Κορωνοϊός. Πανδημία. Μικρόκοσμος. Με έναν τρόπο το λες και ντόμινο αυτό που δημιουργούν αυτές οι τρεις λέξεις. Από την εμφάνιση «απλώς» ενός ιού φτάσαμε στο σημείο να προσθέτουμε στη λίστα με τις εμπειρίες μας μια πανδημία και, έπειτα, να κλειστούμε σε ένα μικρόκοσμο. Κάνουμε βόλτες από το κρεβάτι στην κουζίνα και από την κουζίνα στον καναπέ, νιώθοντας περισσότερο πολίτες του κόσμου από ποτέ.
Η πανδημία είναι το δεδομένο και ο κοινωνικός αποκλεισμός το μέτρο που μας ζητείται να τηρήσουμε. Όχι για να προστατεύσουμε εμάς και τους αγαπημένους μας απλώς. Το θέμα είναι με έναν μικρό αυτοαποκλεισμό να εγγυηθούμε υγεία σε ανθρώπους που δεν ξέρουμε και που δε θα γνωρίσουμε και ποτέ. Οι όροι «συνάνθρωπος» και «συμπολίτης» έχουν πια πάρει μια έννοια που μέχρι χθες xennials και millennials (τουλάχιστον) αδυνατούσαν να συλλάβουν.
Σε αυτή τη φάση, «συμπολίτες» δεν είναι μόνο όσα άτομα μπορούμε να μετρήσουμε στην ουρά της τράπεζας ή στο μπαρ του μαγαζιού που πίνουμε το ποτό μας. Παράδοξο, αλλά καταλήξαμε να μαθαίνουμε τι σημαίνει να είμαστε ένα με το σύνολο, σε μια συγκυρία που υποχρεούμαστε να μείνουμε όσο μακριά από το σύνολο γίνεται.
Σε αυτή εξαναγκασμένη αφύπνιση του «κοινωνικού καλού» βρίσκουμε ένα εμπόδιο μόνο. Και αυτό είναι το κεφάλι μας.
Σε αυτή εξαναγκασμένη αφύπνιση του «κοινωνικού καλού» βρίσκουμε ένα εμπόδιο μόνο. Και αυτό είναι το κεφάλι μας. Η νέα λέξη της εποχής είναι το COVIDIOT, δηλαδή κορονο-ηλίθιος, ήδη έχει βρει φιλόξενο χώρο στο urban dictionary, το οποίο πάντα διέθετε ευαίσθητες κεραίες, και αναφέρεται είτε σε εκείνους που αψηφούν της συστάσεις των ειδικών και τους κανονισμούς που αφορούν στην διατήρηση και διασφάλιση της δημόσια υγιεινής, είτε σε εκείνους, που ενώ τηρούν τα παραπάνω, εξακολουθούν να φέρονται αντικοινωνικά, στοκάροντας πχ. μεγάλες και αχρείαστες ποσότητες αντισηπτικών, τροφίμων κοκ.
Σε μια εποχή που οι κανόνες είναι μετρήσιμοι στα δάχτυλα, για κάποιους ανθρώπους εκεί έξω αποτελούν την αρχή του τέλους. Ναι, η εμφάνιση και μετάδοση ενός εν δυνάμει θανατηφόρου ιού είναι το απόλυτα πρόσφορο έδαφος για να ξυπνήσουν αρρωστοφοβίες, ψυχαναγκασμοί και ένας κοινωνικός τρόμος. Αν μπορούσαμε να εισβάλουμε με μια κρυφή κάμερα στα περισσότερα σπίτια, σε κάποια από αυτά θα βλέπαμε ανθρώπους να σχεδιάζουν να βγάλουν τη λέξη αγκαλιά από το λεξιλόγιό τους και τη συναναστροφή από τη λίστα με τα πράγματα που φέρνουν ευτυχία στην καθημερινότητα.
Καλούμαστε να αποφασίσουμε: ζούμε σε αυτόν τον πλανήτη ή μέσα στο κεφάλι μας;
Σύμφωνα με την ψυχολόγο Αναστασία Παλαιοδήμου, αυτό είναι κάτι που βγάζει νόημα. «Η αβεβαιότητα και οι αντιφατικές πληροφορίες που προκύπτουν σε μια πανδημία, μπορούν να οδηγήσουν σε ακραίες σπασμωδικές αντιδράσεις, σε απειλή της κοινωνικής συνοχής, αλλά και επιβάρυνση των ψυχικά ευάλωτων ατόμων».
