Άκαρπες απέβησαν οι πολύωρες διαβουλεύσεις κατά την πρώτη μέρα της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες αναφορικά με το προσφυγικό και το θέμα του ασύλου. Οι διαφωνίες παραμένουν κι έτσι δεν κατέστη δυνατόν να γεφυρωθούν οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις χώρες του Βίζεγκραντ και πολλές από τις υπόλοιπες.
Χαρακτηριστική του κλίματος που επικράτησε ήταν η δήλωση της καγκελαρίου Άνγκελας Μέρκελ: «Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε. Οι θέσεις δεν έχουν αλλάξει».
Οι έριδες ως προς την υποχρεωτική ανακατανομή των προσφύγων έχουν δηλητηριάσει τις σχέσεις στην ΕΕ, περιπλέκοντας τις προσπάθειες να συμφωνήσουν σ’ έναν κοινοτικό προϋπολογισμό μέχρι το 2028 και να παρουσιάσουν ένα ενιαίο μέτωπο στις διαπραγματεύσεις με τη Βρετανία για το Brexit.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν έχουν καταλήξει σε μια κοινή γραμμή για την πολιτική όσον αφορά τους πρόσφυγες τα τελευταία χρόνια. Μένει να αποδειχθεί ποιες μεταρρυθμίσεις θα καταστούν εφαρμόσιμες, έως τα μέσα του 2018. Πάνω απ’ όλα, μένει να διευκρινιστεί το πώς, σε περίπτωση νέας κρίσης προσφύγων, θα ανακουφιστούν τα κράτη που θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χώρες όπως η Γερμανία τάσσονται υπέρ της ανακατανομής, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης υποδοχής, τουλάχιστον σε περίπτωση μεγάλων ροών προσφύγων και μεταναστών. Ωστόσο, Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία και Σλοβακία επιμένουν ότι δεν μπορούν να αποδεχθούν στα εδάφη τους σημαντικό αριθμό προσφύγων, ιδιαίτερα μουσουλμάνων.
Ο Τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις χαρακτήρισε «μάλλον θυελλώδη» τη συζήτηση υποστηρίζοντας ότι ο Αλέξης Τσίπρας ήταν «αρκετά επιθετικός». Είπε, όμως, ότι η χώρα του κι οι ανατολικοί σύμμαχοί της δεν θα αφήσουν την πλειοψηφία να τους επιβάλουν την υποχρεωτική κατανομή των προσφύγων.
Η Μέρκελ, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Πάολο Τζεντιλόνι και αρκετοί ηγέτες ακόμη ζήτησαν να εφαρμοστεί από όλες τις χώρες η συμφωνία για την υποδοχή προσφύγων βάσει των ποσοστώσεων που έχουν αποφασιστεί.
Σύμφωνα με Γερμανούς αξιωματούχους η Μέρκελ επέκρινε τον πρώην πρωθυπουργό της Πολωνίας και νυν πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, για την επιστολή του, με την οποία χαρακτήριζε αποτυχημένο το σχέδιο της Κομισιόν για την κατανομή των προσφύγων βάσει των υποχρεωτικών ποσοστώσεων – κάτι που απηχεί μεν τις αντιρρήσεις των χωρών του Βίζεγκραντ, αλλά εξόργισε πολλές δυτικές πρωτεύουσες και την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Γερμανίδα καγκελάριος δήλωσε ότι διαπιστώθηκε πρόοδος όσον αφορά στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, κυρίως μέσω του Συμφώνου για τους Πρόσφυγες με την Τουρκία και της συνεργασίας με τη Λιβύη. Ωστόσο, πρόσθεσε πως χρειάζεται να υπενθυμιστεί η «διάσταση της αλληλεγγύης»: «Κατέστησα ιδιαίτερα σαφές ότι δεν είμαι ικανοποιημένη με το γεγονός ότι δεν εφαρμόζονται οι κανόνες που έχουμε», είπε.
Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε εμφανίστηκε εξοργισμένος για την προσπάθεια χωρών της Ανατολικής Ευρώπης να παρακάμψουν την πλειοψηφία της ΕΕ. «Αν επιτραπεί αυτό, η ΕΕ θα γίνει ένα κατάστημα όπου ο καθένας αγοράζει αυτό που του ταιριάζει», είπε. Η κριτική του είχε στόχο κυρίως τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν: «Αυτό που κάνει ο Όρμπαν εδώ είναι ντροπή» συμπλήρωσε. Κι άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να επιβληθούν η υποχρέωση υποδοχής βάσει ποσοστώσεων με την ψήφο της πλειοψηφίας – κάτι που προσπαθεί να αποφύγει ο Τουσκ, για να μην επέλθει διχασμός όπως έγινε σε μια παρόμοια ψηφοφορία το 2015.
Διπλωμάτης χώρας που είναι υπέρ των υποχρεωτικών ποσοστώσεων είπε, σύμφωνα με το Reuters, ότι αν δεν υπάρξει σύγκλιση στο ζήτημα ίσως τεθεί θέμα ψηφοφορίας.
Από την πλευρά του ο κ. Τζεντιλόνι, τόνισε ότι η υποχρεωτική ανακατανομή προσφύγων είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει μάλιστα να επεκταθεί -άποψη που συμμερίστηκαν, μεταξύ άλλων, οι ηγέτες Βελγίου και Λουξεμβούργου.
Αγωνιώντας να τονίσει τα θετικά σημεία της συζήτησης ενας Ευρωπαίος αξιωματούχος είπε ότι η συζήτηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων ήταν «ειλικρινής, ανοιχτή, μερικές φορές δύσκολη αλλά εποικοδομητική». Η συζήτηση πλέον θα μεταφερθεί σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων.
Συμφωνία για επέκταση των κυρώσεων στη Ρωσία
Σε άλλα θέματα, ωστόσο, τα κράτη μέλη της ΕΕ κατάφεραν να μιλήσουν με μία φωνή. Αναφορικά με τις οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία συμφώνησαν στην παράτασή τους για έξι μήνες, καθώς δεν διαπιστώθηκε πρόοδος στην ειρηνευτική διαδικασία στην ανατολική Ουκρανία. Η ΕΕ είχε επιβάλει τις κυρώσεις το 2014 και παρά τις απώλειες δισεκατομμυρίων που κατέγραψαν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, τις παρέτεινε αλλεπάλληλες φορές, την τελευταία το περασμένο καλοκαίρι. Τώρα οι κυρώσεις αυτές θα ισχύουν μέχρι τα τέλη Ιουλίου του ερχόμενου έτους.
Αποστάσεις από ΗΠΑ για Ιερουσαλήμ
Οι ηγέτες πήραν αποστάσεις από την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Η ΕΕ εμμένει στη θέση ότι το καθεστώς της Αγίας Πόλης πρέπει να αποσαφηνιστεί μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.
Ενώ αποφάσισαν την υλοποίηση της αμυντικής ενοποίησης των «25» -πλήν Δανίας και Μάλτας- δηλαδή την Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία για την Ασφάλεια και την Άμυνα (PESCO), που προβλέπει χρηματοδότηση και ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων. Πρόκειται για μια φιλοδοξία που υπήρχε εδώ και 70 χρόνια και η οποία χαιρετίστηκε ως σημαντική πρόοδος, με τον Τουσκ να κάνει λόγο για ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Η PESCO, ωστόσο, δεν πρόκειται να αντικαταστήσει το ΝΑΤΟ, το οποίο θα διατηρήσει τον πρωταρχικό του ρόλο στην υπεράσπιση της Ευρώπης.
Στην ατζέντα της συνόδου σήμερα κυρίαρχη θέση έχει η συζήτηση για τις μεταρρυθμίσεις στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Αποφάσεις, βέβαια, δεν αναμένεται να ληφθούν, τουλάχιστον μέχρι να αποκτήσει νέα κυβέρνηση οι Γερμανία. Παράλληλα οι ηγέτες θα δώσουν σήμερα το πράσινο φως για την έναρξη της δεύτερης φάσης των διαπραγματεύσεων με τη Βρετανία για το Brexit.
