Γράφει ο Χρίστος Χ. Λιάπης*
Follow @Chris_Liapis
Στην ιστορία αρέσουν οι συμπτώσεις, καθώς αποτελούν το τυχαιοποιημένο εργαλείο υπόρρητης έκφρασης της λεπτής ειρωνείας, με την οποία η ιστορική συνέχεια συνδέει φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους γεγονότα και ετεροχρονισμένες καταστάσεις.
Ανάμεσα στους υπέρμαχους του Brexit συγκαταλέγεται και ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Λόρδος Ντέιβιντ Όουεν. Είχα την τιμή να είμαι συν-συγγραφέας μαζί του, καθώς και με τον Καθηγητή Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Tufts, Νασίρ Γκέμι, στο κεφάλαιο «Η Ψυχοπαθολογία της Εξουσίας», στο βιβλίο «Η Τοξίκωση της Εξουσίας» (The Intoxication of Power, Εκδόσεις Palgrave MacMillan) και πάντοτε χρησιμοποιώ τις θεωρήσεις αμφοτέρων, περί του «Συνδρόμου της Ύβρεως» και περί των ψυχικών ασθενειών πολιτικών ηγετών, στη συνδυαστική ανάλυση και την ιστορική επισκόπηση πολιτικών γεγονότων και προσωπικοτήτων.
Με το βιβλίο του «Ασθενείς Ηγέτες στην Εξουσία» ο Ντέιβιντ Όουεν προσπάθησε να φωτίσει τις πτυχές της ψυχικής υγείας σημαντικών πολιτικών προσωπικοτήτων, περιγράφοντας σύνθετες αλληλεπιδράσεις της άσκησης εξουσίας με την προσωπικότητα και την ψυχοσύνθεσή τους.
Ο επίσης ιατρός και πρώην Υπουργός –κατ’ αναλογίαν με τον Ντέιβιντ Όουεν- Παρασκευάς Αυγερινός, στο βιβλίο του «Η Αλλαγή τελείωσε νωρίς», αναφέρεται ανοικτά στη Διπολική Διαταραχή του Ανδρέα Παπανδρέου και σε καταθλιπτικό επεισόδιο που εκείνος εμφάνισε το 1979. Να σημειωθεί εδώ πως σε καμία περίπτωση η μετά θάνατον αναφορά στην ψυχική ασθένεια του Ανδρέα, δεν αποτελεί αμαύρωση του ιστορικού του αποτυπώματος. Τουναντίον, περιποιεί ιδιαίτερη τιμή σε έναν άνθρωπο ο οποίος κατάφερε να κερδίσει τη μάχη με τη διαταραχή του συναισθήματος και με τη βαριά καρδιολογική νόσο, καταγράφοντας μια έντονη, ξεχωριστή και λαοπρόβλητη πολιτική παρουσία.
Το σημειώνω και ως ένα ελκυστικό παράδειγμα καταπολέμησης του στίγματος της ψυχικής νόσου, καθώς μόνον εξάλειψη της ντροπής μπορεί να επιφυλάξει στους ψυχικώς πάσχοντες η πληροφόρηση πως μια συναισθηματική, επί παραδείγματι, διαταραχή παρόμοια με τη δική τους όχι μόνον δεν εμπόδισε πολιτικές προσωπικότητες, όπως ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ και εν προκειμένω ο Ανδρέας Παπανδρέου, να διακριθούν, αλλά αποτέλεσε και την «άλλη όψη» του νομίσματος της πολιτικής χαρισματικότητάς τους.
Γιατί, όπως αναφέρει ο Καθηγητής Γκέμι, ο «καταθλιπτικός ρεαλισμός», η αυξημένη «ενσυναίσθηση», η «δημιουργικότητα» και η «ανθεκτικότητα στην πίεση», στοιχεία που συνοδεύουν συγκεκριμένες διαταραχές του συναισθήματος, μπορούν να μετουσιωθούν σε πολύτιμες πολιτικές, οργανωτικές, διοικητικές και κυβερνητικές ικανότητες. Ίσως, λοιπόν, αυτή ακριβώς η διπολική διαταραχή του Ανδρέα Παπανδρέου και τα επικοινωνιακά πλεονεκτήματα που του προσέδιδε, να εκρύβετο στον χαρισματικό πυρήνα της πολιτικής του διαδρομής, προστατεύοντάς τον ταυτόχρονα από τη εκδήλωση αλαζονικών πολιτικών συμπεριφορών όπως το «Σύνδρομο της Ύβρεως».
Όπως, εξάλλου, είχε πει, έτι ζώσα, αναφερόμενη στον Ανδρέα Παπανδρέου, η πρώην Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας και –κατά τον Λόρδο Όουεν ενδίδουσα στις καταστροφικές συμπεριφορικές παγίδες του «Συνδρόμου της Ύβρεως» Βαρόνη Θάτσερ, «Δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του». Και αυτό είναι κάτι που δυστυχώς δεν θα μπορούσε να ειπωθεί για πολλούς από τους διαδόχους του στο τιμόνι της χώρας μας.
*Ο Χρίστος Χ. Λιάπης είναι Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
