Γράφει ο Ceteris Paribus
«Ο Σόιμπλε νίκησε το ΔΝΤ», έγραφαν τα πρωτοσέλιδα πολλών ευρωπαϊκών εφημερίδων κύρους. Είναι όμως δυνατόν ο άνθρωπος που δεν μπορεί να φανταστεί τη διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνης χωρίς το ΔΝΤ, να «νίκησε» το Ταμείο; Και, σε αυτή την περίπτωση, γιατί το Ταμείο δεν φεύγει; Τόσο… υποταγμένο στον Σόιμπλε είναι;
Στην πραγματικότητα, υπήρξε ένας συμβιβασμός στα ελάσσονα στη βάση μιας συμφωνίας στα μείζονα. Η περίφημη «κόντρα» ΔΝΤ – Γερμανίας αφορά κυρίως ένα πράγμα: αν η γερμανική ηγεσία θα κέρδιζε το «δικαίωμα» να αναβληθούν οι δραστικές αποφάσεις για το ελληνικό χρέος για το διάστημα ύστερα από τις γερμανικές εκλογές του 2017. Το ΔΝΤ τελικά συμβιβάστηκε με αυτή την απαίτηση, αλλά όποιος το εκλαμβάνει αυτό σαν γερμανική «νίκη» έναντι του Ταμείου δεν έχει καταλάβει τίποτε!
Αυτό που συμβαίνει με τη διεργασία για τη νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι κάτι πολύ πιο βαθύ απ’ όσο αποκαλύπτει η επιφανειακή εξέταση των προτάσεων των δύο πλευρών (ΔΝΤ και Κομισιόν): είναι η συνεργασία για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου υποδείγματος για τις αναδιαρθρώσεις χρέους! Ακριβώς αυτός ο στόχος κάνει υποχρεωτική τη συνεργασία Ευρωπαίων και ΔΝΤ, αλλά και ειδικότερα Γερμανίας – ΔΝΤ: ένα παγκόσμιο πρότζεκτ δεν μπορεί να ευοδωθεί μονομερώς, χωρίς τη συνεργασία όλων των πλευρών. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο, η Ελλάδα απασχόλησε τη διεθνή διπλωματία του δυτικού κόσμου: από τον Ομπάμα μέχρι τους G-7.
Φυσικά, το ΔΝΤ και ο Ομπάμα βιάζονται, αλλά η Γερμανία υποφέρει από την τυραννία της πολιτικής συγκυρίας, δηλαδή τις εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες που σχετίζονται με τις γερμανικές εκλογές του 2017. Ποιος, όμως, μπορεί να την κατηγορήσει γι’ αυτό, όταν την περασμένη Κυριακή η Αυστρία παραλίγο να εκλέξει ακροδεξιό πρόεδρο; Ίσως γι’ αυτό το ΔΝΤ συμβιβάστηκε να δώσει «χώρο και χρόνο» στη γερμανική ηγεσία – πιθανό «πολιτικό ατύχημα» στις γερμανικές εκλογές του 2017 θα έχει ισχυρές αποσταθεροποιητικές συνέπειες για τη διαχείριση της ευρωπαϊκής, άρα και της παγκόσμιας, κρίσης.
Γιατί, όμως, βιάζονται όλοι να δημιουργήσουν αυτό το νέο παγκόσμιο υπόδειγμα αναδιαρθρώσεων χρέους; Η απάντηση βρίσκεται σε όλες τις τελευταίες εκθέσεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια και την ευρωπαϊκή οικονομία. Προκειμένου για την Ευρώπη, οι προβλέψεις αυτές μιλούν για έναν επικίνδυνο συνδυασμό στασιμότητας ή οριακά θετικής ανάπτυξης από τη μια και πολύ χαμηλού πληθωρισμού ή και αποπληθωρισμού από την άλλη. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να ξέρει ότι αυτός ο συνδυασμός σημαίνει γρήγορη αύξηση του κρατικού χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Για τον υπόλοιπο κόσμο οι προβλέψεις κάνουν λόγο για επιδείνωση της κατάστασης στην Κίνα, για φυγή κεφαλαίων, υποτιμήσεις νομισμάτων και χρεοκοπίες εταιρειών στις Αναδυόμενες οικονομίες και ασθενική ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας, καταρρεύσεις χωρών που τα έσοδά τους βασίζονται στις πρώτες ύλες και ιδιαίτερα στο πετρέλαιο.
Αυτές οι εκτιμήσεις τροφοδοτούν τους φόβους για ένα νέο γύρο κρίσεων κρατικού χρέους, τόσο στις Αναδυόμενες όσο και στην ίδια την Ευρώπη. Επειδή λοιπόν το ΔΝΤ, ο «μεγάλος εγγυητής» στα μάτια των αγορών αλλά και ο «μεγάλος εγγυητής» της παγκόσμιας τοκογλυφίας, περιμένει νέους «πελάτες» και επειδή δεν έχει τα κεφάλαια για μια κλασικού τύπου χρηματοδότηση προγραμμάτων αναδιάρθρωσης, πιέζει για την επείγουσα δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου υποδείγματος για την αναδιάρθρωση του χρέους. Πιέζει επίσης ένα τέτοιο υπόδειγμα να «νομιμοποιηθεί» τάχιστα στο ανώτερο επίπεδο, δηλαδή στην Ευρωζώνη και στην πλάτη της… Ελλάδας – του «πειραματόζωου» για όλα τα μεγάλα διεθνή πρότζεκτ διαχείρισης της κρίσης…
Ποια είναι τα standarnds αυτού του νέου υποδείγματος;
1. Ο «κόφτης» και το «υπερταμείο»!
