«Usatoday» | Covid και κοινωνίες: Πότε πρέπει οι προσωπικές ελευθερίες να υποκύψουν στο κοινό συμφέρον;
Άρθρο του Dennis Wagner για το usatoday
Στην πόλη Άναχαϊμ της Καλιφόρνια, μια εργαζόμενη στην Disneyland, η Τζούντι Χαρτ, λέει πως δεν θα κάνει το εμβόλιο για την Covid-19, επειδή είναι «πειραματικό».
Όσον αφορά τις μάσκες, φοράει την ώρα που εργάζεται ως πωλήτρια στο πιο μαγικό μέρος της γης, αλλά πουθενά αλλού. «Πάει ενάντια στις ελευθερίες μας», λέει. «Και δεν είμαι καμία παράξενη που λόγω θρησκείας πιστεύει πως είναι το σημάδι του κτήνους».
Μετά από παραπάνω από 18 μήνες πανδημίας, με έναν στους 545 Αμερικανούς να έχει πεθάνει από την πανδημία, ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού συνεχίζει να επιβάλλει τις προσωπικές του ατομικές ελευθερίες, πάνω από το κοινό καλό.
Αυτός ο μεγάλος διαχωρισμός -που ξεχύνεται σε χώρους εργασίας, σχολεία, σουπερμάρκετ και εκλογικούς θαλάμους- έχει διχάσει το έθνος σε μια ιστορική στιγμή, κατά την οποία κόμματα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καταφέρνουν παρόμοια αποτελέσματα.
Το φαινόμενο αυτό σαστίζει τους κοινωνιολόγους, τους νομικούς, τους ειδικούς υγείας και τους φιλόσοφους και τους κάνει να αναρωτιούνται:
Πότε πρέπει οι προσωπικές ελευθερίες να υποκύψουν στο κοινό συμφέρον; Θα είναι αρκετό για κάποιους αν φτάσει ο κορονοϊός να σκοτώνει έναν στους 100; Έναν στους δέκα;
Σήμερα εκατομμύρια κάτοικοι των ΗΠΑ αποφεύγουν εμβόλια των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει αποδειχθεί και αρνούνται να βάλουν μάσκες που μπορούν να αποτρέψουν τη μόλυνση, σε μια πράξη αντίστασης στις κυβερνητικές οδηγίες.
Άλλοι διαμαρτύρονται για την εφαρμογή νομοθεσίας και λένε πως όσοι δεν τηρούν τα μέτρα παραβιάζουν τα δικά τους δικαιώματα και απειλούν την ελευθερία όλων όσων εκθέτουν στον ιό.
Σε ένα διάλογο στο διαδίκτυο για τη διένεξη μεταξύ της ελευθερίας και του κοινού συμφέροντος, η Κλερ Πάλμερ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Τέξας είπε ότι η άσκηση της ελευθερίας της μη χρήσης μάσκας δημιουργεί «καταστροφικές απειλές στην ευζωία των άλλων».
«Σε τι βαθμό θα πρέπει η πολιτεία να περιορίζει τις ελευθερίες -που καλώς είναι δικαιώματα των πολιτών- για να μειώσει τον κίνδυνο;», ρωτά. «Πιθανώς να μπαίνουμε σε μια περίοδο όπου οι χώρες θα χρειάζεται να επαναξιολογούν το κατά πόσο θέλουν να χρησιμοποιούν τον νόμο για να προστατέψουν τους πιο ευάλωτους και να προωθούν το κοινό καλό».
Όποια θέση και να παίρνει κανείς, η ατάκα του Πάτρικ Χένρι κατά την ίδρυση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αποκτά νέα διάσταση: «Δώσε μου ελευθερία ή δώσε μου θάνατο».
«Μια πράξη ανυπακοής»
Είναι λίγες οι φορές, στην ιστορία του έθνους, που οι κοινωνίες έχουν διχαστεί τόσο απόλυτα ή που η πάλη ανάμεσα στα προσωπικά δικαιώματα και την κοινωνική πρόνοια έχει πολωθεί τόσο.
Η Covid-19, αυτή τη στιγμή, σκοτώνει 2.000 Αμερικανούς κάθε εβδομάδα, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, με τις νέες μολύνσεις να φτάνουν τις 60.000 τη μέρα για πρώτη φορά μετά από τουλάχιστον τρεις μήνες. Σχεδόν τα δύο τρίτα των πολιτειών παραπαίουν από ικανά ή υψηλά ποσοστά μολύνσεων, όπως αναφέρει τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών.
Ενάντια σε αυτό το σκηνικό, έχει εξελιχτεί μια κατάσταση αξιοσημείωτα παράδοξη: Περίπου 99% των θανάτων από Covid-19 στην Αμερική είναι άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί. Ωστόσο, οι ανεμβολίαστοι -που είναι πιο ευάλωτοι σε μόλυνση και πιο πιθανό να τη μεταδώσουν- αντιδρούν επίσης πολύ στη χρήση μάσκας.
Ενώ η επιστημονικές έρευνες εξελίσσονται και τα ιατρικά μηνύματα είναι μπερδεμένα, το εμβόλιο έχει λειτουργήσει πέραν των προσδοκιών –«ένας τεράστιος εορτασμός της αποτελεσματικότητας» σημειώνει το Τζονς Χόπκινς- και μέχρι τώρα, με περιορισμένες καταγεγραμμένες παρενέργειες.
Αυτό σημαίνει ότι τα εμβόλια σώζουν ζωές.
