Γράφει ο Ceteris Paribus
Στην προεκλογική περίοδο χτίστηκε ένας μύθος που μετεκλογικά έμελλε να καταρρεύσει με πάταγο: ότι ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) κ. Ντράγκι θα ήταν σύμμαχος της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ στον αγώνα για τη χαλάρωση του γερμανικής έμπνευσης ευρωπαϊκού πλαισίου της σκληρής λιτότητας. Στο πρώτο μετεκλογικό crash test με την Ευρωζώνη και τους δανειστές, ο μύθος κατέρρευσε. Μέχρι και τη συμφωνία στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, ήταν ακριβώς -και πρώτος απ’ όλους- ο κ. Ντράγκι ο βασικός μοχλός των πιέσεων και των εκβιασμών προς την ελληνική κυβέρνηση, καθώς απειλούσε να κλείσει την περιβόητη «στρόφιγγα» παροχής ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες αν η ελληνική κυβέρνηση δεν προσυπέγραφε την παράταση του τρέχοντος μνημονιακού προγράμματος πέραν της 28ης Φεβρουαρίου οπότε έληγε η προηγούμενη παράταση. Μέχρι και την 20ή Φεβρουαρίου, ο κίνδυνος για την Ελλάδα ήταν η κατάρρευση των τραπεζών, και αυτός που τις απειλούσε με κατάρρευση ήταν ο έχων την ευθύνη της εποπτείας τους, κ. Μάριο Ντράγκι!
Ύστερα από την υπογραφή της συμφωνίας της 20ής Φεβρουαρίου, το κέντρο βάρους των πιέσεων και των εκβιασμών άλλαξε: δεν ήταν πλέον η πρόκληση ασφυξίας ρευστότητας στις τράπεζες, αλλά η χρηματοδοτική ασφυξία του Δημοσίου. Βεβαίως, εδώ τη βασική ευθύνη έχουν οι άλλες «κεφαλές» της Ευρωζώνης και των δανειστών, που θέτουν δρακόντειους όρους για την εκταμίευση της δόσης των 7,2 δισ. ευρώ.
Όμως, είναι ξανά ο κ. Ντράγκι που εμφανίζεται πιο ανελαστικός από όλους. Μέχρι και χθες κρατούσε την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες στα όρια… πνιγμού, ενώ μόλις χθες και παρά τη σύγκλιση που υπήρξε ύστερα από τη «μίνι» Σύνοδο Κορυφής και τη συνάντηση Τσίπρα – Μέρκελ, εδέησε να αυξήσει την παρεχόμενη ρευστότητα προς τις ελληνικές τράπεζες κατά 1,3 δισ. ευρώ (από 69,8 σε 71,1 δισ. ευρώ).
Τις τελευταίες μέρες, όμως, ο κ. Ντράγκι έχει ξεπεράσει και τον κ. Σόιμπλε σε επίδειξη αδιαλλαξίας. Όχι μόνο επιμένει να αρνείται την αύξηση του ορίου έκδοσης εντόκων γραμματίων του Δημοσίου πάνω από το πλαφόν των 15 δισ. ευρώ (που έχει ήδη καλυφθεί), αλλά αποφάσισε να καταστήσει νομικά δεσμευτική την απαγόρευση αύξησης της έκθεσης των ελληνικών τραπεζών σε ελληνικά έντοκα γραμμάτια. Το πρακτικό αποτέλεσμα της κίνησης αυτής δεν είναι ουσιαστικό, αλλά το «μήνυμα» που εκπέμπει είναι και σαφές και σκληρό. Επιπλέον, ο κ. Ντράγκι αρνείται την επιστροφή από τις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες στην Ελλάδα του 1,9 δισ. ευρώ κερδών από ελληνικά ομόλογα που διακρατούν, απαιτώντας πολιτική εντολή από τα κοινοβούλια των χωρών-μελών, κάτι που είναι χρονοβόρο, ίσως δε και ανέφικτο σε αυτή τη φάση.
