Γράφει ο Ceteris Paribus
Λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι το Eurogroup της 15ης Ιουνίου έχει πυροδοτήσει μια «βόμβα» η οποία είναι προγραμματισμένη να εκραγεί στα τέλη καλοκαιριού του 2018. Οι χθεσινές αποφάσεις του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ για το ελληνικό πρόγραμμα και τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους το υπενθύμισαν σε όσους θα ήθελαν πολύ να αφεθούν στη γλυκιά λησμονιά του καλοκαιριού και των εύκολων εντυπώσεων από την πρόσφατη συμφωνία στο Eurogroup…
Όσοι έχουν την «κακή» συνήθεια να προσπαθούν να δουν κάτω από τα επιφαινόμενα, θα πρόσεξαν ότι ο «σκληρός» κ. Σόιμπλε δύο πράγματα «ευλόγησε» χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς προϋποθέσεις: την τελευταία ανακεφαλαίωση των ελληνικών τραπεζών το Δεκέμβριο του 2015 και την προετοιμαζόμενη σήμερα έξοδο της Ελλάδας στις αγορές. Από τη χθεσινή απόφαση του ΔΝΤ αλλά και τις δηλώσεις και διεργασίες που τη συνόδευσαν, προκύπτει σαφώς ότι το Ταμείο θεωρεί πως η πρώτη δεν ήταν επιτυχημένη και η δεύτερη δεν υπάρχει λόγος να επισπευστεί.
Η μεγάλη είδηση: νέα ανακεφαλαίωση των τραπεζών
Με έναν περίεργο τρόπο, ο κ. Σόιμπλε συμπεριφέρεται σαν να πιστεύει σε… υπερφυσικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Σαν να πιστεύει ότι το πρόβλημα των τραπεζών λύθηκε οριστικά το χειμώνα του 2015 με μια ανακεφαλαίωση συνολικού ύψους 5 δισ. ευρώ (όταν το τρίτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα προέβλεπε για τις τράπεζες στήριξη πάνω από 20 δισ. ευρώ) και ότι τα προβλήματα της οικονομίας λύνονται με το συνδυασμό υψηλά πλεονάσματα + έξοδος στις αγορές.
Στο ζήτημα των τραπεζών, το Ταμείο λέει ορθά-κοφτά ότι χρειάζεται νέα ανακεφαλαίωση, και μάλιστα γενναία: τα 10 δισ. ευρώ ίσως αποδειχτούν λίγα. Η διαφορά δεν είναι καθόλου μικρή ούτε προέκυψε σήμερα. Το Δεκέμβριο του 2015, από τις στήλες του Rizopoulos Post είχα χαρακτηρίσει την τρίτη ανακεφαλαίωση των ελληνικών τραπεζών «μισή και… ύποπτη». Είχα πει ότι ένας από τους στόχους εκείνης της ανακεφαλαίωσης ήταν και η ελάφρυνση του χρηματοδοτικού «πακέτου» του τρίτου μνημονίου, ώστε να διαχειριστεί η ευρωπαϊκή τρόικα τις αντιρρήσεις του ΔΝΤ για το ελληνικό πρόγραμμα, που το κρατούσαν -και εξακολουθούν να το κρατούν μέχρι σήμερα- εκτός χρηματοδότησης. Το άρθρο μου τότε κατέληγε ως εξής:
«Βεβαίως, οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών δεν έχουν καλυφθεί. Αφού με μια επιχείρηση-αστραπή πέρασαν σε ιδιωτικά χέρια, τώρα θα ‘‘στραγγίξουν’’ όση ρευστότητα μπορέσουν από νοικοκυριά και επιχειρήσεις και ύστερα θα έρθει η ώρα της… τέταρτης ανακεφαλαίωσης».
Προς το παρόν, κανείς δεν βιάζεται – ούτε καν το ΔΝΤ. Πρώτα θα εξελιχτεί η διαδικασία διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων (NPLs) ώστε να φανεί στην πράξη πόση επιτυχία μπορεί να έχει αυτή η διαδικασία για την άντληση ρευστότητας και τι ύψους επισφάλειες θα υπάρξουν τελικά. Ωστόσο, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι ήδη παράγοντες της αγοράς συζητούν για κάποια «διαρθρωτική» λύση όταν αποδειχτεί ότι το ποσοστό ανάκτησης των NPLs σε κάθε περίπτωση δεν θα ξεπερνά το 30%. Οι διαρθρωτικές λύσεις είναι δύο: είτε νέα ανακεφαλαίωση είτε bad Bank είτε συνδυασμός τους.
Τι λέει λοιπόν το ΔΝΤ; Ότι μπορεί ο κύκλος της δημοσιονομικής προσαρμογής να ολοκληρώνεται, αλλά απομένει… μιάμιση μεγάλη μεταρρύθμιση: η μία είναι η οριστική κεφαλαιακή εξυγίανση των τραπεζών. Η… μισή είναι αντικείμενο της τρίτης αξιολόγησης (με επίκεντρο την «απελευθέρωση» αγορών και επαγγελμάτων).
