Στο παλιό ορυχείο Σβέα στην Αρκτική, οι σπασμένες σιδηροδρομικές γραμμές που είναι καλυμμένες με αγριόχορτα δεν οδηγούν πουθενά. Από τα εκατό κτίρια που κάποτε αποτελούσαν την πόλη, δεν έχει μείνει σχεδόν τίποτα.
Ο άνθρακας έφερε την τύχη στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας, αλλά αυτός ο χρυσός πλούτος έγινε κατάρα για την απομακρυσμένη ομάδα νησιών, καθώς σήμερα αποτελεί την πιο επιβλαβή ορυκτή ενέργεια για το κλίμα.
Το Σβάλμπαρντ, που σήμερα φιλοξενεί 3.000 κατοίκους και βρίσκεται στην περιοχή του πλανήτη που θερμαίνεται ταχύτερα, σβήνει σιγά-σιγά όλα τα ίχνη του μεταλλευτικού του παρελθόντος.
Σε απόσταση 40 λεπτών πτήσης με ελικόπτερο από την πρωτεύουσα της περιοχής Λόνγκιαρμπιεν, το ορυχείο Σβέα και ο οικισμός που το περιβάλλει έχουν επιστραφεί στη μητέρα φύση μετά από ένα τεράστιο έργο αποκατάστασης που ολοκληρώθηκε πρόσφατα.
«Στο αποκορύφωμά του υπήρχαν στρατώνες για 300 άτομα, με καντίνα, ένα αεροδρόμιο με 35.000 επιβάτες ετησίως, ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας, ένα εργαστήριο και αποθήκες», δήλωσε ο Μόρτεν Χάγκεν Γιόχανσεν, υπεύθυνος του έργου στο ορυχείο όπου κάποτε εργαζόταν.
Η περιοχή της Σβέα είναι η μεγαλύτερη φυσική αποκατάσταση που έχει γίνει ποτέ στη Νορβηγία.
Μόνο μια μικρή ομάδα τεχνητών αντικειμένων παραμένουν, που διατηρούνται επειδή θεωρούνται ιστορικά.
Περιλαμβάνουν μερικά ερειπωμένα κτίρια από τούβλα, ένα σκουριασμένο σιδηροδρομικό όχημα και σιδηροδρομικές γραμμές που κάποτε μετέφεραν βαγόνια φορτωμένα με άνθρακα.
Η περιοχή «φιλοξενούσε πολλούς ανθρακωρύχους που εργάζονταν εδώ για δεκαετίες», δήλωσε στο AFP η Χάνα Γκέιραν, επικεφαλής της Νορβηγικής Διεύθυνσης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
«Η διατήρηση αυτών των αντικειμένων βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση του τι ήταν αυτό το μέρος», πρόσθεσε.
Οι χιονοστιβάδες
Το ορυχείο άνοιξε μια σουηδική εταιρεία το 1917 και έκλεισε επίσημα 100 χρόνια αργότερα, αφού παρήγαγε 34 εκατομμύρια τόνους άνθρακα.
Έκτοτε η περιοχή έχει επανέλθει στη φυσική της κατάσταση με κόστος περίπου 1,6 δισεκατομμυρίων κορωνών – (περίπου 132 εκατομμύρια ευρώ) για το νορβηγικό κράτος).
«Το σκεπτικό είναι να προσπαθήσουμε να αφήσουμε τη φύση να την πάρει πίσω», δήλωσε ο Χάγκεν Γιόχανσεν.
«Αυτό σημαίνει να αφήσουμε τα ρυάκια να τρέξουν ελεύθερα. Να βεβαιωθούμε ότι συμβαίνουν χιονοστιβάδες, διότι αυτό θα μεταφέρει περισσότερα ιζήματα προς τα κάτω και θα δημιουργήσει νέα ρυάκια».
Το τμήμα της Θάλασσας του Μπάρεντς όπου βρίσκεται το αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ θερμαίνεται έως και επτά φορές ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature πέρυσι.
Στο Σβέα, μια θεαματική κατολίσθηση δημιούργησε πρόσφατα μια βαθιά ρωγμή σε μια λοφώδη πλαγιά.
«Αυτό ήταν πολύ ασυνήθιστο πριν η κλιματική αλλαγή αρχίσει να αλλάζει το κλίμα εδώ πάνω», πρόσθεσε.
Η Ρωσική παρουσία
Η κλιματική αντίδραση είναι σκληρή για το αρχιπέλαγος που προσπαθεί τώρα να απαλλαγεί από τα ορυκτά καύσιμα.
Επτά άλλα ορυχεία που βρίσκονται στους λόφους του Λόνγκιαρμπιεν σχεδόν όλα έχουν κλείσει, ενώ το τελευταίο αναμένεται να κλείσει το 2025.
Η πόλη επίσης αποσύνδεσε οριστικά το εργοστάσιο άνθρακα αυτό το μήνα σε αντάλλαγμα για ένα λιγότερο ρυπογόνο εργοστάσιο ντίζελ, ενόψει της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε μεταγενέστερο στάδιο.
Στο μέλλον, η οικονομία του Σβάλμπαρντ θα βασίζεται στον τουρισμό και την επιστημονική έρευνα.
Ο μόνος άνθρακας που θα εξακολουθεί να εξορύσσεται στο αρχιπέλαγος θα είναι μια φλέβα στο Μπάρεντσμπουργκ, μια ρωσική κοινότητα εξόρυξης με μόλις 500 Ρώσους, οι περισσότεροι από τους οποίους προέρχονται από την περιοχή του Ντόνμπας.
Σύμφωνα με τη διεθνή συνθήκη του 1920 που αναγνωρίζει την κυριαρχία της Νορβηγίας στο Σβάλμπαρντ, όλοι οι υπογράφοντες έχουν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται εξίσου τους φυσικούς πόρους της περιοχής.
Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία διατηρεί εδώ και δεκαετίες μια κοινότητα εξόρυξης στο Σβάλμπαρντ, μέσω της κρατικής εταιρείας Trust Arktikugol, σε μια στρατηγική περιοχή που ανήκει σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές και την ίδια τη Ρωσία, οι αυστηροί περιβαλλοντικοί κανονισμοί που έχει εισαγάγει η Νορβηγία στην περιοχή -περίπου τα δύο τρίτα της γης του Σβάλμπαρντ προστατεύονται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο- αποσκοπούν τουλάχιστον εν μέρει στον περιορισμό της παρουσίας της Ρωσίας.
Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν τέτοιες εκτιμήσεις έπαιξαν ρόλο στην απόφαση του Όσλο να αποκαταστήσει το ορυχείο της Σβέα με μεγάλο κόστος, δήλωσε ο Μάτς Κίρκεμπιρκλαντ.
«Όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένες από τις περιβαλλοντικές πολιτικές της Νορβηγίας και οι γεωστρατηγικές πολιτικές για το Σβάλμπαρντ ευθυγραμμίζονται».
