Γράφει Ιπποκράτη Χατζηαγγελίδη*
Στο άρθρο (https://www.rp.gr/ypokritikh-anathewrhsh-kai-anathewrht/)
της προηγούμενης Τρίτης, αναφέρθηκα στις προτάσεις της Ν.Δ. για την αναθεώρηση του Συντάγματος και έδειξα τον προσχηματικό τους χαρακτήρα, ο οποίος αγγίζει τα όρια της υποκρισίας, αφού η πλειοψηφία των προτάσεων αυτών -και μάλιστα όσες εξ αυτών έχει νόημα να νομοθετηθούν- μπορούν να ψηφισθούν με βάση τις τακτικές νομοθετικές διαδικασίες και δεν προϋποθέτουν συνταγματική αναθεώρηση.
Στο σημερινό, 2ο μέρος, θα ασχοληθώ με τις υπόλοιπες προτάσεις, αυτές που όντως σχετίζονται με το πολίτευμα και μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της αναθεωρητικής διαδικασίας.
Δυστυχώς, και αυτές οι προτάσεις ελάχιστα διαφέρουν από τις προηγούμενες διαδικασίες αναθεωρήσεως του συντάγματος, οι οποίες ουδόλως απέτρεψαν το σημερινό πολιτικό αδιέξοδο, αν δεν το ενίσχυσαν. Οι προτάσεις της Ν.Δ. είναι τόσο αποσπασματικές και ατελείς που θα οδηγήσουν στην πλήρη πολιτειακή κατάρρευση.
Και μόνον η ασαφής και γενικόλογη πρόταση για «ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας και την άμεση εκλογή του από τους Έλληνες πολίτες» μας προϊδεάζει για το τι θα ακολουθήσει. Η άμεση εκλογή του Π.τ.Δ. είναι δίκοπο μαχαίρι. Μοιραίως θα αποτελέσει την κορυφαία εκλογική διαδικασία, κάτι που θα ήταν απολύτως κατανοητό σε ένα αμιγώς προεδρικό σύστημα είναι η (https://www.rp.gr/anasyntaksh-shmainei-neo-politeuma/) και αν η Ν.Δ. είχε επιλέξει να το προτείνει θα το επικροτούσαμε χωρίς δεύτερη σκέψη! Όμως, σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα, η δημιουργία ενός δεύτερου πόλου εκτελεστικής εξουσίας, με ακόμη μεγαλύτερη νομιμοποίηση από αυτή της κυβερνήσεως (η οποία στηρίζεται στην δεδηλωμένη της Βουλής), μόνο τριβές και συγκρούσεις θα δημιουργήσει.
Πως θα συνεργασθεί ένας δεξιός Πρόεδρος με ένα δεξιό Πρωθυπουργό, όταν το Σύνταγμα θα αναγνωρίζει και στους δύο εκτελεστικές αρμοδιότητες; Πως θα διαχωρισθούν και θα καθορισθούν με την ακρίβεια που απαιτεί ένας πολιτειακός χάρτης, οι αρμοδιότητες αυτές και ο τρόπος ασκήσεώς των; Με δεδομένη την συνταγματική μας ιστορία, η οποία βρίθει συγκρούσεων και παρεμβάσεων (Ανάκτορα-Βενιζέλος, Ανάκτορα-Παπάγος, Ανάκτορα-Καραμανλής, Ανάκτορα-Παπανδρέου), η ευθύνη των οποίων μοιράζεται μεταξύ των δύο πλευρών, πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε για την καλή θέληση και την διάθεση συνεργασίας δυο πολιτικών προσώπων διαφορετικής προελεύσεως και διαφορετικών στοχεύσεων; Πρέπει να διακινδυνεύσουμε τέτοιους πειραματισμούς σε μια τόσο δύσκολη καμπή της ιστορίας μας; Ας μας αποδείξουν οι εισηγητές της προτάσεως -με εδραία επιχειρήματα- το όφελος της χώρας από μια τέτοια κατάσταση δυαρχίας! Νομίζω δεν χρειάζονται περισσότερα για να καταστεί σαφές πόσο πρόχειρη και άτολμη είναι η πρόταση της Ν.Δ. για την εκλογή του Προέδρου.
Τι άλλο, συνταγματικώς ουσιώδες, απομένει από τις προτάσεις της Ν.Δ.; Αν, όπως θα έπρεπε, περάσουμε σε ένα αμιγώς προεδρικό σύστημα, αυτομάτως επιλύεται το ζήτημα της σταθερής θητείας των κυβερνήσεων, ενώ και ο ρόλος του εκλογικού συστήματος παύει να είναι τόσο σημαντικός. Μάλιστα, ένα σύστημα πολύ αναλογικότερο θα μπορούσε να αποτελέσει το αντάλλαγμα για τη συναίνεση της αριστεράς στην αλλαγή του πολιτεύματος. Μαζί με αυτό, η θέσπιση λαϊκής πρωτοβουλίας για δημοψήφισμα και η εισαγωγή συμμετοχικών θεσμών θα έδινε την μεγαλύτερη δυνατή νομιμοποίηση στο πολίτευμα και θα καλλιεργούσε την κουλτούρα του διαλόγου και των συναινετικών λύσεων. Όμως αυτές οι ρυθμίσεις στο ρευστό περιβάλλον του κοινοβουλευτικού συστήματος μόνον αποσταθεροποιητικώς θα λειτουργήσουν.