Σε ένα χρόνο από τώρα, οι υπολογισμοί για την απόδοση της διαδικασίας διαχείρισης των τραπεζικών NPLs και άρα για την κεφαλαιακή θέση των τραπεζών θα μπορούν να γίνουν πολύ πιο συγκεκριμένοι. Και το ζήτημα της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών θα είναι κεντρικό στις συζητήσεις για τη συνέχεια του ελληνικού προγράμματος, τη συμμετοχή του ΔΝΤ κ.λπ.
Μέγα ερώτημα για την κυβέρνηση: με το ΔΝΤ ή με τον Σόιμπλε;
Με τις χθεσινές του αποφάσεις, το ΔΝΤ παρουσιάζει μια πρόταση πολύ πιο ρεαλιστική και αξιόπιστη σε σχέση με τα ανεδαφικά success story που κυριαρχούν:
– Να υπάρξει «γενναιότητα» από την ελληνική κυβέρνηση ώστε το «αναπτυξιακό» πακέτο της τρίτης αξιολόγησης να συμφωνηθεί γρήγορα και χωρίς «αντιστάσεις».
– Να εκτιμηθούν ρεαλιστικά οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών: νέα stress tests και νέα ανακεφαλαίωση.
– Να μη ληφθούν νέα μέτρα όταν θα αποδειχτεί πως το πλεόνασμα του 2018 θα είναι μόνο 2,2% έναντι πρόβλεψης για 3,5% (και πράγματι, στη λήξη του πρώτου εξαμήνου του 2018 θα μπορεί και αυτό να εκτιμηθεί με σχετική ακρίβεια).
– Να υπάρξουν γενναία μέτρα ελάφρυνσης του χρέους (όχι οπωσδήποτε «κούρεμα») ώστε να είναι βιώσιμο υπό πιο ρεαλιστικές παραδοχές για τους ρυθμούς ανάπτυξης και το πρωτογενές πλεόνασμα.
– Χωρίς τις προηγούμενες προϋποθέσεις η έξοδος στις αγορές δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες – άρα θα χρειαστεί τέταρτο πρόγραμμα. Επομένως, δεν χρειάζεται βιασύνη για έξοδο στις αγορές με βάση το βραχυπρόθεσμο δέλεαρ της ευνοϊκής συγκυρίας στην αγορά ομολόγων.
Αν η μία «αφήγηση» είναι του Ταμείου και είναι αυτή που συνοψίσαμε παραπάνω, υπάρχει και η άλλη, των κ. Ρέγκλινγκ και Σόιμπλε: Οι ελληνικές τράπεζες… βγήκαν ήδη στις αγορές και… ας κάνουν τα κουμάντα τους, το ελληνικό Δημόσιο να βγει στις αγορές άμεσα, δεν θα χρειαστεί τέταρτο πρόγραμμα διότι οι ανάγκες θα καλυφθούν στο σύνολό τους από τις αγορές. Αυτή η… υπεραισιοδοξία είναι ύποπτη μόνο και μόνο επειδή δεν συνάδει καθόλου με το προφίλ των δύο ανδρών, οι οποίοι κατά τα άλλα, μόνο διαρκείς οδύνες υπόσχονται και θλιβερά νέα κομίζουν. Το αποτέλεσμα είναι διαρκή «μπαλώματα», διαρκείς νέες αποτυχίες και διαψεύσεις των αισιόδοξων σεναρίων και διαρκή μνημόνια. Ή, μάλλον, ακριβέστερα, μια διαρκής διαδικασία «εκκαθάρισης εν λειτουργία» μιας χώρας, όπου όλα τα assets της χάνονται στο «πηγάδι χωρίς πάτο» ενός μη βιώσιμου χρέους.
Οι χθεσινές αποφάσεις του Ταμείου συνιστούν μια συνολική πρόταση που δίνει σε όλους «δουλειά για το σπίτι»:
Προς τη Γερμανία, τις Βρυξέλλες και τον Ντράγκι, αποπνέει μεγάλη αυτοπεποίθηση: είμαι εδώ, θα έχω σύμμαχο τις εξελίξεις και τα δεδομένα, δεν παραιτούμαι από τις απαιτήσεις μου ούτε πρόκειται να φύγω «ησύχως»…
Προς την κυβέρνηση: Η πρότασή μου είναι η μόνη ρεαλιστική και θα ήταν παράλογο να μην τη στηρίξεις. Αποφάσισε αν θα ταχθείς με την πρότασή μου ή με την πρόταση Σόιμπλε.
Προς όλους: Τώρα που πάτε να ανοίξετε τα φτερά σας προς την ανάκαμψη, δεν θέλετε νέα κρισιακά επεισόδια ούτε μια ρήξη μαζί μου….
Μπορεί να κατηγορήσει κανείς το ΔΝΤ για πολλά, αλλά η προσέγγισή του είναι απείρως πιο ρεαλιστική σε σχέση με την προσέγγιση των κ. Σόιμπλε και Ρέγκλινγκ, αλλά και της… ελληνικής κυβέρνησης. Όσο για τα ερωτήματα που ανακύπτουν, η διερεύνησή τους απαιτεί επόμενα άρθρα…
