Sic semper tyrannis (πάντα έτσι στους τυράνους)! Ενάμιση αιώνα μετά, η παραληρηματική ιαχή αλαζονείας του Τζον Ουίλκς Μπουθ ακούγεται χαρακτηριστικά σύγχρονη.
Η επίκλησή του στην καταγγελία των τυράννων από τους αρχαίους Λατίνους για να δικαιολογήσει τη δολοφονία του μεγαλύτερου δημοκρατικού ηγέτη της ιστορίας βρίσκει απήχηση στη σύγχρονη πολιτική. Ο Αβραάμ Λίνκολν πιθανότατα έκανε περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον για να προωθήσει την υπόθεση της ανθρώπινης ελευθερίας και του επιφυλάχτηκε θάνατος αντάξιος ενός τυράννου. Σήμερα, ενώ αδιαμφισβήτητοι τύραννοι, σε όλο τον κόσμο, κομπορρημονούν για τη βαρβαρότητά τους, εμείς επιμένουμε ότι οι ηγέτες μας είναι οι πραγματικοί δυνάστες.
Αν και είναι δυσάρεστο για τους υποστηρικτές τους στη Δύση, οι πραγματικά αυταρχικοί ηγέτες περνούν μια πολύ κακή χρονιά. Οι ισχυροί άντρες των οποίων το μοντέλο μας είπαν ότι είναι ανώτερο από το δικό μας εξευτελίζονται. Επιτείνουν τον αυταρχισμό, ακόμη και όταν η κακή διακυβέρνησή τους βαθαίνει τις δικές τους κρίσεις.
Στη Ρωσία, ένας σύγχρονος τσάρος βλέπει τις εδαφικές του φιλοδοξίες να ματαιώνονται από έναν στρατό, που είναι κατά πολύ μικρότερος του δικού του. Στο εσωτερικό, η εξουσία του εμπαίζεται από το θέαμα δεκάδων χιλιάδων πιστών υπηκόων του που εγκαταλείπουν τη χώρα για να αποφύγουν να πολεμήσουν και να πεθάνουν για αυτήν. Φαντάζει λιγότερο Μέγας Πέτρος και περισσότερο Βλαδίμηρος ο Ηλίθιος.
Στο Ιράν, οι μουλάδες αισθάνονται απαραίτητο να επιδείξουν την αρετή τους ξυλοκοπώντας μέχρι θανάτου σιωπηρά γενναίες νεαρές γυναίκες και πυροβολώντας δεκάδες πολίτες τους. Υποστηρίζουν την ευεργετική διακυβέρνηση του Θεού με μια κακία που μόνο οι άνθρωποι μπορούν να επιδείξουν.
Στην Κίνα -από όσο μπορούμε να καταλάβουμε, επειδή η εξουσία των κυβερνώντων είναι τόσο κατασταλτική που σε μια χώρα 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων ακόμη και οι ψίθυροι διαμαρτυρίας καταπνίγονται ανελέητα- οι εξελίξεις δεν είναι καλές για την αυταρχική διακυβέρνηση.
Από τις εικόνες πολιτών που παγιδεύτηκαν στα σπίτια τους με συγκολλήσεις των εξόδων για να αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού, μέχρι το θέαμα ενός 90χρονου καρδιναλίου που δικάζεται στο Χονγκ Κονγκ με την κατηγορία απειλής για την εθνική ασφάλεια, το καθεστώς δεν φαίνεται ούτε αποτελεσματικό ούτε ασφαλές. Ο τρελός στόχος του Σι Τζινπίνγκ για το Covid-zero, η σκληρή οικονομική διαχείριση και η ολοένα και πιο πολεμική στάση απέναντι στους γείτονες (και Κινέζους συμπολίτες) δεν υποδηλώνουν μια απολυταρχία που αισθάνεται άνετα με τον εαυτό της.
Ωστόσο, ενώ θα έπρεπε να τα παρακολουθούμε όλα αυτά με μια λεπτή ισορροπία ανησυχίας και ικανοποίησης, παραμένουμε σταθερά προσηλωμένοι στην ανυπόφορη κατάσταση του χνουδωτού ομφαλού μας. Ο πρόεδρος Μπάιντεν λέει ότι οι μισοί αντίπαλοί του είναι ημιφασίστες. Ο προκάτοχός του ισχυρίζεται ότι είναι θύμα ενός κατασταλτικού αστυνομικού κράτους. Οι συντηρητικοί και οι προοδευτικοί μοιράζονται μόνο μία πεποίθηση αυτές τις μέρες – την ανεπανόρθωτη ανισότητα της Αμερικής και όλα όσα αυτό αντιπροσωπεύει.
