Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Την μεγάλη επιστροφή φαίνεται να κάνει η οικονομική κρίση στην Ισπανία, μετά από τις μεγάλες μειώσεις που παρουσιάζουν οι ισπανικές μετοχές, την ώρα που η αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στην Καταλονία έχουν πυροδοτήσει τη φυγή κεφαλαίων, τραπεζών και επιχειρήσεων από την αυτόνομη ισπανική επαρχία.
Τι έχει συμβεί. Κάποιες καταλανικές τράπεζες, όπως η δεύτερη σε ενεργητικό τράπεζα της αυτοδιοικούμενης επαρχίας και έκτη συνολικά στην Ισπανία Sabadell και κάποιες επιχειρήσεις, όπως η βιοτεχνολογική Oryzon και η εταιρεία διαιτητικών τροφίμων NaturHouse, σπεύδουν να μετεγκατασταθούν στη Μαδρίτη και σε άλλες πόλεις της χώρας.
Ακόμη, το μπρα ντε φερ Μαδρίτης – Βαρκελώνης οδήγησε και την ισπανική εταιρεία παροχής φυσικού αερίου Gas Natural – με 23 εκατομμύρια πελάτες σε περισσότερες από 30 χώρες, ιδίως στην Λατινική Αμερική – να αποφασίσει την μεταφορά της έδρας της από την Βαρκελόνη στην Μαδρίτη εξαιτίας της νομικής αβεβαιότητας που προκλήθηκε από τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που συνέβησαν τις τελευταίες εβδομάδες στην Καταλονία.
Ο λόγος της μεγάλης φυγής, δεν είναι άλλος από τον φόβο. Κάποιοι κεφαλαιούχοι τρέμουν στην προοπτική να αντικατασταθεί το ευρώ με ένα τοπικό και σίγουρα ασθενέστερο καταλανικό νόμισμα και σπεύδουν να φυγαδεύσουν τα κεφάλαιά τους – ο επίτροπος Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί, άλλωστε, προειδοποίησε ότι αν αποσχιστεί η Καταλονία θα πάψει να είναι μέλος της ΕΕ και ασφαλώς της Ευρωζώνης.
Πέρα όμως από την μεγάλη φυγή τραπεζών και επιχειρήσεων που στηρίζουν την οικονομία της Καταλονίας ήδη στην προσπάθεια της η Μαδρίτη να ασκήσει πολιτική, οικονομική και νομική πίεση σφίγγει και άλλο την θηλιά ενεργοποιώντας μέτρα που διευκολύνουν την φυγή των επιχειρήσεων και την έλευση τους στην Μαδρίτη.
Το «σύνδρομο του Μόντρεαλ» στην Καταλονία
Η κατάσταση με τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις να εγκαταλείπουν το πλοίο έχει αρχίσει να επηρεάζει την πλούσια Καταλονία, αλλά και την Ισπανία που πλέον βλέπει την οικονομία να παίρνει ξανά την κατιούσα λόγω του δημοψηφίσματος στην Καταλονία.
Μάλιστα η όλη κατάσταση που επικρατεί δείχνει πως αρχίζει να αναβιώνει το «Σύνδρομο του Μόντρεαλ». Πρόκειται για επανάληψη των γεγονότων που είχαν συγκλονίσει πριν από τέσσερις δεκαετίες τη γαλλόφωνη επαρχία του Κεμπέκ στον Καναδά, η οικονομική ισχύς της οποίας είναι, άλλωστε, ανάλογη με εκείνη της Καταλονίας – αντιστοιχούν περίπου στο ένα πέμπτο της οικονομίας των δύο χωρών.
Το αυτονομιστικό κίνημα των γαλλόφωνων Καναδών είχε οδηγήσει το 1978 την ασφαλιστική εταιρεία Sun Life Financial Inc. στη μετεγκατάσταση της έδρας της από το Μόντρεαλ – φοβούνταν πολιτική αποσταθεροποίηση και αλλαγή της νομοθεσίας για το γλωσσικό ζήτημα.
Η έξοδος της Sun Life πυροδότησε μια φυγή επιχειρήσεων από το Μόντρεαλ που διήρκεσε δεκαετίες ολόκληρες. Μάλιστα, βάσει ερευνών από το 1999 έως το 2012 το Μόντρεαλ έχασε περίπου το 30% των κεντρικών γραφείων επιχειρήσεων που έδρευαν εκεί. Ακόμα και η Bank of Montreal μετεγκατέστησε την έδρα της στο Τορόντο!
