για την εικόνα που προβάλλεται στον έξω κόσμο. Δεν είναι μια εικόνα ηγεσίας. Είναι μια εικόνα τελικής παρακμής”.
Στην ίδια την Ευρώπη, οι εθνικές και περιφερειακές εκλογές έχουν αναδείξει λαϊκιστικές, ακροδεξιές παρατάξεις, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που είναι πιο φιλόξενες προς το Κρεμλίνο και επιφυλακτικές προς το ΝΑΤΟ – αν και στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας φάνηκε ότι οι ψηφοφόροι κινητοποιήθηκαν για να απορρίψουν το δεξιό, αντιμεταναστευτικό κόμμα Εθνική Συσπείρωση. Ακόμα και έτσι, οι πολιτικοί αντίθετοι άνεμοι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού στροβιλίζονται γύρω από τις συναντήσεις αυτής της εβδομάδας στην Ουάσινγκτον.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι βέβαιο ότι θα κυριαρχήσει στις διαδικασίες. Παρά την επιμονή του Κιέβου και την προθυμία ορισμένων από τους ανατολικοευρωπαίους γείτονές του, η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι εκτός συζήτησης. Στη θέση της, μεμονωμένα κράτη του ΝΑΤΟ υπογράφουν σημαντικές διμερείς συμφωνίες ασφαλείας με τους Ουκρανούς και εργάζονται για την επιτάχυνση της μεταφοράς όπλων και στρατιωτικής βοήθειας, καθώς οι δυνάμεις της Ουκρανίας κρατούν τη γραμμή περισσότερο από δύο χρόνια μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας.
Οι διπλωμάτες στην Ουάσινγκτον γνωρίζουν ότι ο Τραμπ μπορεί να επιλέξει να διακόψει τη στρατιωτική υποστήριξη προς το Κίεβο, η οποία ήδη υπέστη μια δαπανηρή καθυστέρηση, καθώς ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο εμπόδιζαν επί μήνες την αναγκαία χρηματοδότηση. Φοβούνται ένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο ένας Λευκός Οίκος του Τραμπ μπορεί να επιτρέψει σιωπηρά στη Ρωσία να εδραιώσει τον έλεγχό της σε παράνομα κερδισμένα εδάφη στην Ουκρανία, πιέζοντας για μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων πριν το Κίεβο αποκτήσει το πάνω χέρι στον πόλεμο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσο η κυβέρνηση Μπάιντεν όσο και ορισμένες κυβερνήσεις στην Ευρώπη έχουν προσπαθήσει απεγνωσμένα να “θωρακίσουν” την υποστήριξη προς την Ουκρανία από τον Τραμπ βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα.
“Με την πιθανή επιστροφή του Τραμπ να διαφαίνεται, ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας είναι να δοθεί στην Ουκρανία μεγαλύτερη ικανότητα να νικήσει πραγματικά τη Ρωσία”, σημείωσε ο συνάδελφός μου Josh Rogin. “Αυτό σημαίνει επιτάχυνση της παράδοσης συστημάτων αεράμυνας, μαχητικών αεροσκαφών, πυραύλων μεγαλύτερου βεληνεκούς και βοήθεια στην Ουκρανία να αναπτύξει τη δική της αμυντική παραγωγή για να μειώσει την εξάρτησή της από τη Δύση”.
Στην περσινή Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία, η απογοήτευση της Ουκρανίας για τη μη λήψη επίσημης πρόσκλησης στη Συμμαχία ξεχείλισε σε δημόσια θέα και έριξε τις συναντήσεις στο χάος. Παρόμοιες εντάσεις μπορεί να μην εμφανίζονται αυτή την εβδομάδα, αλλά ορισμένοι από τους υποστηρικτές της Ουκρανίας στην Ουάσιγκτον πιστεύουν ότι ο Μπάιντεν θα έπρεπε να κάνει περισσότερα.
