Γράφει ο Γιάννης Νικήτας
Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας έχουν ως βασική αποστολή την αντιμετώπιση κάθε απειλής εις βάρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων ενώ συγχρόνως με την αποτροπή να αποτελούν ουσιαστικό όπλο στην άσκηση της εξωτερικής μας πολιτικής. Για να εξασφαλισθούν αυτά οι Κλάδοι των Ε.Δ. πρέπει να έχουν την κατάλληλη δομή σε προσωπικό και υλικό.
Για μία μικρή χώρα όπως η Ελλάδα που αντιμετωπίζει απειλή από μία πολλαπλάσια σε πληθυσμό και στρατό χώρα η οποία και δαπανά τεράστια ποσά σε εξοπλισμούς παρά την δυσχερή οικονομική της θέση, το πρόβλημα της επιλογής στα εξοπλιστικά προγράμματα είναι σύνθετο. Σημαντικός πάντως παράγων είναι η έγκαιρη ανανέωση του υλικού ώστε να εξασφαλίζεται η ποιοτική υπεροχή έναντι του ενδεχομένου αντιπάλου, ενώ η ολιγοτυπία και το υψηλό ποσοστό της Ελληνικής Προστιθέμενης Αξίας θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρώς υπ΄όψιν στις εκάστοτε επιλογές.
Με βάση τα ανωτέρω το Πολεμικό Ναυτικό πρέπει να αποφασίζει και να αναθεωρεί την δομή του ώστε να ανταποκρίνεται στις ελάχιστες απαιτήσεις για την εκτέλεση της αποστολής του που περιλαμβάνει επιπρόσθετα και τη διατήρηση ανοικτών των θαλασσίων γραμμών επικοινωνίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο λόγω της ιδιομορφίας του Εθνικού μας χώρου.
Έχοντας λάβει υπ΄όψιν τις διάφορες συνιστώσες (ως απειλή, οικονομικοί περιορισμοί, Ελληνική Προστιθέμενη Αξία) παραθέτουμε τις απόψεις μας για την δομή και το εξοπλιστικό πρόγραμμα που αφορά στις μάχιμες μονάδες του Π.Ν. της επόμενης πενταετίας (2015-2020) το οποίο και δύναται στο μεγαλύτερο ποσοστό να υλοποιηθεί από την Ελληνική Βιομηχανία με κατάλληλες συνεργασίες με ξένες, τεχνολογικά προηγμένες, εταιρείες κατασκευής πολεμικού υλικού.
Φρεγάτες. Με τον παροπλισμό της τελευταίας φρεγάτας τύπου “S” το Ναυτικό θα διαθέτει 13 μεγάλες μονάδες επιφανείας. Παράλληλα οι Φρεγάτες τύπου ΕΛΛΗ σήμερα έχουν μέσο όρο ηλικίας 35 ετών και συνεπώς πρέπει να ξεκινήσουν οι σκέψεις σταδιακής αντικαταστάσεώς. Προς το παρόν η κύρια σκέψη είναι ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ 200ΗΝ οι οποίες αποτελούν και τις αρτιότερες φρεγάτες του στόλου μας. Με τον παροπλισμό των Α/Τ τύπου ADAMS το Π.Ν. έχασε την βασική δυνατότητα της Αντιαεροπορικής Άμυνας Περιοχής (Area Defense), κενό που δεν κάλυψε αφού δεν προχώρησε στην πρόσκτηση των Αμερικανικών Α/Τ τύπου Kidd. Είναι συνεπώς απαραίτητο να προγραμματισθεί η πρόσκτηση Φρεγατών Α/Α με δυνατότητες Άμυνας Περιοχής και σε αριθμό 2 + 2 (option) + 2 (option) ώστε το Π.Ν. μετά μία δεκαετία να διαθέτει 6 Φ/Γ πολλαπλών αποστολών με έμφαση τον Α/Α πόλεμο που αποτελεί και βασική απειλή σε εθνικές αλλά και συμμαχικές αποστολές. Συνεπώς, το Π.Ν πρέπει μέσα στα επόμενα χρόνια να αποσύρει συνολικά 10 πλοία. Αρχικώς, μέχρι το 2020 τις μη εκσυχρονισμένες τύπου “S” και ακολούθως τις εκσυγχρονισμές τύπου “S” έως το 2025 πλοία των οποίων η ηλικία θα έχει ξεπεράσει τα 40 έτη. Ως εκ τουτου, το Π.Ν ήδη θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει νέα ναυπηγικά προγράμματα την περίοδο 2005 έως και 2009 όπου υπήρχε οικονομική ευημερεία. Ακόμα, εξαιτίας των ιδιαίτερων οικονομικών συνθηκών πρέπει να εξεταστεί ενδελεχώς μέσα από ολοκληρωμένες οικονομοτεχνικές μελέτες εάν αξίζει η απόκτηση μεταχειρισμένων πλοίων από συμμαχικές χώρες. Η μελλοντική δομή δυνάμεων του Πολεμικού Ναυτικού για την διοίκηση φρεγατών θα κυμαίνεται μεταξύ 10 και 12 φρεγατών ή άλλων πλοίων. Τέλος, μείζον είναι το ζήτημα να αποκτηθούν νεώτερα βλήματα HARPOON πχ RGM-84L για τις εκσυγχρονισμένες “S” & MEKO 200HN ώστε το Π.Ν να έχει την δυνατότητα να προσβάλει τον εχθρικό στόλο πρώτο και από ασφαλή απόσταση.