Επίσης σημαίνει ότι τα εμβόλια θα μπορούσαν να δρουν προληπτικά για τις μεταλλάξεις του ιού σε μια πιο οξεία μορφή, την ίδια ώρα που θα επιταχύνουν την πορεία προς μια οικονομική και κοινωνική κανονικότητα. Οπότε, γιατί τόσα πολλά άτομα απορρίπτουν το εμβόλιο και αποφεύγουν τις μάσκες; Πρόκειται για κάποιο κοινωνικό σύνδρομο που βάζει το ατομικό συμφέρον πάνω από το κοινό καλό; Πρόκειται για θέμα αρχών; Πρόκειται για κάτι άλλο;
Ο Μίκαελ Σάντελ, πολιτικός φιλόσοφος και καθηγητής στο Χάρβαρντ, όπου και διδάσκει ηθική στην εποχή της πανδημίας, έγραψε στην πανεπιστημιακή εφημερίδα ότι η χρήση της μάσκας έχει αναδειχτεί ως «ένα νέο μέτωπο στον πόλεμο μεταξύ των διαφορετικών κοινωνιών».
Και, ενώ το να καλύπτει κάποιος το πρόσωπό του με μια μάσκα είναι κάτι απλό, οι επικριτές της μάσκας έχουν μια ακόμα ανησυχία: Δεν θέλουν να καθορίζεται η συμπεριφορά τους από την κυβέρνηση. Πιο απλά, ο Σάντελ είπε ότι η αντίσταση δεν συμβαίνει για τη δημόσια υγεία: «Είναι πολιτικό θέμα».
«Ακόμα και την ώρα που η πανδημία τονίζει τη αλληλεξάρτησή μας, είναι εντυπωσιακό το πόσο λίγη ήταν η αλληλεγγύη και οι κοινές μας θυσίες», σημείωσε. «Η πανδημία μας βρήκε απροετοίμαστους -οργανωτικά και ιατρικά, αλλά και ηθικά… [Η πανδημία] έφτασε τη λάθος στιγμή- εν μέσω τοξικών πολιτικών, ανικανότητας της ηγεσίας και φθαρμένων κοινωνικών δεσμών».
«Πρόκειται για μια πράξη ανυπακοής», λέει ο Στίβεν Τίπτον, καθηγητής κοινωνιολογίας και θρησκείας στο Πανεπιστήμιο του Έβορι. «Δεν μπορείτε να με αναγκάσετε. Και θα ασκήσω την ελευθερία μου ακόμα κι αν σκοτώσει εμένα και τα άτομα που αγαπώ από τον περίγυρό μου».
Ο Τίπτον ήταν ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου Η Καλή Κοινωνία (The Good Society) το οποίο περιγράφει το πως κατέρρευσαν οι αμερικανικοί θεσμοί. Ο ίδιος -ανάμεσα σε πολλούς άλλους- εντοπίζει την πηγή αυτής της διαδεδομένης δυσπιστίας, μισό αιώνα πριν σε κάτι που είχε πει ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν: «Οι εννιά πιο τρομακτικές λέξεις στην Αγγλική γλώσσα είναι, ‘Είμαι από την κυβέρνηση και είμαι εδώ για να βοηθήσω’».
Όσο ξεφυτρώνουν οικονομικές ανισότητες και φουντώνει η κοινωνική απομόνωση, λέει ο Τίπτον, ο μέσος Αμερικανός νιώθει προδομένος από την κυβέρνηση, την αγορά και τις επονομαζόμενες ελίτ. Για αυτός η απόρριψη της επιστήμης και η περιφρόνηση στις αρχές είναι μια στάση που δείχνει την ηθική αντίδρασή τους σε ένα σκάνδαλο και όχι μια εγωιστική πράξη. Αυτό είναι το συναίσθημα που ενδυναμώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου ενώνουν τις φωνές τους όσοι νιώθουν αποκομμένοι.
Στο τέλος όμως, η Covid-19 δεν υπακούει σε πολιτικές ή ηθικούς κώδικες. Ο ιός, λειτουργώντας μεταδοτικά, έχει σκοτώσει πάνω από 4,2 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ειδικότερα όσους δεν έχουν εμβολιαστεί.
Το ηθικό δίδαγμα, λέει ο Τίπτον, είναι: «Το να είναι κάποιος καλός πολίτης είναι να διατηρεί μια αμοιβαία υπευθυνότητα. Αν πιστεύετε στο Ευαγγέλιο, φορέστε τη μάσκα σας».
Μπερδεμένα μηνύματα, ψέματα και σύγχυση
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η γενιά του πολέμου δημιούργησε την ενότητα μέσω κοινών στόχων. Οι Αμερικανοί φρόντιζαν τους κήπους της νίκης για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη φαγητού, γινόντουσαν εθελοντές για τη διαφύλαξη της εθνικής άμυνας και έκαναν προσωπικές θυσίες για το καλό της χώρας.
Σήμερα, στο όνομα μιας πανδημίας που έχει ήδη σκοτώσει περισσότερους από ότι ο Μεγάλος Πόλεμος, κάνουμε μπλοκ ο ένας τον άλλον στο Facebook, οργανώνουμε αντιεμβολιαστικές διαμαρτυρίες και, σε κάποιες περιπτώσεις, κάνουμε επίθεση ο ένας στον άλλον επειδή πρέπει να φοράμε ή φοράμε μάσκες.
Σίγουρα, η σύγχυση του κοινού και η έριδα έχουν υποκινηθεί από μπερδεμένα μηνύματα από την κυβέρνηση και την επιστήμη, σε συνδυασμό με ψέματα και παραπληροφόρηση που έχουν εκτοξευτεί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
