Γράφει ο Ceteris Paribus
Μία και μόνη πολιτική πρωτοβουλία, είναι ικανή να «εξηγήσει» τα πάντα όσον αφορά το νέο πολιτικό σκηνικό, που στήνεται ήδη και θα μας αποκαλυφθεί σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια μόλις το ημερολόγιο γράψει 21 Αυγούστου 2018: η κατάθεση από τη ΝΔ τροπολογίας για την ακύρωση του μέτρου μείωσης των συντάξεων από 1/1/2019.
Το κυβερνητικό deal με τους δανειστές…
Πριν αξιολογήσουμε την κίνηση αυτή του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ας δούμε πρώτα τι την τροφοδοτεί. Στο πλαίσιο του «πακέτου» της «καθαρής εξόδου», η κυβέρνηση εξασφάλισε ότι θα μοιράσει το υπερ-πλεόνασμα του 2018 κατά το δοκούν, δηλαδή χωρίς παρεμβάσεις των δανειστών. Πρόκειται για προεκλογικό πολιτικό «δώρο» των δανειστών προς την κυβέρνηση, που υπογραμμίζεται από το γεγονός ότι από το 2019 και μετέπειτα η συμφωνία περιλαμβάνει συγκεκριμένη πρόνοια για τον τρόπο διανομής του υπερ-πλεονάσματος: 25% κοινωνικές ενισχύσεις και 75% μείωση φόρων (νοικοκυριών αλλά και επιχειρήσεων) το 2019 και 50-50% από κει και ύστερα. Προφανώς η κυβέρνηση έδωσε πολλά για να πάρει προεκλογικά «δώρα». Όχι όμως με την έννοια παραχωρήσεων προς τους δανειστές λόγω κάποιας «εθελοδουλίας», αλλά γιατί η ίδια χρειαζόταν τα υπερ-πλεονάσματα – μόνο αν επέβαλλε παραπανίσια μέτρα θα είχε παραπανίσιο πλεόνασμα για να μοιράσει με τη μορφή κάποιου είδους μερίσματος… Είναι η τακτική του Χότζα: μεγεθύνω συνειδητά ένα πρόβλημα, για να έχω τη δυνατότητα να λάβω εκ του ασφαλούς μέτρα ανακούφισης.
Τα παραπανίσια μέτρα εξυπηρετούσαν πολλαπλώς τα σχέδια των δανειστών: έκαναν ρεαλιστική την επίτευξη των πλεονασμάτων και διευκόλυναν την προσέγγιση μεταξύ Ευρωπαίων και ΔΝΤ. Φρόντισαν ωστόσο η διανομή του υπερ-πλεονάσματος να γίνει βάσει της προαναφερθείσας ρήτρας που εισήχθη στη συμφωνία. Με την εξαίρεση όμως του… προεκλογικού 2018! Σε αυτό το σημείο έγκειται το καθαρά προεκλογικό «δώρο» των δανειστών προς την κυβέρνηση.
…και η εκλογική τακτική της
Σε 21 μέτρησε τις «άδικες και αχρείαστες» περικοπές συντάξεων ο κ. Βρούτσης. Ας εστιάσουμε λίγο σε αυτό το «αχρείαστες». Ώστε λοιπόν η ΝΔ ομολογεί πως οι δημοσιονομικοί στόχοι μπορούν να επιτευχθούν χωρίς την περικοπή των συντάξεων; Μόνο έτσι εξηγείται η κατάθεση της τροπολογίας, αλλιώς θα σήμαινε ότι η ΝΔ προτείνει φιλολαϊκά μέτρα με πλήρη επίγνωση ότι έτσι δεν θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Κάτι τέτοιο όμως θα ήταν απλώς τυχοδιωκτικό: είναι άλλο πράγμα να λες, με την άνεση του αντιπολιτευόμενου, ότι θα αναδιαπραγματευτείς το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων και άλλο πράγμα να προτείνεις μέτρα ανακούφισης των συνταξιούχων με τίμημα τη μη επίτευξη των συμφωνηθέντων δημοσιονομικών στόχων. Η κατάθεση της τροπολογίας θα ήταν απλός τυχοδιωκτισμός αν η ΝΔ δεν εκτιμούσε ότι πράγματι η κυβέρνηση θα πετύχει το 2018 υπερ-πλεόνασμα τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ (τόσο είναι το κόστος της μείωσης των συντάξεων).
