Στην αρχή της πανδημίας της Covid-19, η Meta, η μητρική εταιρία του Facebook τάχθηκε δημοσίως κατά των διαφημίσεων που διακινούσαν ψευδείς πληροφορίες για την υγεία και για τα εμβόλια. Ωστόσο, διαφημίσεις για αναπόδεικτες, διαψευσμένες, ακόμη και επιβλαβείς θεραπείες για τον καρκίνο, συνεχίζουν να εμφανίζονται στο Facebook και το Instagram, σύμφωνα με έρευνα του ιστότοπου MIT Technology Review. Αυτές οι διαφημίσεις εξακολουθούν να εμφανίζονται στα κοινωνικά δίκτυα της Meta παρά την πολιτική της εταιρείας που απαγορεύει τις διαφημίσεις που περιέχουν παραπλανητικές πληροφορίες για την υγεία.
Όπως για παράδειγμα, η διαφήμιση για το Apatone, ένα μείγμα με βάση τη βιταμίνη C, που όπως ισχυρίζεται, «σκοτώνει τον καρκίνο». Η ουσία, μια μη αποδεδειγμένη θεραπεία που δεν έχει εγκριθεί από τον Οργανισμό Φαρμάκων και Τροφίμων (FDA), δεν είναι διαθέσιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν θέλετε το Apatone, προτείνει η διαφήμιση, πρέπει να ταξιδέψετε σε μια κλινική στο Μεξικό. Πρόκειται για την κλινική CHIPSA, η οποία προβάλλει διαφημίσεις που περιέχουν παραπλανητικούς ή ψευδείς ισχυρισμούς για την υγεία και στοχεύουν καρκινοπαθείς.
Στοιχεία από χρήστες του Facebook και του Instagram, ιατρικούς ερευνητές και τη δική της Βιβλιοθήκη διαφημίσεων δείχνουν ότι η Meta βρίθει διαφημίσεων που περιέχουν ψευδείς ισχυρισμούς για την υγεία και από τις οποίες η εταιρεία κερδίζει έσοδα. Οι παραπλανητικές διαφημίσεις μπορεί να παραμείνουν στην πλατφόρμα για μήνες ή και χρόνια. Ορισμένες από τις διαφημίσεις που εξέτασε το MIT Technology Review προωθούσαν θεραπείες που αποδεδειγμένα προκαλούν οξεία σωματική βλάβη σε ορισμένες περιπτώσεις. Άλλες διαφημίσεις παρέπεμπαν τους χρήστες σε πολύ ακριβές θεραπείες με αμφίβολα αποτελέσματα.
Το κοινοτικό νοσοκομείο CHIPSA, (Centro Hospitalario Internacional del Pacifico, S.A.), ιδρύθηκε το 1979 και όπως αναφέρει στη σελίδα του στο Facebook, προσφέρει ολοκληρωμένες θεραπείες για τον καρκίνο. Η θεραπεία που παρέχει το νοσοκομείο βασίζεται στη διατροφή και ονομάζεται Πρωτόκολλο Gerson. Αναπτύχθηκε από έναν Γερμανό γιατρό τη δεκαετία του 1920 για τη θεραπεία της ημικρανίας και περιλαμβάνει μια ειδική δίαιτα και συχνές διαδικασίες «αποτοξίνωσης». Η ιατρική κοινότητα έχει απορρίψει αυτή τη θεραπεία εδώ και δεκαετίες.
Το CHIPSA δεν απάντησε σε αιτήματα του MIT Technology Review για σχολιασμό.
Το MIT Technology Review ανέφερε στην Meta πέντε διαφημίσεις του CHIPSA, μαζί με τρεις διαφημίσεις μιας άλλης κλινικής που ονομάζεται Verita Life. Ο εκπρόσωπος της Meta, Μαρκ Ράνεμπέργκερ, δήλωσε ότι η πλατφόρμα έχει αφαιρέσει «αρκετές από τις διαφημίσεις για παραβίαση της πολιτικής μας για παραπλανητικούς ισχυρισμούς, η οποία απαγορεύει τους ισχυρισμούς περί θεραπείας ανίατων ασθενειών».
Όταν ρωτήθηκε για τις λεπτομέρειες των διαφημίσεων που αφαιρέθηκαν, ο εκπρόσωπος δήλωσε ότι απορρίφθηκαν δύο: εκείνη που ισχυριζόταν ότι το Apatone «σκοτώνει» τον καρκίνο και μια άλλη που αναφερόταν στην «αυξανόμενη δυσπιστία» προς το αμερικανικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, ενώ διαφήμιζε αποκλειστικές θεραπείες για τον καρκίνο. Ωστόσο, μια άλλη διαφήμιση που χρησιμοποιεί το ίδιο κείμενο με τη δεύτερη, αλλά διαφορετική φωτογραφία, παραμένει ενεργή.