Κορβέτες. Παρ΄όλο ότι η παρούσα δομή του Π.Ν. δεν προβλέπει την πρόσκτηση Κ/Β, εν τούτοις τα πλοία αυτά, με συγκεκριμένο εξοπλισμό για αντιμετώπιση κυρίως της Υποβρυχίου απειλής, θεωρούνται απαραίτητα λαμβανομένης υπ΄όψιν της απειλής που προέρχεται από τα Υποβρύχια του ενδεχομένου αντιπάλου. Το κόστος για τα πλοία αυτά μπορεί δραστικά να συμπιεσθεί αν τροποποιηθούν, οι κατά την γνώμη μας υπερβολικές επιχειρησιακές απαιτήσεις που διετυπώθησαν στο παρελθόν, και αποκτηθούν πλοία των 1200-1500 τ. Ιδανικά το Π.Ν μπορεί να επιλέξει συνολικά 4 τέτοια πλοία.
Υποβρύχια. Ο μέσος όρος ηλικίας των 8 Υ/Β (τύπου ΓΛΑΥΚΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝ) το 2011, ήταν τα 35 έτη και συνεπώς θα απαιτείται η έναρξη προγράμματος για αντικατάστασή. Κατά την γνώμη μας είναι εξεταστέα η διερεύνηση πωλήσεως αριθμού εκ των παλαιών Υ/Β (πριν αυτά πλέον καταστούν υπερήλικα και αναγκαστικά παροπλισθούν) σε κάποια τρίτη χώρα προκειμένου να εξασφαλισθεί η αρχική χρηματοδότηση για συνέχιση κατασκευής Υ/Β τύπου 214, μετά τη διαπίστωσή των αυξημένων επιχειρησιακών δυνατοτήτων των, με δεδομένη την τεχνογνωσία που θα υφίσταται γι΄αυτά στην Ελλάδα. Η μελλοντική δομή δυνάμεων του Πολεμικού Ναυτικού περί το 2020 για την διοίκηση υποβρυχίων θα είναι συνολικά 8 με 9 υποβρύχια αφού το Π.Ν μέσα στα επόμενα χρόνια θα αποσύρει τα 3 υποβρύχια κλάσης ΓΛΑΥΚΟΣ ναυπήγησης 1972 των οποίων η ηλικία έχει ξεπεράσει τα 40 έτη. Επίσης, περί το 2020 θα αποσύρει και άλλα 3 υποβρύχια κλάσης ΠΟΣΕΙΔΩΝ τα οποία θα συμπληρώνουν αισίως 40+ χρόνια διαρκούς υπηρεσίες. Εκ των ανωτέρων διαμορφώνεται η ανάγκη για την αντίκατάσταση συνολικώς 6 υποβρυχίων σε μεσοπρόθεσμο χρονικό διάστημα. Τη δεδομένη χρονική στιγμή το Π.Ν διαθέτει 10 υποβρύχια ενώ το Τουρκικό 14 με το Π.Ν να διατηρεί ποιοτική υπεροχή και τονίζουμε πάλι τη δεδομένη χρονική στιγμή. Μεγάλο ζήτημα είναι η απόκτηση νέων σύγχρονων τορπιλών για τα υποβρύχια τύπου 224.