Και πώς να μην το εκτιμά, όταν ο Ευρωπαίος επίτροπος κ. Μοσκοβισί αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην εφαρμοστεί το ψηφισμένο μέτρο για τη μείωση των συντάξεων; Η ανακοίνωση της ΝΔ που συνόδευσε την κατάθεση της τροπολογίας λέει πολύ εύγλωττα:
«Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η χώρα βγαίνει με ‘‘καθαρό’’ τρόπο από τα μνημόνια και ο αρμόδιος Ευρωπαίος Επίτροπος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην εφαρμοστεί το ψηφισμένο αυτό μέτρο. Σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση οφείλει τώρα να καταργήσει τις διατάξεις που προβλέπουν την αναπροσαρμογή κύριων και επικουρικών συντάξεων από 1-1-2019, ως ελάχιστη ανταπόκριση στα υπερβολικά βάρη τα οποία επωμίστηκαν οι Έλληνες πολίτες, ειδικότερα τα ασθενέστερα εισοδηματικά στρώματα, από τις πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης. Σημειώνεται ότι οι σχετικές περικοπές δεν περιλαμβάνονται στο τρίτο αχρείαστο μνημόνιο που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2015 αλλά ενσωματώθηκαν μεταγενέστερα και αποτελούν το κόστος των καθυστερήσεων και της ανικανότητας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ. Για τον λόγο αυτό, αλλά και επειδή η Νέα Δημοκρατία δεν πιστεύει ότι είναι αναγκαία η νέα μεγάλη μείωση των συντάξεων, την οποία άλλωστε είχε καταψηφίσει τόσο το 2016, όσο και το 2017 και το 2018, προτείνεται η κατάργηση των επιπλέον περικοπών κύριων και επικουρικών συντάξεων»…
Συμφωνώντας έμμεσα με την κυβέρνηση ότι θα επιτευχθεί υψηλό υπερ-πλεόνασμα επαρκές για την ακύρωση του μέτρου μείωσης των συντάξεων, η ΝΔ επιχειρεί να κλέψει από αυτήν τη «δόξα» της ακύρωσης του μέτρου, με τη γραμμή: «ήταν αχρείαστο εξαρχής, ελάτι να το καταργήσουμε μαζί».
Η αξιωματική αντιπολίτευση όμως ισχυρίζεται ταυτόχρονα και κάτι άλλο: ότι τα υπερ-πλεονάσματα, ακόμη και η επίτευξη των στόχων των πλεονασμάτων, στηρίζεται σε «φέσια» προς το δημόσιο τομέα και σε συνειδητή και πολύμηνη καθυστέρηση στην έκδοση νέων συντάξεων. Αν είναι έτσι όμως, θα έπρεπε μάλλον να ζητήσει την αποπληρωμή των οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα και την έκδοση νέων συντάξεων σε «πραγματικό χρόνο». Όμως -φευ!- κανείς δεν πήρε αυτοδυναμία σε εκλογές λέγοντας τέτοια πράγματα.
Το εντυπωσιακό με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι όμως τούτο: ενώ ο θεμελιώδης άξονας του προγράμματός του είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης κατά πρώτο λόγο μέσω της μείωσης των φόρων, δεν ζητεί το υπερ-πλεόνασμα να κατευθυνθεί σε μείωση των φόρων! Διότι -ξανά- κανείς δεν πήρε αυτοδυναμία σε εκλογές συζητώντας μείωση των φόρων, εκτός αν διευκρίνιζε ρητά ότι εννοεί κατά κύριο λόγο τους φόρους προς τα λαϊκά στρώματα. Η ΝΔ όμως δεν επεκτείνει το αίτημα για ακύρωση του μέτρου περικοπής των συντάξεων μέχρι και το αίτημα ακύρωσης της μείωσης του αφορολόγητου ορίου από 1/1/2020. Όχι μόνο γιατί η μείωση του αφορολόγητου αφορά το… μετεκλογικό 2020, όχι μόνο διότι αφορά αποκλειστικά τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα, αλλά και γιατί η διανομή των υπερ-πλεονασμάτων από το 2019 και ύστερα έχει προβλεφθεί από την ίδια τη συμφωνία για την «καθαρή έξοδο».
ΣΥΡΙΖΑ Vs ΝΔ και ο… ΣΕΒ
Αναμφίβολα, με την κατάθεση της τροπολογίας η ΝΔ αφαιρεί ένα τμήμα της «δυναμικής» που θα είχε/έχει η κατάργηση της μείωσης των συντάξεων από την κυβέρνηση και μειώνει τα περιθώρια κινήσεων για να κάνει κάποια άλλη επιλογή για το μοίρασμα του υπερ-πλεονάσματος. Δεν της επιτρέπει να χτίσει πάνω σε αυτό εύκολα μια συνολική αφήγηση «φιλολαϊκότητας» ενάντια στην αντιπολίτευση. Ο κ. Φίλης, που αναρωτιόταν πλήρης αυτοπεποίθησης σε τηλεοπτικό πάνελ, τι θα πράξει η ΝΔ όταν έρθει στη Βουλή η διάταξη για την κατάργηση της μείωσης των συντάξεων, στο εξής δεν θα θεωρεί τόσο αποδοτικά τα σχετικά επικοινωνιακά τρικ…
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που η κυβέρνηση άρχισε να αναδεικνύει σε βασικό στοιχείο μιας τέτοιας αφήγησης, που αποδίδει την «ειδοποιό» διαφορά ανάμεσα σε κείνη και την αξιωματική αντιπολίτευση, τις θέσεις για τις εργασιακές σχέσεις. Έχοντας ο ίδιος ο κ. Τσίπρας προαναγγείλει ότι ύστερα από το τέλος του τρέχοντος προγράμματος η έμφαση από το κυβερνών κόμμα θα πέσει στα εργασιακά. Το προανήγγειλε με πρωτοσέλιδό της η «Αυγή», το διαλαλεί στις συνεντεύξεις και δηλώσεις του ο κ. Τζανακόπουλος, το υπεσχέθη ο πρωθυπουργός.