Απομένει το κεφαλαιώδες ζήτημα της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που πρέπει να επέλθουν σε αυτήν, όχι μόνον επειδή είναι ο θεσμός που εξασφαλίζει την εφαρμογή του νόμου, αλλά και γιατί η εύρυθμη και ταχεία απονομή της (ασφάλεια δικαίου) είναι βασική προϋπόθεση οικονομικής ανάπτυξης.
Προτείνει η Ν.Δ. την ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου και παρουσιάζει την πρόταση αυτή ως προοδευτική εξέλιξη, αφού υποτίθεται θα προασπίζει το Σύνταγμα από τις παραβιάσεις της Κυβερνήσεως και της Βουλής. Ίσως να είναι και έτσι, αλλά αυτό προϋποθέτει εντελώς ανεξάρτητους δικαστές, άρα ποιος θα τους ορίσει αν όχι Βουλή και Κυβέρνηση; Πόσο ανεξάρτητοι θα είναι για να κρίνουν αυτούς που τους διόρισαν; Ταυτοχρόνως, η ΜΕΓΙΣΤΗ (ΚΟΥΤΟ)ΠΟΝΗΡΙΑ που κρύβει η πρόταση έγκειται στο ότι αυτομάτως θα αφαιρεθεί το δικαίωμα κρίσεως των νόμων από τους πρωτοβαθμίους –φυσικούς- δικαστές και θα ανατεθεί σε ένα κλειστό και αδιαφανές όργανο όπως θα είναι το Συνταγματικό Δικαστήριο, ένας θεσμός εκ φύσεως συντηρητικός και ελεγχόμενος.
Η χώρα έχει ήδη τρία Ανώτατα Δικαστήρια, δεν χρειάζεται ένα τέταρτο, μάλιστα εντελώς αποκομμένο από το Δικαστικό Σώμα! Αντιθέτως, η ευθύνη για την τήρηση του συντάγματος πρέπει να περάσει σε μια ανεξάρτητη Γερουσία, η οποία θα διαθέτει και ισχυρό ελεγκτικό ρόλο. Σε επόμενο άρθρο θα παρουσιάσω μια αναλυτική πρόταση για την συγκρότηση και το ρόλο της. Η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη -για την οποία επίσης θα μιλήσουμε αναλυτικώς στο εγγύς μέλλον- είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη της Γερουσίας, η οποία θα είναι αρμόδια για την διαφανή επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης ενώ η εύρυθμη λειτουργία της απαιτεί την ενοποίηση των Ανωτάτων Δικαστηρίων ώστε να εξαλειφθούν και οι τριβές μεταξύ τους.
Κλείνω με μια γενική παρατήρηση. Η χώρα χρειάζεται νέο πολίτευμα και νέο σύνταγμα με στόχο τον πλήρη διαχωρισμό των εξουσιών, την ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας και την πολιτική σταθερότητα. Ένα τέτοιο σύνταγμα πρέπει να περιέχει αυστηρώς και μόνο διατάξεις που ρυθμίζουν την μορφή των πολιτειακών οργάνων, τον τρόπο εκλογής των, τον τρόπο λειτουργίας των και τις μεταξύ των σχέσεις. Όλα τα υπόλοιπα θέματα πρέπει να αφήνονται στην ευχέρεια της νομοθετικής εξουσίας και των δημοψηφισμάτων. Αυτό απαιτεί η ενίσχυση της λαϊκής κυριαρχίας και οι αρχές της ισονομίας και ισοπολιτείας. Το πλέον λιτό Σύνταγμα του κόσμου είναι αυτό των Η.Π.Α., το οποίο διαθέτει 18 άρθρα και περίπου 50 τροποποιήσεις. Ισχύει από το 1789 και λειτουργεί χωρίς προβλήματα ενώ οι Η.Π.Α. διαθέτουν τους πλέον ανεπτυγμένους συμμετοχικούς θεσμούς σε τοπικό και πολιτειακό επίπεδο. Το δικό μας σύνταγμα διαθέτει 120 άρθρα, ισχύει από το 1975, έχει υποστεί 3 αναθεωρήσεις και έχει, εν τοις πράγμασι, ήδη καταρρεύσει!
* Ο Ιπποκράτης Χατζηαγγελίδης είναι χρηματοπιστωτικός σύμβουλος επιχειρήσεων.
hippo@otenet.gr
FACEBOOK: https://www.facebook.com/hippocrates.hatziaggelides
TWITTER: @Hatziaggelides
LINKEDIN: gr.linkedin.com/pub/iπποκράτης–χατζηαγγελίδης/6/555/58b/Edit