Όποιος πιστέψει ότι πρόκειται για ελληνική ιδιαιτερότητα, θα κάνει μεγάλο λάθος. Η κεντρική ιδέα εδώ είναι η εξής: Πρώτα θα εξαντληθούν όλα τα περιθώρια για τη χρηματοδότηση της αναδιάρθρωσης χρέους από το ίδιο το… θύμα, με δύο τρόπους: αφενός με τη διαρκή, «κλειδωμένη» εσαεί και «αυτοματοποιημένη» λιτότητα (= «κόφτης»)και αφετέρου με εγγύηση το σύνολο της δημόσιας περιουσίας (= «υπερταμείο»). Στην Ελλάδα και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που πιθανόν θα υποστούν αυτές τις «περιποιήσεις», θα είναι κυρίως η δημόσια ακίνητη περιουσία και οι δημόσιες επιχειρήσεις, στη Νιγηρία και το Αζερμπαϊτζάν όμως θα είναι οι πρώτες ύλες και ειδικά τα αποθέματα πετρελαίου…
2. Ο πιο ευέλικτος ορισμός για τη βιωσιμότητα του χρέους
Ο παγκόσμιος «μηχανισμός» τιμολόγησης του ρίσκου του κρατικού χρέους (οίκοι αξιολόγησης, παράγωγα, αγορές εν γένει) θέλουν ένα μπούσουλα, προς αποφυγήν του χάους. Την άνοιξη του 2010, όταν τα spreads και τα CDS των ελληνικών ομολόγων… πετούσαν και η Ελλάδα ετοιμαζόταν να μπει στο μνημόνιο, το όριο «βιωσιμότητας» του χρέους κυμαινόταν μεταξύ 90 και 100% του ΑΕΠ. Στη συμφωνία του 2012, το κριτήριο για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αυξήθηκε με την πρόβλεψη για χρέος «σημαντικά κάτω του 110% το 2022». Σήμερα, 4 χρόνια μετά το 2012, γίνεται ένα εντυπωσιακό άλμα: το ελληνικό χρέος θεωρείται βιώσιμο ακόμη και να «πετάει» στο 140% του ΑΕΠ το 2040 ή στο 110% το… 2060!
3. Από το «κούρεμα», στο reprofiling
Το ΔΝΤ αποκηρύσσει πλέον τη διαγραφή του χρέους και μετατοπίζεται επίσημα στη θέση για reprofiling (= αναδιαμόρφωση), έννοια που γίνεται πλέον κεντρική στους νέους κανονισμούς του και ενέπνευσε την πρόσφατη έκθεση αξιολόγησης που δημοσιοποίησε παραμονές του προτελευταίου Eurogroup. Η μετατόπιση αυτή σημαίνει εξεύρεση τεχνικών που περιορίζουν τις ετήσιες δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους σε ένα ποσοστό μέχρι 20% των κρατικών δαπανών. Από τη βιωσιμότητα του χρέους, περνάμε στη βιωσιμότητα της εξυπηρέτησής του.
Οι συμφωνίες μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων πάνω σε αυτά, δηλαδή πάνω στη μέθοδο, είναι πρωτεύουσες. Οι διαφωνίες, που αφορούν την ποσοτικοποίηση και την πολιτική διαχείριση των συνεπειών, είναι δευτερεύουσες και θα επιλυθούν (με επίδειξη «αλληλοκατανόησης» αλλά ασφαλώς και με «κόντρες») στην πορεία.
Αυτό το νέο υπόδειγμα, μπορεί να υποδεχτεί και να διαχειριστεί και την κρίση κρατικού χρέους ευρωπαϊκών χωρών: πλέον το χρέος της Ιταλίας μπορεί να είναι βιώσιμο και ας «ίπταται» προς το 140% του ΑΕΠ. Πολύ περισσότερο της Γαλλίας, με το «ταπεινό» 100% του ΑΕΠ, αλλά και του Βελγίου, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και της Κύπρου που κυμαίνεται μεταξύ 110 και 125% του ΑΕΠ. Επίσης, αφού τελειώνει η συζήτηση για «κούρεμα», απομένουν κάτι λεπτομέρειες (όπως το ύψος του νέου, χαμηλότερου επιτοκίου) για να μην εγείρει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ανάλογα αιτήματα από τις άλλες… παθούσες (Ιρλανδία, Πορτογαλία κ.λπ.). Τέλος, ο «κόφτης», μια πρόβλεψη του ευρωπαϊκού Δημοσιονομικού Συμφώνου, θα είναι καλοδεχούμενος και για τη γαλλική, την ιταλική κ.λπ. ελίτ, που μέχρι τώρα απέτυχαν να παρακολουθήσουν την πρωτοπόρα στη λιτότητα Γερμανία.
Η Ελλάδα σαν «πειραματόζωο» για όλα τα υποδείγματα διαχείρισης της ευρωπαϊκής -και όχι μόνο- κρίσης, ακόμη και αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί…