Ο κ. Ντράγκι δικαιολογεί αυτές τις αποφάσεις με το στερεότυπο επιχείρημα ότι δεν μπορεί να κάνει καμία κίνηση αν δεν υπάρχει πρόγραμμα. Ωστόσο, από την 20ή Φεβρουαρίου υπάρχει πρόγραμμα, στο βαθμό που έχει παραταθεί το τρέχον πρόγραμμα μέχρι τα τέλη Ιουνίου.
Πώς εξηγείται λοιπόν αυτή η στάση του κ. Ντράγκι; Κάποιοι μιλούν για μεγάλο εκνευρισμό του Ευρωπαίου κεντρικού τραπεζίτη από δηλώσεις του κ. Βαρουφάκη που υπαινίσσονταν ότι η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να αμφισβητήσει τις υποχρεώσεις της στην αποπληρωμή των ομολόγων που λήγουν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Άλλοι, θεωρούν ότι η αιτία είναι η «ύποπτη» συμμετοχή σε δημοπρασία εντόκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου της κινεζικής πλευράς – παρόλο που το ποσόν ήταν ευτελές (100 εκατ. ευρώ), αυτή η συμμετοχή παρέπεμπε σε πιθανή αλλαγή σκηνικού και σπάσιμο του δυτικού μονοπωλίου στο δανεισμό του ελληνικού Δημοσίου.
Όλα αυτά -και πολλά άλλα- έπαιξαν σίγουρα το ρόλο τους. Όμως, η αλήθεια κρύβεται πίσω από την «περίεργη» δήλωση του κ. Ντράγκι ότι δεν μπορεί να κάνει κινήσεις επειδή δεν υπάρχει πρόγραμμα παρόλο που το τρέχον πρόγραμμα παρατάθηκε μέχρι και τον Ιούνιο. Τι εννοεί με αυτό; Απλούστατα, ότι δεν θεωρεί καθόλου βέβαιη την τελική συμφωνία της Ευρωζώνης και των δανειστών με την Ελλάδα. Ότι δεν είναι βέβαιος πως θα υπάρχει πρόγραμμα ύστερα από τον Ιούνιο. Εκφράζει δηλαδή το φόβο ότι μπορεί να οδηγηθούμε σε ρήξη με τους δανειστές και την Ευρωζώνη.
Σε αυτή την περίπτωση, πράγματι ο κ. Ντράγκι έχει να φοβάται πολλά. Ιδιαίτερα αυτός, θα βρεθεί πολύ εκτεθειμένος, καθώς οι ελληνικές τράπεζες δεν θα μπορέσουν να επιστρέψουν τα πάνω από 70 δισ. ευρώ ρευστότητας που έχουν πάρει μέχρι στιγμής μέσω ELA ενώ και η αξία των ενεχύρων (ομόλογα και έντοκα) που έχουν δώσει οι ελληνικές τράπεζες στην ΕΚΤ για άντληση ρευστότητας θα υποβαθμιστεί σημαντικά. Το «μαγαζί» του οποίου προΐσταται ο κ. Ντράγκι θα βρεθεί με δύο σημαντικές «τρύπες»: στον ισολογισμό του και στο σύστημα Target II, το ευρωπαϊκό σύστημα διακανονισμών μεταξύ των κεντρικών τραπεζών, μέσω του οποίου πραγματοποιούνται οι χρηματοδοτήσεις ELA.
Σε μια τέτοια περίπτωση, μπορεί το οικονομικό μέγεθος της ζημιάς να μην είναι καταστροφικό, αλλά το «ντόμινο» αναξιοπιστίας για το ευρωπαϊκό σύστημα κεντρικών τραπεζών θα είναι τεράστιο.
Και με λίγα λόγια, η σκληρή στάση του κ. Ντράγκι σημαίνει ότι εκτιμά πως ο κίνδυνος της ρήξης της Ελλάδας με τους δανειστές και την Ευρωζώνη δεν έχει παρέλθει. Οπότε… πασάρει ξανά στους πολιτικούς – της Ελλάδας αλλά και της Ευρωζώνης. Μέχρι να τα βρουν, αυτός θα είναι σκληρός, τουλάχιστον όσο και ο κ. Σόιμπλε…
Υ.Γ. Ο Γιαννάκης ο Στουρνάρας που κρύβεται αλήθεια;