Το ζήτημα προσφέρεται -καταρχήν- για διαφορετική «αφήγηση»: η κυβέρνηση υπέρ των εργαζομένων – η ΝΔ υπέρ του κεφαλαίου, η κυβέρνηση παίρνει μέτρα υπέρ των εργαζομένων και η ΝΔ δεν τα υπερψηφίζει, παρότι το δημοσιονομικό τους κόστος είναι μηδενικό.
Στο χτίσιμο μιας τέτοιας αφήγησης, η κυβέρνηση ελπίσει ότι θα έχει και τη βοήθεια του… ΣΕΒ. Ο ΣΕΒ -και σε αυτό διαφοροποιήθηκε από τη ΝΔ- θεωρεί ότι η κατάργηση του μέτρου της μείωσης των συντάξεων εγκυμονεί κινδύνους. Ο ΣΕΒ γνωρίζει -αν μη τι άλλο- ότι αν, εξαιτίας τέτοιων χειρισμών της κυβέρνησης, το επιτόκιο δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου πάρει την ανιούσα, τα μέλη του θα το πληρώσουν άμεσα με ακριβότερο δανεισμό αλλά και με την επιδείνωση του διεθνούς κλίματος για την ελληνική οικονομία. Η ΝΔ αποφάσισε να συναγωνιστεί την κυβέρνηση στην υποταγή στις προεκλογικές ανάγκες. Τι θα συμβεί όμως στο «τρίγωνο» κυβέρνηση – ΝΔ – ΣΕΒ όταν έρθει η ώρα των κυβερνητικών πρωτοβουλιών για τα εργασιακά; Ο
ΣΕΒ θα είναι σίγουρα αντίθετος, έστω και αν δεν εκφράσει την αντίθεσή του σε υψηλούς τόνους. Η κυβέρνηση δεν έχει λόγους να μην αξιοποιήσει τη στάση του ΣΕΒ: «το κεφάλαιο πολεμά τα φιλεργατικά μέτρα της κυβέρνησης».
Η ΝΔ όμως τι θα πράξει; Θα αρνηθεί την αύξηση του κατώτατου μισθού, με ό,τι άλλο τη συνοδεύσει η κυβέρνηση; Καμία απόφαση δεν θα είναι εύκολη: Αν την αρνηθεί, θα προσφέρει στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να αναδείξει τον κοινό παρονομαστή ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΕΒ: «το κεφάλαιο και το κόμμα του κεφαλαίου». Αν πράξει και σε αυτό το ζήτημα ό,τι και με τις συντάξεις («ας τα ψηφίσουμε μαζί»), δεν θα είναι πλέον ο εαυτός της.
Εν τέλει, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της κυβέρνησης είναι ότι καταφέρνει να διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων: η ΝΔ ακολουθεί κατά πόδας τον κυβερνητικό εκλογικό τακτικισμό, αντί να αναδεικνύει και εξειδικεύει το δικό της πρόγραμμα. Και κανείς δεν κέρδισε αυτοδυναμία παραχωρώντας την πρωτοβουλία των κινήσεων στον αντίπαλο…
Η κυβέρνηση θα οργανώσει την εκλογική της τακτική γύρω από τα περιθώρια που της δίνει το deal με τους δανειστές. Θα προσπαθήσει να χτίσει φιλολαϊκή και «ταξική» αφήγηση (το κόμμα των εργαζομένων) πάνω στα εργασιακά. Συνοδευτικά, θα «παίξει» με τη διανομή του υπερ-πλεονάσματος (είτε με κατάργηση της μείωσης των συντάξεων είτε με μια άλλη φόρμουλα που θα κριθεί πιο «φιλολαϊκή»). Αν κάνει 1, θα υποσχεθεί άλλα 10 για το διάστημα μετά τις εκλογές.
Θα παρουσιάσει αυτό της το πλάνο στη ΔΕΘ, που φέτος απέχει από το τέλος του προγράμματος την 20ή Αυγούστου μόλις δυόμισι βδομάδες. Η ΝΔ είναι υποχρεωμένη, πάλι στη ΔΕΘ, να παρουσιάσει τη συνολική δική της αφήγηση. Και να διεκδικήσει να πάρει την πρωτοβουλία των κινήσεων – διότι, άνευ αυτής…
