Μια μάλλον απρόσμενη πηγή των ουσιών PFAS στα λύματα ανακοίνωσαν ότι βρήκαν για πρώτη φορά επιστήμονες: τα χαρτιά τουαλέτας που καταλήγουν στους υπονόμους. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή περιβαλλοντικής μηχανικής Τίμοθι Τάουνσεντ του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό περιβαλλοντικής επιστήμης και τεχνολογίας «Environmental Science & Technology» της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας.
Τα λύματα παρέχουν πολύτιμες ενδείξεις για την κυκλοφορία ιών και άλλων παθογόνων μικροοργανισμών σε μια περιοχή, όπως έδειξε και η πανδημία Covid-19. Όμως το αποχετευτικό δίκτυο προσφέρει και άλλα στοιχεία για διάφορες δυνητικά επιβλαβείς τοξικές ουσίες που απελευθερώνονται στο περιβάλλον, όπως είναι οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), που ανήκουν στα λεγόμενα «παντοτινά χημικά».
Οι ουσίες PFAS, που άρχισαν να χρησιμοποιούνται στη δεκαετία του 1940 και παραμένουν για καιρό στο περιβάλλον. Μεταξύ άλλων έχουν ανιχνευθεί σε πολλά προϊόντα προσωπικής περιποίησης, όπως καλλυντικά και καθαριστικά, που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καθημερινά και τα οποία μετά πετάνε στη λεκάνη. Μέχρι σήμερα όμως το χαρτί τουαλέτας, το κατ’ εξοχήν προϊόν που καταλήγει στα λύματα, δεν είχε θεωρηθεί πηγή αυτών των χημικών. Μερικοί παραγωγοί χαρτιού προσθέτουν PFAS, όταν μετατρέπουν το ξύλο σε χαρτοπολτό, κάτι που μπορεί να «μολύνει» ένα τελικό προϊόν όπως το χαρτί τουαλέτας. Επιπροσθέτως, το ανακυκλωμένο χαρτί τουαλέτας μπορεί να φτιάχνεται με ίνες, οι οποίες προέρχονται από υλικά που περιέχουν PFAS.
Οι ερευνητές ανέλυσαν ρολά χαρτιών τουαλέτας που πουλιούνται στην Αμερική (Βόρεια, Κεντρική και Νότια), στην Ευρώπη και στην Αφρική, καθώς επίσης δείγματα από λύματα εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Το βασικό είδος PFAS που ανιχνεύθηκε, ήταν οι ουσίες diPAPs, (πολυφθοροαλκυλοφωσφορικοί διεστέρες), οι οποίες μπορούν να μετατρέψουν τις πιο σταθερές ουσίες PFAS σε υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ, το οποίο είναι δυνητικά καρκινογόνο. Ειδικότερα οι ουσίες 6:2 diPAP βρέθηκαν να είναι οι πιο άφθονες και στα δύο δείγματα (χαρτιών τουαλέτας και λυμάτων), αν και σε χαμηλά επίπεδα.
Από την έρευνα προέκυψε και ένα ακόμα σημαντικό συμπέρασμα: το χαρτί τουαλέτας συμβάλλει στην απελευθέρωση ουσιών PFAS στα λύματα πολύ περισσότερο στην Ευρώπη από ό,τι στη Βόρεια Αμερική. Οι επιστήμονες συνδύασαν τα ευρήματά τους με στοιχεία από άλλες έρευνες που περιείχαν μετρήσεις PFAS στα λύματα, καθώς και με δεδομένα για την ανά κεφαλή χρήση χαρτιού τουαλέτας σε διάφορες χώρες. Υπολόγισαν έτσι ότι το χαρτί τουαλέτας έχει συμβάλει κατά περίπου 4% στα ανιχνευόμενα επίπεδα των ουσιών 6:2 diPAP στα λύματα των ΗΠΑ και του Καναδά, 35% στη Σουηδία και 89% στη Γαλλία.
Γιατί είναι επικίνδυνες αυτές οι ουσίες
Έχει διαπιστωθεί ότι οι συγκεκριμένες χημικές ουσίες μέσω του εδάφους, του αέρα και του νερού μεταφέρονται παντού και εισέρχονται στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλώντας δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία. Κάποιες από τις πιθανές επιπτώσεις των υπερφθοριωμένων αλκυλιωμένων ουσιών (PFAS) στην ανθρώπινη υγεία αποτυπώνονται στο ακόλουθο inforgraphic του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.
Με πληροφορίες από: Environmental Science & Technology, ΑΠΕ/ΜΠΕ, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος
