Του Γιώργου Ευγενίδη
Στις Βρυξέλλες λαμβάνει χώρα μια εξαιρετικά κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής για το προσφυγικό ζήτημα, από την οποία, αν το επιτρέψουν και οι κ.κ. Νταβούτογλου και Ερντογάν, θα προκύψουν σημαντικά συμπεράσματα, αναφορικά με τα επόμενα βήματα της Ευρώπης, αν φυσικά συμφωνήσει και η Τουρκία, κάτι που με δεδομένο το σκληρό παζάρι των τελευταίων ημερών δεν θα είναι εύκολο.
Το πιο σημαντικό θα είναι το πρόγραμμα της απευθείας μετεγκατάστασης προσφύγων, με την αναλογία 1:1. Δηλαδή, από τα hotspots και με την εποπτεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες θα επιστρέφονται όχι μόνο οι οικονομικοί μετανάστες προς την Τουρκία, αλλά και πρόσφυγες. Έτσι, η Τουρκία θα αναλαμβάνει να αποστείλει πρόσφυγες από τα κέντρα φιλοξενίας στο έδαφός της απευθείας στην Ευρώπη, έναν πρόσφυγα δηλαδή για κάθε έναν που λαμβάνει πίσω από την Ελλάδα. Προτεραιότητα θα δίνεται σε πρόσφυγες που δεν έχουν προσπαθήσει να μπουν παράτυπα ή δεν έχουν μπει στο παρελθόν παράτυπα στην Ε.Ε. Σε περίπτωση που καλυφθούν οι θέσεις προσφύγων που έχουν προβλεφθεί, θα αναθεωρηθεί ο μηχανισμός.
Βέβαια, σύμφωνα με το πλάνο που επεξεργάζονται οι Ευρωπαίοι εταίροι, το πρόγραμμα της απευθείας μετεγκατάστασης θα αφορά αρκετά λιγότερους από 100.000 ανθρώπους (λίγο πάνω από 70.000, σύμφωνα και με το προσχέδιο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ που δεν άλλαξε επί της ουσίας), κάτι που σημαίνει πως η Τουρκία αναλαμβάνει να μειώσει και κατά πολύ τις ροές προς την Ευρώπη. Άπαξ και ληφθεί σχετική απόφαση και η Τουρκία δεσμευτεί να την εφαρμόσει, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν πως το «φρενάρισμα» των ροών θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε 3-4 εβδομάδες.
Κλειδί, επίσης, είναι και η διαδικασία ατομικής εξέτασης ασύλου, η οποία θα γίνεται σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, προκειμένου να διασφαλίζεται με απόλυτη σαφήνεια ο διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών.
Η Τουρκία από αυτή τη Σύνοδο Κορυφής έχει λαμβάνειν δύο βασικά πράγματα: το λεγόμενο visa waiver και την πιο άμεση εκταμίευση των 3 δις ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, θα επιταχυνθεί η διαδικασία κατάργησης της βίζας για Τούρκους υπηκόους που ταξιδεύουν στην Ε.Ε. το αργότερο μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2016, ενώ η Ε.Ε., σε συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την καταβολή της αρχικής χορήγησης των 3 δισ. ευρώ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και θα διασφαλίσει χρηματοδότηση για άτομα που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία στην Τουρκία πριν από το τέλος Μαρτίου. Το ανώτατο όριο που μπορεί να δοθεί στην Τουρκία από την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες είναι άλλα 3 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2018. Όσον αφορά τα ενταξιακά κεφάλαια, μπορεί οι Τούρκοι να τα έθεταν ως βασικό προαπαιτούμενο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, πλην όμως οι Ευρωπαίοι φαίνεται πως προτιμούν μια πιο διαδικαστική προσέγγιση, ενθαρρύνονταν μεν τη συνεργασία Ε.Ε. και Τουρκίας για το άνοιγμα περισσότερων κεφαλαίων, χωρίς όμως να δεσμεύονται ρητά για το πότε αυτό θα γίνει. Άλλωστε, η Κύπρος απειλούσε με βέτο, αν υπήρχε «απειλή» εκ μέρους των Βρυξελλών προς την πλευρά της να υποχωρήσει σε εθνικές διεκδικήσεις δεκαετιών, ενώ έμπειροι διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούσαν πως και η Τουρκία στην πραγματικότητα δεν ήθελε το άνοιγμα περισσότερων κεφαλαίων με δεσμευτικό τρόπο, καθώς τότε θα είχε περισσότερες υποχρεώσεις. Κατά συνέπεια, αν η κατάσταση μείνει ως έχει, μπορεί κανείς εν προκειμένω να μιλά και για νίκη του Προέδρου Αναστασιάδη, αλλά και του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος ρητά είχε συνταχθεί με τους Κύπριους.