«Εμείς οι ασθενείς με καρκίνο και οι επιζώντες, βομβαρδιζόμαστε συνεχώς με όλες αυτές τις εναλλακτικές θεραπείες», λέει ο Νίκιλ Όταρ, φοιτητής ιατρικής στην Αυστραλία που πάσχει από οξεία μυελοειδή λευχαιμία. Ο Όταρ άρχισε να βλέπει διαφημίσεις για κέντρα θεραπείας του καρκίνου το 2019, όταν το Facebook και άλλες πλατφόρμες άρχισαν να αναπτύσσουν νέες πολιτικές που αποσκοπούν στον περιορισμό της εμβέλειας της παραπληροφόρησης για την υγεία.
Το Facebook έχει εντείνει δραστικά τις προσπάθειές του να σταματήσει τη διάδοση ψευδών ισχυρισμών για την υγεία τα τελευταία χρόνια. Μετά από μια σειρά τοπικών κρουσμάτων ιλαράς στις ΗΠΑ το 2019, ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει να αντιμετωπίζει τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς για την υγεία ως spam, ώστε να μειώσει την εμβέλειά τους στις ροές ειδήσεων και να περιορίσει την ορατότητα των ιδιωτικών ομάδων του Facebook που προωθούν αμφίβολες θεραπείες. Όταν ξεκίνησε η πανδημία της Covid-19, η εταιρεία ξεκίνησε πιο εντατικές προσπάθειες για την αφαίρεση ή τον περιορισμό τέτοιων ισχυρισμών, καθώς οι συνωμοσίες σχετικά με τον ιό, τις μάσκες και τα εμβόλια εξαπλώθηκαν στην πλατφόρμα της.
Αυτές οι προσπάθειες καταπολέμησης των διαφημίσεων για «θαυματουργές» θεραπείες και αμφίβολες ιατρικές συμβουλές ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, λέει η Ρέιτσελ Μόραν, μεταδιδακτορική συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο την Γουάσινγκτον. Ωστόσο, πολλές τέτοιες διαφημίσεις συνεχίζουν να κυκλοφορούν στην πλατφόρμα.
Όπως για παράδειγμα αυτή της Verita Life που βρίσκεται στην Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης. Σύμφωνα με το MIT Technology Review, αυτή η διαφήμιση στόχευε Αυστραλούς όπως ο Όταρ, ισχυριζόμενη ψευδώς ότι μια θεραπεία υποθερμίας που παρέχεται εκεί, «καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα». Τον Αύγουστο του 2020, η διαφήμιση αυτή είχε περισσότερα από χίλια likes και 600 κοινοποιήσεις.
Η Meta εξετάζει τις νέες διαφημίσεις προτού αναρτηθούν στην πλατφόρμα μέσω μιας σχεδόν αυτοματοποιημένης διαδικασίας. Η εταιρεία σημείωσε ότι οι διαφημίσεις και οι αναρτήσεις στο λογαριασμό του CHIPSA στο Facebook και το Instagram μπορούν να επισημανθούν και να ελεγχθούν από ελεγκτές γεγονότων. Εάν μια εταιρεία παραβιάζει επανειλημμένα τις πολιτικές της, αναφέρει η Meta, θα αναστείλει προσωρινά τη δυνατότητα της να τοποθετεί διαφημίσεις.
Η Meta αφαιρεί το περιεχόμενο που «προωθεί ή υποστηρίζει επιβλαβείς θαυματουργές θεραπείες για θέματα υγείας», όταν οι ισχυρισμοί αυτοί συμβάλλουν σε σοβαρό τραυματισμό ή θάνατο και δεν έχουν καμία νόμιμη χρήση για ιατρικούς λόγους.
Αυτοί οι κανόνες, ακόμη και όταν εφαρμόζονται άμεσα, μπορούν να αφήσουν το περιθώριο για ψευδείς ισχυρισμούς, πιστεύει ο Ντέιβιντ Γκόρσκι, χειρουργός ογκολόγος στο Wayne State University στο Μίσιγκαν και διευθυντής της ιστοσελίδας Science-Based Medicine. «Πολλές κομπογιαννίτικες πρακτικές θα μπορούσαν να έχουν νόμιμη χρήση για ιατρικούς λόγους». Για παράδειγμα, λέει, «η βιταμίνη C έχει προφανώς νόμιμες χρήσεις για την υγεία- απλώς δεν θεραπεύει τον καρκίνο».
