Γράφει ο Γιάννης Κουτρουμπής
Οι τράπεζες μετά από την επιτυχία της ανακεφαλαιοποίησης τους θα πρέπει να προσπαθήσουν, δίνοντας κίνητρα στους πολίτες να τους πείσουν να επιστρέψουν τις καταθέσεις τους σε αυτές. Στην προσπάθεια τους να επιτύχουν κάτι τέτοιο πρόκειται να αυξήσουν το επιτόκιο των καταθέσεων έως και 1,5%, μαζί με μία σειρά άλλων προνομίων.
Αναλυτικότερα, η κατάσταση είναι οριακή καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, στο τέλος Οκτωβρίου 2015 τα υπόλοιπα των καταθέσεων που διατηρούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις διαμορφώθηκαν στα 121,08 δισ. ευρώ, όταν τα υπόλοιπα των δανείων ήταν 204,9 δισ. ευρώ.
Για να πετύχουν λοιπόν τον «επαναπατρισμό» των καταθέσεων προσφέρουν επιτόκια της τάξης του 1,1% με 1,3%, διπλάσια δηλαδή από τον μέσο όρο που είναι 0,6%. Το 1,1% (σε ετήσια βάση) προσφέρεται ακόμα και για καταθέσεις μίας βδομάδας, ενώ όσοι… επιστρέψουν ποσά άνω των 60.000 ευρώ, μπορούν να διαπραγματευθούν με τα dealing room κάθε τράπεζας, επιτόκια της τάξης του 1,2% με 1,5%.
Κομβικό σημείο είναι να επιστρέψουν και πάλι τα χρήματα που έφυγαν για το εξωτερικό πριν από την επιβολή των Capital controls και πολλά από αυτά έχουν τοποθετηθεί σε αμοιβαία εξωτερικού.
Τον Αύγουστο του 2014 τα υπόλοιπα των καταθέσεων -νοικοκυριών και επιχειρήσεων- ήταν 164,2 δισ. ευρώ, ενώ φέτος τον Οκτώβριο είχαν υποχωρήσει στα 121,08 δισ. ευρώ.
Στην έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη βδομάδα υπογραμμίζεται ότι από το σύνολο των καταθέσεων που έφυγαν από το σύστημα το πρώτο εξάμηνο του 2015, ποσά ύψους 5,6 δισ. κατευθύνθηκαν σε τράπεζες του εξωτερικού, ενώ 7,2 δισ. τοποθετήθηκαν σε επενδύσεις χαρτοφυλακίου.
Σήμερα τα επιτόκια καταθέσεων έχουν συρρικνωθεί, με τους λογαριασμούς προθεσμίας σε όλες τις τράπεζες να προσφέρουν από το 0,60% έως 1,10%, ανάλογα με το ποσό της κατάθεσης. Πλέον η διάρκεια της προθεσμιακής δεν παίζει κανέναν ρόλο, μια και τα επιτόκια είναι ίδια, ανεξάρτητα από τον χρόνο ωρίμανσης των προϊόντων. Και για τον λόγο αυτό, το 80% των καταθετών επιλέγουν προϊόντα μηνιαίας διάρκειας.
Τώρα οι τράπεζες έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν διάφορες διευκολύνσεις, όπως τις καταθέσεις μίας βδομάδας, με ετήσιο επιτόκιο 1,1% με 1,2%, για όσους επιστρέψουν πίσω τα χρήματα που έβγαλαν στο εξωτερικό ως αμοιβαία και παράλληλα αναλαμβάνουν τη δέσμευση ο πελάτης να έχει τη δυνατότητα -αν το επιθυμεί- να μετατρέψει εκ νέου την κατάθεση σε αμοιβαίο εξωτερικού.
Την ίδια ώρα, μηδενικά είναι τα επιτόκια για όσους έχουν «βγάλει» τα χρήματά τους στο εξωτερικό. Το επιτόκιο του ευρώ συνεχίζει να παραμένει στο ιστορικό χαμηλό του 0,05%, ενώ η ΕΚΤ μείωσε περαιτέρω το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων στο -0,30%, δηλαδή οι τράπεζες πληρώνουν αν θέλουν να «παρκάρουν» τη ρευστότητά τους στην κεντρική τράπεζα.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους Έλληνες καταθέτες που -για λόγους αβεβαιότητας- φυγάδευσαν τα χρήματά τους σε τράπεζες του εξωτερικού. Τα χρήματα δεν τοκίζονται, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι αποταμιευτές επιβαρύνονται με ετήσιο κόστος διαχείρισης των λογαριασμών τους.
Η πρόβλεψη για το 2016 είναι ότι τα επιτόκια των καταθέσεων θα συνεχίσουν να φθίνουν και οι ελληνικές τράπεζες θα προχωρήσουν σε νέες μειώσεις. Όπως εκτιμούν τα τραπεζικά στελέχη, επιτόκια της τάξης του 0,5% με 0,8% θα φαντάζουν σύντομα πολύ υψηλά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα επιτόκια του euribor -μίας βδομάδας μέχρι 6 μηνών- βρίσκονται το τελευταίο διάστημα σε αρνητική περιοχή και διαμορφώνονται από το -0,213% το εβδομαδιαίο, στο -0,113% το τριμήνου και στο -0,033% το euribor εξαμήνου.
Και ενώ τα επιτόκια καταθέσεων βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, το μέσο επιτόκιο στα καταναλωτικά δάνεια είναι στο 14,6%, στα επαγγελματικά δάνεια στο 7,5%, στα επιχειρηματικά στο 6,27%, στα στεγαστικά στο 2,48%. Έτσι, με το μέσο επιτόκιο των δανείων στο 5,08% και το μέσο επιτόκιο κατάθεσης στο 0,62%, το περιθώριο διαμορφώνεται στο 4,46.
Εν κατακλείδι, είναι δεδομένο ότι μετά την κρίση του Ιουλίου οι τράπεζες είναι σε πάρα πολύ άσχημη κατάσταση με την ανακεφαλαιοποίηση να τους έχει δώσει μία ανάσα, αλλά για να μπορέσει να βελτιωθεί αποτελεσματικά η κατάσταση τους θα πρέπει να βρουν την χαμένη τους αξιοπιστία και δίνοντας διάφορα κίνητρα να μπορέσουν να πείσουν τους πολίτες να επιστρέψουν τα χρήματα τους στις τράπεζες.