Εν τέλει οι Καναδοί αυτονομιστές δεν απέκτησαν ανεξάρτητο κράτος, αλλά οι οικονομικές επιπτώσεις που προέκυψαν στην ευρύτερη περιοχή από το γενικότερο αναβρασμό και κυρίως από την εκατέρωθεν δυσπιστία (έως και έχθρα) που διακατέχει πολλούς Καναδούς, ακόμη δεν έχουν ξεπεραστεί εντελώς.
Ακόμα κι αν δεν ανεξαρτητοποιηθεί η Καταλονία – διότι πιθανότατα τα θεμελιώδη οικονομικά συμφέροντα των Καταλανών που διακυβεύονται θα κατευνάσουν το θυμικό τους – υπάρχει η περίπτωση η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο εθνοτήτων να εκφραστεί με το μποϊκοτάρισμα των προϊόντων και των υπηρεσιών των «άλλων».
Ο οικονομικός στραγγαλισμός της Καταλονίας
Πέρα όμως από τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις που επιλέγουν την φυγή από την περιοχή για να σώσουν την επένδυση τους, ο Ραχόι ετοιμάζει μία δέσμη μέτρων που θα επηρεάσει έτι περαιτέρω την κατάσταση στην Καταλονία, ενώ ο αστάθμητος παράγοντας σε αυτήν την περίπτωση είναι μήπως τελικά οι ρυθμίσεις που ετοιμάζει για να πιέσει την περιοχή, λειτουργήσει ως μπούμερανγκ και επηρεάσει όλη την ισπανική οικονομία, ιδιαίτερα από την στιγμή που στην περιοχή λειτουργούν οι περισσότερες ισπανικές επιχειρήσεις.
Το μεγάλο όπλο του Ραχόι που πρόκειται να ενεργοποιήσει για να ασκήσει μεγαλύτερη οικονομική πίεση στην Καταλονία είναι η μεταβολή του νόμου περί εταιρειών, ώστε να διευκολύνονται οι επιχειρήσεις (και ιδίως οι τράπεζες) να αλλάζουν την έδρα τους χωρίς να χρειάζεται να την υποβάλουν πρώτα για έγκριση στους μετόχους, αποδεικνύοντας ότι η όλη υπόθεση της αντιπαράθεσης για την Καταλονία έχει βαθύτερες αιτίες, που έχουν σχέση με οικονομικά συμφέροντα, με αντιθέσεις ανάμεσα σε τμήματα του κεφαλαίου, που θεωρούν ότι μια ανεξάρτητη Καταλονία θα εξυπηρετούσε καλύτερα τα σχέδιά τους.
Ωστόσο υπάρχουν επίσης σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα που προειδοποιούν ότι η απόσχιση από την Ισπανία και η αυτόματη έξοδος από την ΕΕ θα προκαλούσε μεγαλύτερη ζημιά. Γι’ αυτό και τις τελευταίες ώρες πυκνώνουν οι φωνές που ζητούν διαμεσολάβηση, «κατέβασμα των τόνων», για να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση.
Μία τέτοια απόφαση θα έλυνε τα χέρια στη μεγάλη καταλανική τράπεζα La Caixa να μεταφέρει την έδρα της στην Πάλμα της Μαγιόρκας, έπειτα κι από την αποδημία στο Αλικάντε της έτερης μεγάλης τράπεζας Sabadell, της οποίας όμως το καταστατικό ήδη είχε ενσωματώσει μία σχετική τροποποίηση του νόμου περί κεφαλαιακών επιχειρήσεων που είχε δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης το 2015.
Η προβλεπόμενη νομοθετική τροποποίηση για την αλλαγή έδρας κατά πάσα πιθανότητα θα προβλέπει ότι η απόφαση αυτή μπορεί να ληφθεί από το ΔΣ της εταιρείας και δεν χρειάζεται η άμεση επικύρωσή της από τη συνέλευση των μετόχων, η οποία μπορεί να συγκλιθεί σε βάθος χρόνου. Με βάση αυτήν την τροποποίηση δόθηκε η ευκαιρία στην Caixa, αφ’ ενός να αλλάξει έδρα και αφ’ ετέρου κατάφερε να μεταβάλει το εσωτερικό της καταστατικό με βάση αυτήν την αλλαγή.
