Γράφει ο Σπύρος Pιζόπουλος
Follow @Sp_Rizopoulos
Ο Ντόναλντ Τραμπ εξασφάλισε και επίσημα πλέον το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο. Αν έλεγες σε έναν μέσο αμερικανό πριν από μερικά χρόνια πως μπορεί να είναι υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ κάποιος σαν τον Τραμπ, θα το θεωρούσε σαν ένα τρελό χολιγουντιανό σενάριο και θα γελούσε. Σήμερα, το να γίνει ο Τραμπ ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ είναι μια σοβαρή πιθανότητα και σε κανέναν δεν φαίνεται εξωπραγματικό ή παράδοξο.
Αυτό το κατάλαβα κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής μου στις ΗΠΑ. Σε πολλές από τις συναντήσεις και συζητήσεις που είχα, διαφαινόταν, αν όχι ταύτιση, πάντως σίγουρα κατανόηση για μια σειρά από θέσεις κι απόψεις του Τραμπ. Οι ΗΠΑ για δεκαετίες κρατούσαν ψηλά τη σημαία της «πολιτικής ορθότητας» σε όλο το εύρος του δημόσιου βίου. Στην πολιτική, στα πανεπιστήμια, στις επιχειρήσεις, παντού. Πολιτική ορθότητα σήμαινε πρωτίστως συμμόρφωση σε συγκεκριμένες πεποιθήσεις σχετικά με την ορθότητα της γλωσσικής χρήσης και της συμπεριφοράς όσον αφορά ζητήματα σεξισμού, ρατσισμού, κτλ. Έπρεπε λοιπόν να είναι κανείς ιδιαίτερα προσεκτικός για να μη θεωρηθεί πως παραβιάζει βασικές αρχές της «πολιτικής ορθότητας», κάτι που θα συνεπαγόταν κόστος για τον ίδιο.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει κι αυτό μπορεί να το καταλάβει κανείς μιλώντας με αμερικανούς. Η πολιτική ορθότητα κούρασε κι άρχισε να γίνεται αντιληπτή ως μια «ολοκληρωτική ιδεολογία» που περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης και της κριτικής, μέσα σε μια κοινωνική πραγματικότητα που απέχει έτη φωτός από το να μπορεί να χαρακτηριστεί «παράδεισος».
Έτσι, ο αμερικανός λευκός μεσοαστός ανησυχεί για δυο πράγματα. Το πρώτο είναι πως νιώθει θύμα του «reverse racism», ενός αντίστροφου ρατσισμού που στήριζε μαύρους και ισπανόφωνους για να τους εντάξει κοινωνικά και στερούσε ευκαιρίες από τους λευκούς. Η δεύτερη ανησυχία έχει να κάνει με την παρουσία του Ισλάμ στην Αμερική και την έξαρση της ισλαμικής τρομοκρατίας, μέσα στο πλαίσιο των ανακλαστικών φόβου που έχει διαμορφωθεί μετά την «11Η Σεπτεμβρίου».
Δεν είναι όμως μόνο ο «απεγκλωβισμός» από την πολιτική ορθότητα που πριμοδοτεί τον Τραμπ. Είναι η ίδια η παγκοσμιοποίηση. Ο Τραμπ κατά κάποιο τρόπο γίνεται ο πολιτικός εκφραστής όσων βλέπουν με σκεπτικισμό το άνοιγμα των συνόρων, την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, ανθρώπων και ιδεών, την ανάμιξη πολιτιστικών χαρακτηριστικών και πάνω απ’ όλα την κατάρρευση του «κράτους – έθνους» όπως το γνωρίσαμε στον προηγούμενο αιώνα. Ο Τραμπ μιλάει για το μέλλον, απευθυνόμενος στα συναισθήματα νοσταλγίας για το παρελθόν, «που ήταν καλύτερο».
Ο Τραμπ δεν είναι μόνος. Αν κοιτάξουμε στις δυτικές δημοκρατίες θα διαπιστώσουμε πως παντού υπάρχουν εκδοχές του κ. Τραμπ και της πολιτικής που εκείνος εκπροσωπεί. Το Brexit, άλλωστε, δεν είναι άσχετο με αυτή την πολιτική, καθώς πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε το Κόμμα της Ανεξαρτησίας. Ταυτόχρονα, η Μαρίν Λεπέν του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας έλαβε το σχεδόν 18% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2015. Αντίστοιχα πολιτικά κινήματα που εκφράζουν ένα μείγμα αντισυμβατικής ρητορικής και σκεπτικισμού έναντι της παγκοσμιοποίησης (ή της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης») υπάρχουν σε όλες τις χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης και σε πολλές περιπτώσεις με αξιώσεις διακυβέρνησης.
Αν θα εκλεγεί ο Τραμπ δεν είμαι προφήτης για να το ξέρω. Αυτό που είδα ωστόσο στις ΗΠΑ είναι πως έχει μια ισχυρή πολιτική δυναμική εκφράζοντας ταυτόχρονα το άγχος της μεσαίας τάξης για το αν θα τα καταφέρει να παραμείνει «μεσαία» αλλά και ευρύτατων λαϊκών στρωμάτων που νιώθουν θυμό και απογοήτευση βλέποντας να είναι κλειστοί οι δρόμοι που θα τα οδηγούσαν προς την κοινωνική άνοδο. Κι αυτή η πολιτική δυναμική, τηρουμένων των αναλογιών, είναι παρούσα και στην Ευρώπη.
Η δυναμική αυτή που εκμεταλλεύεται την αναποτελεσματικότητα αλλά και την υποκρισία της συμβατικής πολιτικής είναι βέβαιο πως αλλάζει τους όρους και τα δεδομένα στο πολιτικό παιχνίδι κάθε χώρας. Στην ουσία πρόκειται για μια «συντηρητική επανάσταση» που διεκδικεί την επιστροφή σε θεμελιώδεις αρχές της παράδοσης κάθε έθνους, υποσχόμενη μια στιβαρή ηγεσία που θα μπορεί να παίρνει αποφάσεις.
Το «φαινόμενο Τραμπ» μόλις άρχισε!
ΥΓ1: Θεωρώ ατυχή την έμπνευση κάποιων στην ελληνική κυβέρνηση να αναζητήσουν διαύλους επικοινωνίας με τον Τραμπ, υποτίθεται στο όνομα του κοινού αγώνα κατά των αδικιών της παγκοσμιοποίησης! Ο Τραμπ μιλάει για θύματα της παγκοσμιοποίησης προκειμένου να υποσχεθεί μια κοινωνία ευκαιριών για όλους. Υπόσχεση που δεν εφάπτεται πουθενά με τις ιδεολογικές εμμονές του ΣΥΡΙΖΑ για την ιδιωτική οικονομία. Ας μην κάνουν νοητικά άλματα λοιπόν κι ας κοιτάξουν πως θα καλύψουν το κενό μιας αποτελεσματικής εκπροσώπησης των συμφερόντων της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον, όπως επισήμανα και σε πρόσφατο άρθρο μου.
ΥΓ2: Δεν είναι τυχαίο πως οι δημοσκόποι στις ΗΠΑ ανησυχούν για τα ευρήματά τους που δείχνουν μπροστά τη Χίλαρυ. Φοβούνται το «βουβό» κίνημα.
