Σε ανοικτό πόλεμο με τις Βρυξέλλες, η Ουγγαρία και η Πολωνία αμφισβητούν ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ τον νέο μηχανισμό που απειλεί να τους στερήσει την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, σε ένα κλίμα έντασης που έχει προκαλέσει η πρόσφατη απόφαση του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου που παραβιάζει την αρχή της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου έναντι των εθνικών δικαίων.
Βουδαπέστη και Βαρσοβία, συχνά εναγόμενες ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης για συστηματικές παραβιάσεις του κράτους δικαίου, αυτήν την φορά είναι ενάγουσες και στρέφονται κατά των ευρωπαϊκών οργάνων.
Το παράδοξο της κατάστασης είναι ότι η προσφυγή συζητείται λίγες ημέρες μετά την απόφαση του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, που πρόσκειται στην εθνικιστική, υπερσυντηρητική κυβέρνηση της χώρας, απόφαση που ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου κατά της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου και της αρμοδιότητας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο μηχανισμός κατά του οποίου στρέφονται οι δύο χώρες επιτρέπει την διακοπή της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης ή την μείωση των ευρωπαϊκών πόρων προς ένα μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε περίπτωση παραβίασης από αυτό των αρχών του κράτους δικαίου (πλημμελής αντιμετώπιση της σύγκρουσης συμφερόντων, επιθέσεις στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης…).
Καρπός ενός δύσκολου συμβιβασμού κατά την διάρκεια της υιοθέτησης του πολυετούς ευρωπαϊκού προϋπολογισμού στο τέλος του 2020 και απαίτηση των βόρειων χωρών της Ενωσης που αποκαλούνται «σφιχτοχέρες», με προεξάρχουσα την Ολλανδία, ο μηχανισμός της αιρεσιμότητας δεν έχει ακόμη χρησιμοποιηθεί.
Βαρσοβία και Βουδαπέστη, οι κατ’εξοχήν οι χώρες που απειλούνται από την εφαρμογή του μηχανισμού εξαιτίας της σύγκρουσής τους με την Ευρωπαϊκή Ενωση για συστηματικές παραβιάσεις του κράτους δικαίου, προσέφυγαν τον Μάρτιο στο Δικαστήριο ζητώντας την κατάργησή του.
Πιέσεις των ευρωβουλευτών
Τα κράτη μέλη της ΕΕ δέχθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο να περιμένουν την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τον μηχανισμό πριν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον εφαρμόσει.
Ομως, οι ευρωβουλευτές καταγγέλλουν την αναβολή της εφαρμογής του και απειλούν να προσφύγουν κατά της Επιτροπής, εάν δεν ενεργοποιήσει σύντομα αυτήν την διαδικασία, που περιλαμβάνει πολλά στάδια και θα πρέπει να επικυρωθεί από τα κράτη μέλη με ειδική πλειοψηφία πριν τελικά τεθεί σε εφαρμογή με την επιβολή των προβλεπόμενων οικονομικών κυρώσεων.
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, λόγω της πίεσης των ευρωβουλευτών, η Κομισιόν είναι πιθανόν να ενεργοποιήσει το πρώτο στάδιο του μηχανισμού εντός των προσεχών εβδομάδων.
Η απόφαση του Δικαστηρίου επί της ουγγροπολωνικής προσφυγής, η οποία θα εξετασθεί σε συνεδρίαση που ξεκινά σήμερα, δεν θα ληφθεί παρά έπειτα από μήνες.
Οι ευρωβουλευτές ζήτησαν και πάλι την περασμένη Παρασκευή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει δράση κατά της Πολωνίας, απαντώντας στην απόφαση του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, απόφαση που προκάλεσε συζητήσεις για «Polexit» και έβγαλε στους δρόμους δεκάδες χιλιάδες Πολωνούς που διαδήλωσαν την υποστήριξή τους προς την Ευρωπαϊκή Ενωση και την συμμετοχή της χώρας τους σε αυτήν.
Το επιχείρημα που χρησιμοποιεί η Πολωνία για να προσβάλει τον μηχανισμό που συνδέει τον σεβασμό των αρχών του κράτους δικαίου με την καταβολή των ευρωπαϊκών πόρων είναι ότι ισοδυναμεί με de facto τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών και δεν παρέχει εγγυήσεις αντικειμενικότητας και αμεροληψίας.
Η Ουγγαρία από την πλευρά της ισχυρίζεται ότι οι συμπεριφορές και οι καταστάσεις που επισύρουν κυρώσεις δεν ορίζονται με αρκετή σαφήνεια και δημιουργούν νομική ανασφάλεια.
Η εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης προς τις δύο χώρες έχει μπλοκαριστεί, λόγω των επιθέσεων κατά του κράτους δικαίου και η πρόσφατη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου απειλεί να καθυστερήσει ακόμη περισσότερο την επικύρωση του πολωνικού σχεδίου ανάκαμψης. Βάσει αυτού, η Βαρσοβία προσβλέπει σε 23,9 δισεκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκής επιδότησης και 12,1 δισεκατομμύρια υπό μορφήν δανείων.
