Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος
Ο μεγάλος πολιτικός και κοινωνικός μεταρρυθμιστής Χαρίλαος Τρικούπης έφυγε από την πολιτική σκηνή, αφήνοντας πίσω του ένα αβυσσαλέο κενό, το οποίο δυστυχώς θα συνοδευτεί από παρατεταμένη πολιτική αστάθεια, προοιωνίζοντας άσχημες πολιτικές εξελίξεις για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Η αστάθεια αυτή χρονικά καλύπτει την περίοδο 1895 έως το 1909 οπότε και εσπάζει το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί, που οικοδόμησε το έδαφος για την έλευση του εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου. Γενεσιουργός αιτία της προκύψασας πολιτικής αστάθειας ήταν ότι οι πολιτικοί σχηματισμοί που είχαν προηγηθεί δεν είχαν κατορθώσει να επιβιώσουν και παραχώρησαν έτσι τη θέση τους σε προσωποπαγή αρχηγικά κόμματα υπο τους πολιτικούς αρχηγούς Δημήτριο Ράλλη, Αλέξανδρο Ζαΐμη, Θεόδωρο Δεληγιάννη.
Όμως η προϊούσα πολιτική αστάθεια συνεπάγονταν και την ανεπιθύμητη κυβερνητική αστάθεια που προξενούσε αδήριτα την αλυσιτελή διακυβέρνηση του τόπου. Όπως είχαμε δει πρωθύστερα προπάτορας αυτού του φαινομένου ήταν το δικομματικό μας σύστημα, όπως αυτό αναπτύχθηκε αρχικά μεταξύ των Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και Επαμεινώνδα Δεληγιώργη, στη συνέχεια ανάμεσα στους Κουμουνδούρο και Χαρίλαο Τρικούπη και αργότερα μεταξύ των Χαρίλαου Τρικούπη και Θεόδωρου Δεληγιάννη.
Ας παρατηρήσουμε όμως τα στιγμιότυπα της πολιτικής αστάθειας όπως αυτή εκδηλώνεται στη ομώνυμη χρονική περίοδο. Το 1895 ο Θεόδωρος Δεληγιάννης κερδίζει τις εκλογές. Έχει προηγηθεί μάλιστα το 1893 η οικονομική κατάρρευση της Ελλάδος, πτώχευση. Πάραυτα ο τόπος το 1896 θα διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η διοργάνωσή τους θα ανατείνει ηθικά τους έλληνες και θα δημιουργηθεί αίσθημα εθνικής ευφορίας, με την επακόλουθη κορύφωση της δημοτικότητας του πρωθυπουργού Δεληγιάννη και του βασιλέως Γεωργίου του Α΄.
Όμως τα σύννεφα της αστάθειας σκιάζουν τον πολιτικό ορίζοντα της Ελλάδος. Θα ακολουθήσει ο ολέθριος ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 που θα αποδιοργανώσει οικονομικά και κοινωνικά τον τόπο επισωρεύοντας νέα προβλήματα στα ήδη υπάρχοντα. Η ήττα θα χρεωθεί εξ ολοκλήρου στον πρωθυπουργό, που κατά μοναδικό τρόπο στα παγκόσμια πολιτικά χρονικά θα αντικατασταθεί στην κυριολεξία. Ενώ δηλαδή το υπουργικό συμβούλιο παρέμεινε αλώβητο, αντεκαταστάθη ο πρωθυπουργός, ωσάν να είχε αποφασίσει αυτός μόνος του, για την κήρυξη του πολέμου. Στη θέση του Δεληγιάννη διορίστηκε ο Δημήτριος Ράλλης, από τον Απρίλιο του 1897 έως το Δεκέμβριο του 1897 για έξι μήνες. Ακολούθησε στην πρωθυπουργία ο Αλέξανδρος Ζαΐμης από τον Σεπτέμβριο του 1897 έως το Φεβρουάριο του 1899 δηλαδή για δεκαέξι μήνες.
Έλαβαν χώρα εκλογές και υποχώρησε προσωρινά το φαινόμενο της πολιτικής αστάθειας. Στην πρωθυπουργία ανήλθε ο Γεώργιος Θεοτόκης από τον Απρίλιο του 1899 έως το Νοέμβριο του 1901, για δυόμισι δηλαδή έτη. Σε κλίμα όμως και πάλι αστάθειας θα ακολουθήσουν βραχύβιες κυβερνήσεις. Έχουμε έτσι από το 1901 έως το 1902 κυβέρνηση Αλεξάνδρου Ζαΐμη και από το 1902 έως το 1903 εξάμηνη κυβέρνηση του Θεόδωρου Δεληγιάννη. Θα ακολουθήσει και πάλι κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη από τον Ιούνιο του 1903 για δυο μόνο μήνες και εν συνεχεία πεντάμηνη κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη, έως το Δεκέμβριο του 1903. Και πάλι κυβέρνηση μονοετή του Γεωργίου Θεοτόκη από τον Δεκέμβριο του 1903 έως το Δεκέμβριο του 1904.
Τον Δεκέμβριο του 1904 επανακάμπτει στην πολιτική μας σκηνή ως πρωθυπουργός ο Θεόδωρος Δεληγιάννης, ο οποίος θα είναι και ο νικητής των εθνικών εκλογών που θα διεξαχθούν τον Φεβρουάριο του 1905. Φεύ όμως δεν θα πρωθυπουργεύσει για πολύ, αφού λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα τον Μάιο θα δολοφονηθεί από έναν Γορτύνιο χαρτοπαίκτη, επ΄ ονόματι Κωσταγερακάρη, που μ΄ αυτόν τον ακατανόητο τρόπο, θα εκφράσει τη δυσφορία του για τους νόμους του Δεληγιάννη, που αφορούσαν την περιστολή της χαρτοπαιξίας στις λέσχες.
Και πάλι ο τόπος θα βρεθεί σε πολιτικό κενό για έξι μήνες από τον Μάιο δηλαδή του 1905 έως τον Δεκέμβριο του 1905 για να ακολουθήσει επίσης μια ολιγόμηνη κυβέρνηση έξι μηνών υπο τον Δημήτριο Ράλλη. Στην παρατεταμένη πολιτική αστάθεια θα παρεμβληθεί μετά από μακρό χρονικό διάστημα μια σταθερή κυβέρνηση υπο τον Γεώργιο Θεοτόκη, από τον Δεκέμβριο του 1905 μέχρι τον Ιούλιο του 1909, για τρεισήμισι δηλαδή χρόνια.
Επακολουθεί μια βραχύβια κυβέρνηση ενάμιση μήνα από το Ιούλιο του 1909 μέχρι τον Αύγουστο του 1909 υπο την πρωθυπουργία του Δημητρίου Ράλλη. Και λύση στην ρευστότητα του πολιτικού μας τοπίου, θα δώσει το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί, που προετοιμάζει την έλευση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Στη φωτογραφία η δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηληγιάννη, στα σκαλοπάτια των ανακτόρων της Παλαιάς Βουλής, απο τον Γορτύνιο χαρτοπαίχτη μιας λέσχης τότε της Πλατείας Συντάγματος, Κωσταγερακάρη. Συνεχίζεται …
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι υποψήφιος Βουλευτής της «Ένωσης Κεντρώων» στην Α΄ Αθηνών.