Όσο για το Apatone, τη θεραπεία που διαφημίζει η CHIPSA, η προκλινική έρευνα έχει δείξει κάποια αντικαρκινική δράση, αλλά «δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι πιο ευεργετική από τις συνήθεις θεραπείες που χρησιμοποιούμε σήμερα», λέει η Σκάιλερ Τζόνσον, ερευνήτρια καρκίνου στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα που μελετά την παραπληροφόρηση.
Ο κίνδυνος δεν είναι απλώς ότι οι θεραπείες είναι αναπόδεικτες ή αναποτελεσματικές. Ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες για τον καρκίνο που διαφημίζονται στην πλατφόρμα, μπορούν να προκαλέσουν σωματική βλάβη. Οι τοξίνες του Coley, μια θεραπεία που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και χρησιμοποιείται στο CHIPSA, ενέχει κινδύνους όπως μόλυνση και αναφυλαξία, τονίζει η Τζόνσον.
Οι μη αποδεδειγμένες θεραπείες μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσουν άσχημα με συμβατικές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία, σε περίπτωση που ένας ασθενής αποφασίσει να ακολουθήσει μόνος του εναλλακτική θεραπεία.
Η έρευνα της Τζόνσον έχει καταδείξει χειρότερα ποσοστά επιβίωσης για τους ασθενείς οι οποίοι αρχικά αναζητούν μη αποδεδειγμένες θεραπείες για τον καρκίνο. Μια μελέτη του 2017, διαπίστωσε ότι μετά από περίπου πέντε χρόνια, οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού που καθυστέρησαν τη συμβατική θεραπεία και προτίμησαν την εναλλακτική, είχαν πάνω από πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν.
Έπειτα, υπάρχει και η οικονομική επιβάρυνση. Επειδή κλινικές όπως η CHIPSA δεν καλύπτονται από την ασφάλιση, οι ασθενείς συχνά πρέπει να συγκεντρώσουν χρήματα για να αντέξουν οικονομικά τις θεραπείες τους. Πρόσφατα, ένας καρκινοπαθής ξεκίνησε μια καμπάνια GoFundMe για να συγκεντρώσει ένα αρχικό ποσό ύψους 36.500 δολαρίων που ΘΑ καλύψει τρεις εβδομάδες ενδονοσοκομειακής περίθαλψης στο Μεξικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσό αυτό δεν περιλαμβάνει την θεραπεία. Το CHIPSA έχει ξοδέψει περίπου 5.000 δολάρια από τα μέσα του 2018 για διαφημίσεις στο Facebook για κοινωνικά ή πολιτικά θέματα, σύμφωνα με πληροφορίες που είναι διαθέσιμες στη Βιβλιοθήκη διαφημίσεων.
Ο Γκόρσκι δεν ελπίζει ότι το Facebook θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την παραπληροφόρηση για τον καρκίνο.
«Ο μόνος πραγματικός τρόπος για την καταπολέμηση αυτής της παραπληροφόρησης στο Facebook θα απαιτούσε έναν στρατό ελεγκτών γεγονότων, για τον οποίο η εταιρεία δεν πρόκειται ποτέ να πληρώσει, όπως φάνηκε στη διαχείριση της παραπληροφόρησης σχετικά με την Covid-19, καθώς και τις επικίνδυνες θεωρίες πολιτικής συνωμοσίας».
Όπως επισημαίνει η Μόραν του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, παραπληροφόρηση όπως αυτή, σπάνια περιορίζεται στην πλατφόρμα. Οι ομάδες και οι διαφημίσεις που κοινοποιούν αυτούς τους ψευδείς ισχυρισμούς συχνά συνδέονται με άλλους ιστότοπους και δίκτυα που τους ενισχύουν.
Η Τζόνσον, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το 2017 έως το 2019, παρατήρησε ότι τα άρθρα και τα βίντεο που περιέχουν ψευδή στοιχεία για τη θεραπεία του καρκίνου συχνά έχουν μεγαλύτερη εμπλοκή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ό,τι εκείνα που προέρχονται από εγκεκριμένες πηγές. Και παρόλο που είναι δύσκολο να πει κανείς με βεβαιότητα, έρευνες στον τομέα αυτό, δείχνουν ότι έως και ένα στα τρία διαδικτυακά άρθρα ή βίντεο που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο σχετικά με τον καρκίνο, μπορεί να περιέχουν επιβλαβή παραπληροφόρηση.