Αυτό είναι φυσικά το κεντρικό παράδοξο του φιλελευθερισμού, η αιώνια ευπάθεια στην καρδιά της δημοκρατίας. Εφόσον είμαστε ελεύθεροι να εκθέσουμε τα λάθη μας, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τίποτα άλλο. Δεν υπάρχει καμία καταγγελία εναντίον της Αμερικής σε οποιαδήποτε κομμουνιστική κεντρική επιτροπή ή επαναστατικό συμβούλιο οπουδήποτε στον κόσμο που μπορεί να ανταγωνιστεί σε ευγλωττία ή πειστικότητα αυτά που ακούτε καθημερινά σε οποιαδήποτε αμερικανική πανεπιστημιούπολη ή σε οποιοδήποτε τηλεοπτικό στούντιο της Ουάσιγκτον.
Χρόνια τώρα, οι επικριτές της φιλελεύθερης δημοκρατίας φαίνεται να είχαν το πάνω χέρι. Μπορούν να υποδείξουν την δυσφορίες της Δύσης από τις αρχές του αιώνα: επαναλαμβανόμενη οικονομική αποτυχία, καταστροφικός τυχοδιωκτισμός στο εξωτερικό, πολιτιστική κατάρρευση και εσωτερικές συγκρούσεις. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιόδου οι αποκαλούμενοι ισχυροί ηγέτες έδειχναν να έχουν το πάνω χέρι. Όποιοι ηθικοί ενδοιασμοί και αν υπήρχαν σχετικά με τις ηθικά αμφιλεγόμενες πραγματικότητες, το μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλεονέκτημα φαίνεται να είναι υπέρ τους.
Αλλά παραμερίζοντας την ηθική διάσταση της ελευθερίας, η βασική πρακτική αρετή της ήταν πάντα η λογοδοσία. Όταν μπορείτε να ελέγξετε λογιστικά, να κοιτάξετε ενδελεχώς, να ανακρίνετε και τελικά να απολύσετε τους ανθρώπους που σας κυβερνούν, η ιστορία και η λογική μας λέει ότι πρέπει να καταλήξετε με καλύτερη κυβέρνηση. Η αποκάλυψη της αποτυχίας και της διαφθοράς και η τιμωρία τους δημιουργεί κίνητρα για επιτυχία και ακεραιότητα
Η κύρια αντίθεση μεταξύ του συστήματός μας και αυτού των αυταρχικών ηγετών είναι η εφαρμογή αυτής της λογοδοσίας. Έχουμε πάρα πολλή λογοδοσία. Αυτοί έχουν πολύ λίγη. Εάν η Ρωσία είχε περισσότερη, είναι πιθανό τουλάχιστον ο Βλαντιμίρ Πούτιν να ήξερε ότι ο στρατός του ήταν τόσο διεφθαρμένος και ανίκανος που η αποστολή του ήταν καταδικασμένη. Αν το Ιράν είχε περισσότερη, οι αγιατολάχ θα μπορούσαν να καταλάβουν την απλή απαίτηση οι γυναίκες να αντιμετωπίζονται με σεβασμό ως ανθρώπινα όντα. Αν η Κίνα είχε περισσότερη, ίσως να μην ακολουθούσε καταστροφικές οικονομικές πολιτικές και σκληρές και απάνθρωπες πράξεις.
Στη Δύση, εν τω μεταξύ, ασκούμε το προνόμιο της λογοδοσίας στο αντίθετο άκρο, στα όρια της αυτοκαταστροφής. Κάθε πρόεδρος πρέπει να παραπεμφθεί, κάθε εκλογικό αποτέλεσμα που δεν μας αρέσει να απονομιμοποιείται. Κάθε αντίπαλος πρέπει να «κλαδευτεί». Κάθε εκλογική διαδικασία είναι η «τελευταία ευκαιρία για να σωθεί η δημοκρατία».
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε δίκιο να αμφισβητούμε τους ελαττωματικούς θεσμούς και τους ηγέτες μας. Οι φιλελεύθεροι έχουν δίκιο που επισημαίνουν τον επικίνδυνο εξτρεμισμό της ανελεύθερης ρητορικής στα δεξιά τους. Οι συντηρητικοί έχουν δίκιο που επισημαίνουν την ασφυκτική μισαλλοδοξία όσων ελέγχουν τον πολιτισμό μας.
Και φυσικά είναι λανθασμένη επιλογή να προτείνουμε ότι η εναλλακτική στο σύστημά μας είναι η Ρωσία του κ. Πούτιν ή η θεοκρατία του Ιράν. Αντίθετα, είναι συνεχής, επίπονη, μεταρρύθμιση, βελτίωση και προσαρμογή – ακριβώς όπως συνέβη για τα εκπληκτικά επιτυχημένα 150 και πλέον χρόνια ιστορίας των ΗΠΑ από τη δολοφονία του Λίνκολν.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έκανε διάσημο το ρητό ότι η δημοκρατία ήταν η χειρότερη μορφή διακυβέρνησης που επινοήθηκε ποτέ, αν εξαιρέσουμε όλες τις υπόλοιπες. Η κατάσταση του κόσμου φέτος σίγουρα υπογραμμίζει την αλήθεια αυτού του μηνύματος. Μπορούμε είτε να το προσέξουμε είτε να συνεχίσουμε το μονοπάτι που καταλήγει στη μανιακή αλαζονεία του Τζον Ουίλκς Μπουθ.