“Έχουμε ένα πολιτικό παράθυρο αυτή τη στιγμή που θα πρέπει να επιτρέψει μεγαλύτερη αποδοχή της ένταξης στο ΝΑΤΟ”, μου είπε ο Dan Runde, ανώτερος αντιπρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. “Αυτή θα πρέπει να είναι η στιγμή που η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να πιέσει” για την υποψηφιότητα της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, πρόσθεσε ο Runde, ο οποίος υπηρέτησε υπό τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους και επισήμανε τις προσπάθειες του Μπους να ενθαρρύνει την ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας το 2008, οι οποίες δεν είχαν, τότε, το ίδιο αποτέλεσμα από πολλούς Ευρωπαίους ομολόγους των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ελλείψει σαφών δεσμεύσεων για την Ουκρανία, οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ επέλεξαν να επικεντρωθούν στη μεγάλη εικόνα. “Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν το ένα τέταρτο της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά συνδυαστικά, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν τη μισή οικονομία και τη μισή στρατιωτική ισχύ του κόσμου”, έγραψε ο απερχόμενος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ στο Foreign Affairs. “Μαζί, η αποτροπή μας είναι πιο αξιόπιστη, η υποστήριξή μας προς την Ουκρανία είναι πιο σταθερή και η συνεργασία μας με εξωτερικούς εταίρους είναι πιο αποτελεσματική”.
Ο διορισμένος διάδοχος του Στόλτενμπεργκ -ο πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε- τοποθετείται ως ένας ηγέτης της Συμμαχίας με καθαρό μάτι και έχει ήδη παροτρύνει τους Ευρωπαίους συναδέλφους του να προσαρμοστούν σε όποιο πολιτικό καθεστώς επικρατήσει στην Ουάσινγκτον μετά τον Νοέμβριο. “Θα πρέπει να σταματήσουμε να γκρινιάζουμε και να κλαψουρίζουμε και να γκρινιάζουμε για τον Τραμπ”, δήλωσε ο Ρούτε σε συνέδριο για την ασφάλεια νωρίτερα φέτος. “Δεν είμαι Αμερικανός, δεν μπορώ να ψηφίσω στις Η.Π.Α. Πρέπει να συνεργαστούμε με όποιον βρίσκεται στην πίστα”.
Αλλά η μουσική υπόκρουση γίνεται όλο και πιο ζοφερή. Νέα δημοσκόπηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων σε 15 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, διαπίστωσε μια αυξανόμενη αποσύνδεση μεταξύ των Ουκρανών και του ευρωπαϊκού κοινού αλλού. Όταν ρωτήθηκαν πώς θα τελειώσει ο πόλεμος, σχεδόν το 60% των Ουκρανών απάντησαν ότι βλέπουν μια ξεκάθαρη νίκη για το έθνος τους, ενώ μόνο το 30% πίστευε ότι θα τελειώσει με κάποια μορφή διπλωματικής διευθέτησης. Εάν ενισχυθεί από μια νέα αύξηση των δυτικών όπλων, αυτή η ουκρανική πίστη στην πλήρη νίκη, σύμφωνα με τους δημοσκόπους, μόνο αυξάνεται.
Τον ενθουσιασμό αυτό δεν συμμερίζονται πολλοί άλλοι Ευρωπαίοι, οι οποίοι απορρίπτουν σε συντριπτική πλειοψηφία την αποστολή χερσαίων δυνάμεων για να βοηθήσουν τους Ουκρανούς και αμφιβάλλουν για την ικανότητα του Κιέβου να κερδίσει πραγματικά τον πόλεμο. “Η επικρατούσα άποψη στις περισσότερες χώρες … είναι ότι η σύγκρουση θα ολοκληρωθεί με μια συμβιβαστική διευθέτηση”, σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης του ECFR, Ιβάν Κράστεφ και Μαρκ Λέοναρντ. “Έτσι, όταν πρόκειται για το τέλος του πολέμου, τα ευρωπαϊκά κοινά εκφράζουν την απαισιοδοξία της διανόησης, ενώ οι Ουκρανοί εκπροσωπούν την αισιοδοξία της πολιτικής βούλησης”.
