Ανταπόκριση από το Βερολίνο: Γιώργος Ευγενίδης
Η δημοτικότητα και συνεπώς η δυνατότητα της Καγκελαρίου Μέρκελ να κάνει κινήσεις στην πολιτική σκακιέρα μοιάζουν το τελευταίο εξάμηνο με ένα εκκρεμές. Πότε από τη μία, πότε από την άλλη πλευρά, η κ. Μέρκελ μοιάζει να αιωρείται μεταξύ της αρχικής της θέσης στο προσφυγικό και των πιέσεων που της ασκούνται από τα δεξιά της και, δεδομένων των σχεδίων για de facto περιορισμό ή ακόμα και αναστολή της Συνθήκης Σένγκεν, η κατάληξη μπορεί να μην είναι καθόλου ευνοϊκή για την Ελλάδα.
Προς το τέλος του 2015, η δημοτικότητα της κ. Μέρκελ έμοιαζε να έχει αποκατασταθεί. Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, η σταθερότητα που με κάποιον τρόπο είχε εμπεδωθεί, έδινε στην Καγκελάριο περιθώριο κινήσεων. Διήλθε του συνεδρίου του CDU χωρίς απώλειες και έμοιαζε να βρίσκει ένα κοινό modusoperandi με τον Βαυαρό σύμμαχό της Χόρστ Ζεεχοφερ. Μάλιστα, το deal με την Τουρκία ενθάρρυνε την Καγκελάριο, αν και, όπως είχε γράψει το RP, οι προοπτικές δεν ήταν ευοίωνες.
Και μετά ήρθε η Κολωνία και η πλήρης μεταστροφή του κλίματος στο εσωτερικό της Γερμανίας.
Μια τέτοια επίθεση στα ήθη και στα έθιμα, στον τρόπο ζωής των Γερμανών, αποτελεί κατά τα φαινόμενα τον καταλύτη των εξελίξεων. Η κ. Μέρκελ μπήκε πάλι σε ένα σπιράλ πιέσεων, από το οποίο δεν θα βγει εύκολα και μάλιστα έρχονται τον Μάρτιο 3 κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις σε κρατίδια, μεταξύ των οποίων και στη Ρηνανία-Παλατινάτο, όπου προσπαθεί να εκλεγεί το ανερχόμενο αστέρι των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών, η πρώην βασίλισσα του κρασιού Γιούλια Κλόκνερ. Αν επιβεβαιωθούν οι φόβοι για μέτριες επιδόσεις του CDU, τότε η κ. Μέρκελ θα μείνει χωρίς πολλές επιλογές.
Γιατί γράφονται και πάλι όλα αυτά; Διότι, γίνεται όλο και σαφέστερο πως στο κέντρο της ευρωπαϊκής συζήτησης βρίσκεται η Συνθήκη Σένγκεν και η εφαρμοσιμότητά της. Δεν είναι μόνο χώρες, όπως η Σλοβενία ή η Ουγγαρία που ζητούν πλήρη ή μερική αναστολή της Συνθήκης, είναι και ορισμένοι συντηρητικοί κύκλοι, ευρισκόμενοι και στη Γερμανία, που δεν θα έβλεπαν με κακό μάτι ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η Καγκελάριος ισχυρίζεται πως δεν θέλει να απεμπολήσει τη Συνθήκη, στα γερμανοαυστριακά σύνορα όμως έχουν ήδη ξεκινήσει έλεγχοι στα διαβατήρια όσων έρχονται και να ζητήσουν άσυλο, με δεδομένο πως βορειότερες σκανδιναβικές χώρες έχουν επιβάλλει επίσης αυτό το μέτρο. Το ξήλωμα της Σένγκεν σε ορισμένες περιπτώσεις είναι γεγονός,, πλην όμως κ. Μέρκελ εκτιμά πως αν αρχίσει να ξηλώνεται έστω και ένα μέρος του ευρωπαϊκού πουλόβερ, τότε ο κίνδυνος δεν θα είναι τοπικός, αλλά εκτεταμένος.
Το σχέδιο που διέρρευσε στους Financial Times αναφορικά με οριοθέτηση επί της ουσίας των ελληνικών συνόρων με αυτά των Σκοπίων, προκειμένου να μην περνούν από εκεί οι πρόσφυγες προς την Ευρώπη, είναι ένα απαράδεκτο στρατήγημα που αντιβαίνει πλήρως στην ευρωπαϊκή ιδέα, πλην όμως αυτή η διαπίστωση δεν εμποδίζει χώρες που διαβλέπουν πως η ευημερία τους θα θιγεί από το να το προτείνουν και άλλες από το να το ακούν με προσοχή. Προς ώρας, η επίσημη θέση της Γερμανίας δεν είναι αυτό το σχέδιο. Αν το εκκρεμές, όμως, «κάτσει» από τη «λάθος» πλευρά, τότε η κ. Μέρκελ θα βρεθεί αντιμέτωπη με ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις, τις οποίες δεν θα μπορεί να αναχαιτίσει.
Εκεί ακριβώς έγκειται ο κίνδυνος, τον οποίο έχουν καταλαβει στην ελληνική κυβέρνηση. Το ερώτημα είναι, υπάρχει σχέδιο για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας πολιτικής πρότασης, αν πέσει και επισήμως στο τραπέζι; Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς επιμένει πως το ζήτημα δεν έχει τεθεί από κανέναν. Αν τεθεί, όμως, σε περίπτωση που αλλάξουν οι συνθήκες, ποια θα είναι η ελληνική αντίδραση;
Αυτό δεν μπορεί να το πει κανείς με βεβαιότητα. Η στήλη όμως δεν είναι αισιόδοξη για την ικανότητα των κυβερνόντων να διαβλέπουν έγκαιρα τις εξελίξεις, πολλώ δε μάλλον να τις αντιμετωπίζουν καταλλήλως. Δεν λύνονται όλα με επικοινωνιακές «ντρίμπλες» και, με τα σημερινά δεδομένα, στο ευρωπαϊκό powergame δεν έχουμε σημαντική ισχύ.