Πυραυλάκατοι. Οι ΤΠΚ του Π.Ν. (Γαλλικής και Γερμανικής προελεύσεως) έχουν ήδη ηλικία άνω των 35 ετών, ενώ ευρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραμμα ναυπηγήσεως πέντε νέων ΤΠΚ τύπου VOSPER. Η ναυπήγηση νέας σειράς ΤΠΚ τύπου VOSPER με ενδεχόμενες τροποποιήσεις, ως θα προκύψουν από τυχόν αδυναμίες των ήδη ναυπηγουμένων ως και την προσθήκη νέων δυνατοτήτων (π.χ. stealth που καθ΄ημάς είναι βασική επιχειρησιακή απαίτηση για αυτού του μεγέθους τα πλοία), είναι επιβεβλημένη άλλως θα μειωθεί η ισχύς του Π.Ν. με ένα όπλο που είναι σημαντικό για την άμυνα του νησιωτικού χώρου. Η πώληση των παλαιών ΤΠΚ του Π.Ν. σε τρίτες χώρες εκτιμάται ότι είναι ακόμα εφικτή και πριν τα πλοία γεράσουν περισσότερο. Σήμερα η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών διατηρεί έναν στόλο 16 πυραυλακάτων. Πρόκειται για 3 σκάφη τύπου 148 ηλικίας 40+ ετών, 4 σκάφη τύπου COMBATTANTE III ηλικίας 35+ ετών, 5 σκάφη COMBATTANTE IIIΒ ηλικίας 30+ ετών και 4 σκάφη τύπου SUPER VITA, τον Μάρτιο γίνονται 5 ενώ μέχρι το 2017 εκτιμάται πως θα είναι 7. Όμως, παρά τους εκσυγχρονισμούς, στα ΤΠΚ COMBATTANTE υπάρχει η αδήριτη ανάγκη για την αντικατάσταση 7 σκαφών έως το 2020 που θα συμπληρώνουν 45+ έτη υπηρεσίας και επομένως θα αποσύρονται. Περι το 2025 το Π.Ν θα είναι στα πρόθυρα της απόσυρσης άλλων 4 COMBATTANTE IIIΒ. Το συμπέρασμα είναι πως το 2025 η Διοίκηση Ταχέων Σκαφών θα πρέπει να έχει αποσύρει λόγω ηλικίας και παλαιότητας 12 σκάφη. Είναι άμεση η ανάγκη για έναρξη νέων ναυπηγικών προγραμμάτων απόκτησης περισσοτέρων SUPER VITA ή η εύρεση μεταχειρισμένων ΤΠΚ. Μια καλή ιδέα είναι οι όποιες αποσύρσεις των παλαιών ΤΠΚ να συνοδευτούν με χρήση των βλημάτων τους σε επάκτιες συστοιχίες σε όσα βλήματα τουλάχιστον το επιτρέπει το όριο ζωής είναι οικονομικά και τεχνικά εφικτό.
Κανονιοφόροι – Περιπολικά.
Σήμερα η Διοίκηση Πλοίων επιτηρήσεως διαθέτει 10 κανονιοφόρους και με εξαίρεση της Κ/Φ τύπου ASHEVILLE όπου έχουν ξεπεράσει τα 42 έτη είναι πλοία ηλικίας 25 ετών.
Λογικά, θα αποσυρθούν μέσα στα επόμενα χρόνια και τα 6 παράκτια περιπολικά με ηλικίες άνω των 45 ετών. το βασικό πρόβλημα με αυτά τα πλοία είναι πως δεν διαθέτουν επαρκή οπλισμό κατά μονάδων επιφανείας ή αεροσκαφών και περιορίζονται αποκλειστικά σε καθήκοντα επιτήρησης κάτι το οποίο μπορεί να κάνει και το Λιμενικό Σώμα και είναι καθαρά θέμα νοοτροπίας και συνεργασίας.Εκτίμηση μας είναι πως οι 10 κανιοφόροι (που είναι καινούργια πλοία) πρέπει να μειωθούν με παράλληλες πωλήσεις σε τρίτες χώρες πχ Κύπρο ή ακόμα και να δωθούν στο Λιμενικό Σώμα ώστε το Π.Ν να εξοικονομήσει πόρους. Να σημειωθεί πως το Λιμενικό Σώμα έχει και τους οικονομικούς πόρους λόγω χρημάτων από την Ε.Ε (Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων) ώστε να υποστηρίξει αυτά τα πλοία τα οποία θα του δωθούν με τροποποιήσεις στον οπλισμό και πιθανώς σε άλλα συστήματα. Ειδάλως κρίνεται σκόπιμη εξαιτίας της έλλειψης προγραμμάτων ναυπηγήσεων να εξεταστεί ο εκσυγχρονισμός τους τουλάχιστον στις Κ/Φ τύπου ΜΑΧΗΤΗΣ.
