Του Γιώργου Ευγενίδη
Δεν ήταν ένα καλό βράδυ το χθεσινό για την Άνγκελα Μέρκελ. Ήταν, επίσης, ένα καταστροφικό βράδυ για τον Μάρτιν Σούλτς. Και ήταν και ένα πανηγυρικό βράδυ, κυρίως, για την Εναλλακτική για τη Γερμανία και στη συνέχεια για τους Γερμανούς Φιλελεύθερους.
Η εκλογική αναμέτρηση στη Γερμανία είχε σαφείς χαμένους και κερδισμένους. Χαμένα ήταν τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα που κατέγραψαν τις χειρότερες εκλογικές τους επιδόσεις από το 1949, με τους Σοσιαλδημοκράτες ειδικά να κατακρημνίζονται σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Κερδισμένοι όλοι οι μικροί και ειδικά το ξενοφοβικό AfD που εκλέγει κοντά 100 βουλευτές.
Κυβέρνηση την επόμενη μέρα λογικά θα υπάρξει, αλλά τίνι τρόπω; Οι δυσκολίες θα είναι αρκετές: ο μεγάλος συνασπισμός δεν έχει καμία λογική για τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι εγκλωβίζονται σε ένα σχήμα που δεν τους προσδίδει τίποτα, ενώ παράλληλα αποσυνδέονται και από την κοινωνική τους βάση. Άρα, για να μην υπάρξει προσφυγή σε νέες κάλπες (απίθανο), θα πρέπει να δουλέψει ο συνασπισμός Τζαμάικα: Χριστιανοδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και Πράσινοι. Είναι κάτι που έχει γίνει μόνο μια φορά σε ένα κρατίδιο (Σλέσβιχ-Χόλσταϊν), αλλά τα πράγματα τα έφεραν έτσι, ώστε να είναι το πιο λογικό αριθμητικό σενάριο σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση: τα κομματα μεταξύ τους έχουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις σε πολλά καίρια ζητήματα και, ακόμα και αν υπάρχει καλή πρόθεση, η διαδικασία θα κρατήσει μερικούς μήνες, οπότε πριν από τα Χριστούγεννα δεν θα πρέπει να περιμένουμε πολλά.
Από εκεί και πέρα, το μεγάλο πρόβλημα που ανέδειξαν οι κάλπες ήταν η ραγδαία άνοδος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία. Η AfD θα βάλει στην αίθουσα της Bundestag κανονικά τον ξενοφοβικό λόγο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Γερμανοί ψηφοφόροι έγιναν αίφνης πάλι ναζί. Το προσφυγικό είναι η νέα διαιρετική τομή στη χώρα και δημιουργεί μεγάλη αντισυσπείρωση, με αποτέλεσμα πολλοί να εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους μέσω της τιμωρητικής για το πολιτικό σύστημα ψήφου στην AfD. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις εταιρείες δημοσκοπήσεων, η απήχηση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία είναι οριζόντια: πήρε σχεδόν ένα εκατομμύριο ψήφους από τους Χριστιανοδημοκράτες, αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες από Σοσιαλδημοκράτες και την Αριστερά (ιδίως στην Ανατολική Γερμανία, όπου παρατηρούνται και έντονες κοινωνικές ανισότητες, λόγω της προβληματικής ένταξης στην Ενωμένη Γερμανία).
Η Εναλλακτική για τη Γερμανία είναι μια πραγματική πρόκληση για το γερμανικό πολιτικό σύστημα. Δεν θα δημιουργήσει ουσιώδες κοινοβουλευτικό πρόβλημα, αλλά είναι ένα ακανθώδες πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα. Με άλλα λόγια, τα συστημικά γερμανικά κόμματα πρέπει να εντοπίσουν τις αιτίες διόγκωσής τους και να τα αντιμετωπίσουν με τρόπο απτό: με πολιτική που βελτιώνει τις ζωές των πολιτών. Δεν θα είναι μια εύκολη πολιτική άσκηση, αλλά τουλάχιστον η κ. Μέρκελ φάνηκε να το βάζει από τώρα ως πολιτική προτεραιότητα, παράλληλα με τη διατήρηση της συνοχής της Ευρώπης, για την οποία έχει καταλυτικό ρόλο.
Όσο για την Ελλάδα, τα πράγματα δεν θα είναι εύκολο. Οι Φιλελεύθεροι έχουν εκπεφρασμένες θέσεις για το Grexit, έστω και αν αυτές σε ένα κυβερνητικό πλαίσιο θα αμβλυνθούν. Έως τα Χριστούγεννα, όμως, είναι το παράθυρο ευκαιρίας να ξεμπλέξουμε με την τρίτη αξιολόγηση, πριν μπλέξουμε για τα καλά στις αρχές του 2018. Δεν θα ήταν, άλλωστε, καλό να είμαστε το πρώτο θέμα που θα απασχολήσει μια νέα γερμανική κυβέρνηση. Όσο για τον θεωρητικό μας σύμμαχο Μάρτιν Σούλτς, αυτός είναι εκτός εξίσωσης και δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά από αυτόν. Και, φυσικά, η υπόθεση του χρέους, μόνο πιο εύκολη δεν γίνεται.
