Γράφει ο Γιώργος Ευγενίδης
Αν δεν ήσουν υποστηρικτής του Τράμπ, ακόμα και αν φαινόταν στα νούμερα πως έχει την τάση με το μέρος του, χρειάζεσαι μερικές ώρες, άντε μια μέρα να το χωνέψεις αυτό που συνέβη. Χρειάζεσαι ένα μικρό διάστημα να χωνέψεις το πολλοστό επεισόδιο αντισυστημικής ψήφου, αυτή τη φορά για το μεγαλύτερο αξίωμα στον δυτικό κόσμο.
Αλλά, έτσι είναι τα πράγματα. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται πως η πολιτεία δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτούς, όταν αισθάνονται πως ασκεί πολιτική μόνιμα στην πλάτη τους και με την ανοχή τους, έρχεται η στιγμή που θα τιμωρήσουν και αυτοί. Δεν είναι νομοτελειακά αλήθεια πως γινόταν αυτό που έλεγαν ισχύει καθ΄ολοκληρίαν, αλλά ισχύει εν μέρει. Και κάπως έτσι, άνθρωποι που αισθάνονταν περιθωριοποιημένοι από τις αποφάσεις της Ουάσινγκτον το έριξαν στον Τραμπ, με σκοπό να δώσουν ένα πολύ σαφές μήνυμα στο «κατεστημένο». Για να καταλάβουμε, επίσης, τι συνέβη στην περίπτωση του κ. Τράμπ, πρέπει να δούμε ορισμένα συγκεκριμένα δημογραφικά και γεωγραφικά στοιχεία της ψήφου. Είναι σαφής η διάκριση μεταξύ αστικής και επαρχιακής ψήφου. Περιοχές εκτός του αστικού ιστού ή μικρές αγροτικές πόλεις αποτέλεσαν προπύργια για τον κ. Τράμπ και βήμα-βήμα κοκκίνισαν τους επιμέρους χάρτες. Τα αστικά κέντρα ήταν υπέρ της κ. Κλίντον, αλλά δεν ήταν αρκετά. Ακόμα, αν μπορούμε να διακρίνουμε κάτι θεμελιώδες, είναι η «εκδίκηση του λευκού εργάτη». Ας το ονομάσουμε έτσι. Λευκοί ψηφοφόροι, είτε από αποβιομηχανοποιημένες περιοχές, είτε από περιοχές με χαμηλότερη εισοδηματική βάση, ψήφισαν σωρηδόν τον κ. Τράμπ. Πολλοί από αυτούς είχαν και χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Τέλος, οι γυναίκες που τόσο περίμενε η κ. Κλίντον, δεν της έδωσαν σαρωτικά νούμερα, τουναντίον.
Και πάμε στο πραγματικό ζητούμενο: τι πρόεδρος θα είναι ο Ντόναλντ Τραμπ; Ακούω μια άποψη, η οποία βασίστηκε και στην ομιλία που έκανε μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος που ήταν απροσδόκητα ήπια και ενωτική, σύμφωνα με την οποία το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι έτσι διαρθρωμένο που δεν μπορεί να εμφανιστεί ένας πρόεδρος και να κάνει τον καμικάζι. Αλήθεια είναι αυτό και δεν πιστεύω πως ο Τράμπ θα υλοποιήσει ή θα προσπαθήσει να υλοποιήσει όλα τα παρανοϊκά που έχει πει, π.χ. τη διάλυση του ΝΑΤΟ. Όλο και κάποιος στην Ουάσινγκτον θα του υποδείξει πως λειτουργεί το αμερικανικό κράτος και ποιος είναι ο ρόλος του, γιατί είναι εμφανές πως δεν το γνωρίζει και όχι μόνο επειδή δεν έχει εκλεγεί ποτέ σε κάποιο αιρετό αξίωμα.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι πως μπορεί να κάνει σχεδόν ό,τι θέλει. Με τους Ρεπουμπλικανούς να κερδίζουν την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, έχει τεράστιο περιθώριο δράσης, χωρίς ουσιαστικούς περιορισμούς από τη νομοθετική εξουσία, εκτός βέβαια και αν αποφασίσει να κάνει κάτι τρομακτικά ακραίο. Ακόμα, θα πληρώσει το κενό στο Συνταγματικό Δικαστήριο με συντηρητικό δικαστή, διαμορφώνοντας έτσι πλειοψηφία 5-4, ενώ δεν αποκλείεται να αντικαταστήσει και γηραιούς φιλελεύθερους δικαστές. Έχει το περιθώριο, γιατί όχι; Άλλωστε, θα μπορέσουν οι μετριοπαθείς, established Ρεπουμπλικανοί που δεν τον στήριξαν στις εκλογές και τον είδαν να παίρνει όλες τις κρίσιμες πολιτείες παρά την έλλειψη κομματικής υποδομής, να τον σταματήσουν; Δύσκολο, άλλωστε τα checks and balances, σχεδόν απαραίτητο στοιχείο ενός πολιτεύματος όπως το αμερικανικό, εξασθενίζουν ιδιαίτερα από τη στιγμή που οι Δημοκρατικοί εξαϋλώθηκαν.
Ακούγεται πως ο Τράμπ θα είναι ένας πρόεδρος που θα κάνει λίγα στο εξωτερικό, γιατί δεν τον παίρνει και θα επικεντρωθεί στο εσωτερικό. Και πάλι, αυτό δεν είναι αισιόδοξο σενάριο. Ούτε η αμερικανική οικονομία, ούτε το αμερικανικό κράτος-δικαίου και το κοινωνικό κράτος είναι πειραματικοί σωλήνες. Ο Τράμπ δεν έχει πρόγραμμα ούτε για το πώς θα εφαρμόσει τους τρεις φορολογικούς συντελεστές που προτείνει.
Ακόμα και αν αναγνωρίζουμε πώς και γιατί εξελέγη, κανείς δεν μπορεί να με πείσει πως ο κ. Τράμπ θα είναι ένας καλός πρόεδρος. Νομίζω πως θα είναι ένας πολύ κακός πρόεδρος. Το ζήτημα είναι το εξής: να μην γίνει ένας επικίνδυνος πρόεδρος. Για τη χώρα του, για τη διεθνή κοινότητα, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις κοινωνικές ελευθερίες. Δυστυχώς, με αυτόν στη θέση του επικεφαλής, πολλά από τα ανωτέρω μπήκαν, ίσως για πρώτη φορά, υποθήκη.