Αρματαγωγά. Τα πέντε Α/Γ (LST) που ναυπηγήθηκαν τη δεκαετία του 1990 2000 έχουν μειωμένη ταχύτητα ενώ τα ZUBR αποτελούν μια πραγματικά σπουδαία δύναμη πλοίων με ικανότητες ταχείας μεταφοράς χερσαίων δυνάμεων. Το πρόβλημα με τα αρματαγωγά κλάσης ΙΑΣΩΝ είναι πως δεν διαθέτουν συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας έναντι επερχόμενων απειλών και συνεπώς είναι τρωτά. Βέβαια προφανώς και δεν θα επιχειρήσουν μόνα τους.
Πλοία Ναρκοπολέμου. Η πλειονότης των Πλοίων Ναρκοπολέμου (Ναρκαλιευτικά Ναρκοθηρευτικά), είναι παλαιά και απαιτείται η αντικατάστασή των με μικρότερο έστω αριθμό συγχρόνων Ναρκοθηρευτικών Πλοίων. Χωρίς να παραβλέπουμε την απειλή της νάρκης, αλλά λόγω της εξειδικευμένης κατασκευής των Ναρκοθηρευτικών Πλοίων η λύση θα πρέπει να αναζητηθεί στην αγορά μεταχειρισμένων Πλοίων Ναρκοπολέμου από Ευρωπαϊκές χώρες.
Αεροσκάφη Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ). Τα ΑΦΝΣ είναι ιδιαίτερα χρήσιμα τόσο εν ειρήνη όσο και εν πολέμω, ενώ η γεωστρατηγική θέση της χώρας μας υπαγορεύει την πρόσκτηση ΑΦΝΣ με δυνατότητα μεγάλου χρόνου παραμονής (ON-TASK) στην περιοχή επιχειρήσεων. Δυστυχώς, τα P3B αποσύρθησαν και δεν έγινε η πολυπόθητη αντικατάσταση τους.
Ελικόπτερα. Η συνέχιση της προσκτήσεως των Ε/Π τύπου SIKORSKY (μεταχειρισμένων ή νέων) με αντίστοιχο παροπλισμό των Ε/Π AGUSTA BELL ( ή διάθεσή των για εκπαιδευτικούς και διοικητικής μέριμνας σκοπούς) εκτιμάται ως η μοναδική ρεαλιστική επιλογή για το Π.Ν.
Πλοία Γενικής Υποστήριξης Στόλου. Με εξαίρεση τον Προμηθέα ναυπήγησης 2003 τόσο το ΑΛΥΑΚΜΩΝ όσο και το ΑΞΙΟΣ έχουν ηλικίες 45+ ετών.
Ανακεφαλαιώνοντας, το Π.Ν θα βρεθεί τα επόμενα 5 με 10 έτη αντιμέτωπο με αναγκαστικές μαζικές αποσύρσεις πλοίων αφού τα περισσότερα του πλοία είναι ήδη γερασμένα ενώ αφενός οι αισθητήρες/ ραντάρ και αφετέρου τα οπλικά συστήματα είναι παλαιά. Το Π.Ν απώλεσε το κρίσιμο χρονικό διάστημα 2000 με 2008 εξαιτίας της αδιαφορίας της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας όπου όφειλε να συνεχίσει ναυπηγικά προγράμματα πχ περισσότερες ΜΕΚΟ 200ΗΝ ώστε να αντικατασταθούν οι “S” ή ακόμα και να γίνει η έναρξη εθνικών ναυπηγικών προγραμμάτων αφού εκείνα τα χρόνια υπήρχε η οικονομική δυνατότητα έστω και επίπλαστη εξαιτίας του συνεχούς εξωτερικού δανεισμού. Όμως τώρα το Τουρκικό Ναυτικό υλοποιεί μεγάλης αξίας εξοπλιστικά προγράμματα που θα του προσδώσουν εκτός από ξεκάθαρη ποσοτική πλέον και ποιοτική υπεροχή. Ακόμα και εάν αύριο ξεκινήσουν τα εξοπλιστικά προγράμματα ναυπήγησης νέων πλοίων θα απαιτηθούν τουλάχιστον 8 χρόνια ώστε το Π.Ν από τη στιγμή που θα τα παραγγείλει να τα εντάξει και να τα αξιοποιήσει επιχειρησιακά. Είναι άμεση η ανάγκη να αυξηθεί ο ετήσιος προϋπολογισμός του Π.Ν που σήμερα κυμαίνεται στα 100 εκατ. και καλύπτει πάγιες ανελαστικές λειτουργικές δαπάνες. Ο υφιστάμενος προσανατολισμός κατά την ταπεινή μας γνώμη πρέπει να κυμαίνεται στους εξής άξονες:
- Εκσυγχρονισμοί – Αναβαθμίσεις.
- Αποκτήσεις μεταχειρισμένων πλοίων.
- Αποσύρσεις και εξοικονόμηση δαπανών.
