Πατάτακια, ενεργειακά ποτά, σοκολάτες, μπίρες χωρίς αλκοόλ. Αυτές είναι οι «μικρές απολαύσεις» των τζιχαντιστών εκ Δυσμάς που πολεμούν για το Ισλαμικό Κράτος. Διότι μπορεί οι ξένοι τζιχαντιστές, οι οποίοι συνέρρευσαν κατά χιλιάδες στη Συρία, να οραματίζονται την εξάπλωση του Ισλάμ, δεν είναι όμως έτοιμοι να εγκαταλείψουν μια για πάντα τα σνακ της δυτικών χωρών τις οποίες αποστρέφονται.
Τι σημαίνει αυτό για τις τοπικές οικονομίες; Τα γούστα των τζιχαντιστών, ντόπιων και ξένων, διαμορφώνουν την αγοραστική κίνηση στις περιοχές που καταλαμβάνουν, με αποτέλεσμα τα καταστήματα ρούχων (κυρίως στρατιωτικού τύπου), εκείνα που πωλούν κινητά τηλέφωνα, καθώς και οι μικροπωλητές πρόχειρου φαγητού να κάνουν χρυσές δουλειές. Για την ακρίβεια, όπως το έθεσε στους Financial Times ο Σαλέχ, έμπορος ρούχων από την πόλη Ράκα, στην Κεντρική Συρία, «η οικονομία στις περιοχές τις οποίες ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος οδηγείται σήμερα από τους ξένους τζιχαντιστές. Ολα τα υπόλοιπα βρίσκονται στο μηδέν».
Για πολλούς καταστηματάρχες στην επαρχία της Ανατολικής Συρίας, το Red Bull ήταν άγνωστη λέξη έως πολύ πρόσφατα. Παντελώς άγνωστες ήταν για τους συναδέλφους τους στην ανατολική πόλη Ντέιρ Εζόρ οι σοκολάτες με καραμέλα ή καρύδα, οι οποίες είναι οι αγαπημένες των τζιχαντιστών από την Ευρώπη και τον Κόλπο και εισάγονται μέσω των τουρκικών συνόρων.
«Αυτά τα σνακ ήταν είτε άγνωστα είτε πολυτέλειες τις οποίες δεν μπορούσαμε να πληρώσουμε. Από τη στιγμή όμως που τα ζητούσαν οι τζιχαντιστές, δεν ρώτησα περισσότερα. Απλώς έτρεξα στον προμηθευτή μου και τα παρήγγειλα», υποστηρίζει ο Νασίμ, άλλος ιδιοκτήτης καταστήματος ο οποίος για λόγους ασφαλείας δεν αποκαλύπτει το πραγματικό του όνομα.
Πόσο κοστίζουν οι μικρές απολαύσεις των τζιχαντιστών; Στη Ράκα ένα Red Bull πωλείται προς 1,5 δολάριο, ενώ η τιμή για ένα κουτί πατατάκια στην Ντέιρ Εζόρ κυμαίνεται γύρω στα 5,5 δολάρια. Ολο το «πακέτο» ξεπερνάει κατά πολύ τα 3 ευρώ την ημέρα, με τα οποία ζουν κατά μέσο όρο οι Σύροι. Οι ξένοι τζιχαντιστές ωστόσο, σύμφωνα με τους ντόπιους, έχουν έναν βασικό μισθό της τάξεως των 215 δολαρίων τον μήνα – τα διπλάσια από όσα ελπίζουν να βγάλουν οι ίδιοι – συν μπόνους και άλλα χρηματικά προνόμια. Συνεπώς, «τα χρήματα δεν τους ανησυχούν», επισημαίνει ο Σαλέχ, «ούτε καν κοιτάνε τις τιμές».
Θραύση κάνουν επίσης τα smartphones. Χαρακτηριστικό είναι για μία ακόμη φορά το παράδειγμα της Ντέιρ Εζόρ, η οποία πολιορκείται από τις συριακές δυνάμεις και ενίοτε βομβαρδίζεται έως και 20 φορές την ημέρα. Αυτό όμως δεν εμποδίζει τους εμπόρους να χρησιμοποιούν το μοναδικό ποτάμι που διαρρέει την πόλη τους για να φέρνουν τα τελευταία μοντέλα smartphones. «Οι τύποι του Ισλαμικού Κράτους, ειδικά εκείνοι από τον Κόλπο, έχουν εμμονή με τα κινητά», εξηγεί άλλος πωλητής. «Κάθε φορά που λανσάρεται ένα καινούριο μοντέλο, δίνουν το παλιό τους και αγοράζουν το νέο», προσθέτει.
Την ώρα που οι επιχειρήσεις αυτές ακμάζουν, κάποιες άλλες σταδιακά εξαφανίζονται. Οι καφετέριες είναι μία από αυτές. Μικρά ή μεγάλα, τα καφέ όπου χτυπούσε άλλοτε η καρδιά μιας συριακής γειτονιάς, σήμερα είναι ανύπαρκτα. «Τι κάνεις σε μία καφετέρια; Καπνίζεις. Ε, αυτό, απαγορεύεται», λέει ο Κασίμ. «Το Ισλαμικό Κράτος έκανε επιδρομές στα καφέ, σύμβολα συνάντησης ακτιβιστών και ερωτευμένων, αμφότερα απαράδεκτα κατά τους τζιχαντιστές.
Στην ίδια πάνω-κάτω μοίρα βρίσκονται και τα εστιατόρια. Στη Ράκα λειτουργεί πλέον μόνο ένα εστιατόριο, ενώ όλα τα υπόλοιπα έχουν μετατραπεί σε delivery, ακολουθώντας τη νέα τάση των κατοίκων να συγκεντρώνονται στα σπίτια τους.
Καταστηματάρχες και έμποροι αισθάνονται αν μη τι άλλο ανακουφισμένοι που έχουν βρει έναν τρόπο για να εξασφαλίζουν τα προς το ζην. Για τη μεγάλη πλειονότητα των Σύρων ωστόσο, ακόμη και τα σνακ των τζιχαντιστών είναι μία πικρή υπενθύμιση για τους ίδιους ότι είναι πολίτες δευτέρας διαλογής. «Μας κυβερνούν στο όνομα της θρησκείας και κάνουν τη μεγάλη ζωή ενώ όλοι οι υπόλοιποι υποφέρουν», υπογραμμίζει ο Νασίμ. Και εξομολογείται ότι έχει πελάτες που στα πιο κρυφά τους όνειρα, οι τζιχαντιστές δηλητηριάζονται από το αγαπημένο τους τζανκ φουντ.