Ναι, η απόλυτη άγνοια για το άμεσο μέλλον μπορεί να προκαλέσει πραγματικό, αγνό φόβο, ακόμα και σε όσους μέχρι χθες δεν ασχολούνταν ούτε με έναν αναίτιο Σαββατιάτικο πονοκέφαλο. Το αποτέλεσμα, όπως και να έχει, είναι ένας μικρόκοσμος με έξτρα «αντισηπτικά» φίλτρα και μειωμένη χρήση α’ πληθυντικού. Ο εαυτός είναι το κέντρο και το κοινωνικό σύνολο η απειλή.
Στο άλλο άκρο, βρίσκονται όσοι έχουν πάρει την κατάσταση αψήφιστα. Κυριολεκτικά, βλέπουμε άτομα σε νευραλγικές θέσεις να έρχονται αντιμέτωπα με Έλληνες που θεωρούν πως το «χάλασε μια βρύση στο εξοχικό μου», είναι μια καλή δικαιολογία που θα τους δώσει το πάσο να περάσουν τα διόδια. Αδιαφορώντας και για το κοινωνικό καλό, πέρα από τις οδηγίες που παίρνουν καθημερινά από όσους προσπαθούν να εμποδίσουν τη χώρα από το να μετατραπεί σε θέατρο εξέλιξης ενός δυστοπικού θρίλερ.
Μπορεί να μη φαντάζουν το ίδιο αυτοκαταστροφικοί όσο οι πρώτοι, αλλά έχουν ένα κοινό. Το «εγώ» γίνεται το μόνο κέντρο τους και η ικανοποίηση μικρών προσωπικών αναγκών μπαίνει πάνω από τον κοινό στόχο. Για εκείνους μια βόλτα για ζούμπα στην παραλία δείχνει να είναι σημαντικότερη από τη δυνατότητα να καταφέρει αυτή η παραλία να γεμίσει από λουόμενους κάποια στιγμή, δίχως την ύπαρξη μιας αόρατης απειλής. Για ακόμα μια φορά ο μικρόκοσμος και οι μικρο-ανάγκες πρωταγωνιστούν και ο εαυτός γίνεται το κέντρο του σύμπαντος. Του μικρο-σύμπαντος του καθενός.
Οι μεγάλες «σωτηρίες» έρχονται από ταυτόχρονες, ισάξιες θυσίες
Καλώς ή κακώς, ο κορωνοϊός φέρνει ένα απαραίτητο -εδώ και καιρό- σοκ. Μια κρίση, που θα οδηγήσει στη ριζική αλλαγή, όπως όλες οι κρίσεις. Αυτή η απειλή, που δε φαίνεται με γυμνό μάτι, αλλά εξουδετερώνεται με σαπούνι και νερό, μας καλεί να αποφασίσουμε: ζούμε σε αυτόν τον πλανήτη ή μέσα στο κεφάλι μας; Να καταλάβουμε επιτέλους πως όλες οι μεγάλες «σωτηρίες» έρχονται από ταυτόχρονες, ισάξιες θυσίες, καλή πίστη και δράση. Πώς χωρίς τους άλλους δε μπορούμε να υπάρξουμε, ενώ χωρίς μια βόλτα στην παραλία τη βγάζουμε τη μέρα. Ίσως και πολλές μέρες.
Μπορεί φαντάζει ξένο το κρεμόμαστε από τα χείλη ενός λοιμωξιολόγου κάθε απόγευμα για να πάρουμε μια εικόνα της επόμενης μέρας. Αλλά αυτό είναι όλα όσα έχουμε αυτή τη στιγμή. Ο έλεγχος είναι και δεν είναι στα χέρια μας ταυτόχρονα και ο στόχος είναι συνολικός, παγκόσμιος. Αφορά εμάς και τους άλλους, αλλά με έναν τρόπο κυρίως τους άλλους. Και αυτό τον κάνει ακόμα πιο σημαντικό.
«Ανεξάρτητα από δεύτερες σκέψεις που εντάσσονται σε πολιτικά συμφέροντα, αυτό που καλούμαστε να κάνουμε είναι να εμπιστευτούμε τους επιστήμονες. Η χρήση του α’ πληθυντικού της προσωπικής αντωνυμίας είναι φόρος τιμής για το κοινό καλό. Είμαστε στο “εμείς”, όχι στο “εγώ”», δήλωσε για αυτό η Αναστασία.
Και πράγματι, ίσως να είναι απαραίτητη η προτροπή μιας ψυχολόγου για να καταλάβουμε πως ο μικρόκοσμος είναι μια επικίνδυνη ζώνη. Ακόμα και αν καλούμαστε να κλειστούμε για ακόμα έναν μήνα σε αυτόν.
