Η ιδέα της ζωντανής online εγκυκλοπαίδειας ήταν αυτή που γέννησε το παγκόσμιο φαινόμενο της Wikipedia, του site που καθημερινά σαρώνει σε επισκεψιμότητα. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν η Wikipedia έχει κατηγορηθεί ότι το περιεχόμενό της δεν είναι αξιόπιστο, τελικά όμως αποδείχτηκε το ακριβώς αντίθετο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της αξιοπιστίας της Wikipedia ήταν:
Το 2005, το περιοδικό Nature τόλμησε να συγκρίνει τη Wikipedia με την Encyclopaedia Brittanica και το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε είναι ότι ο βαθμός αξιοπιστίας της πρώτης έφθανε πολύ κοντά σε εκείνο της δεύτερης.
Και τα συμπεράσματα μελέτης που πραγματοποίησε το 2012 η Epic, εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στον χώρο του e-learning, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης μετά από σχετικό αίτημα του Wikipedia Foundation.
Φυσικά και στην Ελλάδα δεν θα μπορούσαν να μην υπάρξουν παραφωνίες και κάποια πρόσωπα να τα βάλουν ακόμα και δικαστικώς με την online εγκυκλοπαίδεια. Ωστόσο η πρωτοτυπία πο επιχειρείται στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η λογοκρισία της Wikipedia και μάλιστα για κάτι που είναι πλήρως τεκμηριωμένο.
Όπως έγραψε και η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στη διαθήκη του ο Ανδρέας Παπανδρέου χαρακτήρισε τον γαμπρό του, Θεόδωρο Κατσανέβα, «όνειδος για την οικογένεια». Από αυτές τις καταγραφές ένας χρήστης του Διαδικτύου με το ψευδώνυμο «Diu» συμπεριέλαβε τη φράση στη συνεργατική ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia. Ο κ. Κατσανέβας θεώρησε τον χαρακτηρισμό προσβλητικό και αντί να στραφεί κατά των πρωτογενών πηγών (τις μεγάλες εφημερίδες) μήνυσε τον «Diu» και όποιον άλλο βρήκε εύκαιρο· δηλαδή την Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ), η οποία απλώς συμπαρίσταται και χαιρετίζει την παγκόσμια προσπάθεια για δημιουργία κιβωτού πληροφοριών. Το δικαστήριο ευτυχώς απέρριψε τη μήνυση κατά της ΕΕΛ/ΛΑΚ, αλλά έβγαλε προσωρινά ασφαλιστικά μέτρα να αφαιρεθεί από τη Wikipedia το «όνειδος», που έχει δημοσιευθεί πολλάκις στον ελληνικό Τύπο. Ο χρήστης το αφαίρεσε, αλλά κάποιος άλλος το πρόσθεσε.
Η πρώτη εμφάνιση της Wikipedia το 2001 και η εξέλιξη της σε παγκόσμιο φαινόμενο
Η Wikipedia έκανε την εμφάνισή της τον Ιανουάριο του 2001 και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε να εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο φαινόμενο, καθώς οι σελίδες της είναι μέσα στην πρώτη δεκάδα με τα δημοφιλέστερα sites του Διαδικτύου. Η ιδέα ήταν απλή, να δημιουργηθεί μία εγκυκλοπαίδεια της οποίας το περιεχόμενο θα ανανεώνεται συνεχώς από τους ίδιους τους χρήστες και στην οποία θα είχε δωρεάν πρόσβαση όλος ο κόσμος.
Αυτή τη στιγμή, εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 30 εκατ. άρθρα ή λήμματα διαθέσιμα σε 285 γλώσσες, ανάμεσα τους και η ελληνική έκδοση. Ο μόνος όρος που βάζει η (εκτός Ελλάδος) συντακτική επιτροπή είναι να τεκμηριώνονται τα όσα αναφέρονται και να παρατίθενται οι πηγές, ώστε να αποφεύγονται τα λάθη.
Το μυστικό της επιτυχίας ήταν και είναι πως η χρήση της Wikipedia είναι δωρεάν. Υπεύθυνο για την ομαλή λειτουργία του εγχειρήματος είναι το Wikipedia Foundation, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που χρηματοδοτείται από δωρεές χρηστών και οργανισμών. Πολύ συχνά, στο πάνω μέρος των σελίδων της Wikipedia εμφανίζεται μία πρόσκληση προς τους επισκέπτες προκειμένου να κάνουν κάποια δωρεά, καθώς το κόστος διατήρησης όλου αυτού του όγκου δεδομένων αλλά και της συντήρησης του site ώστε να εξυπηρετεί εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες σε καθημερινή βάση είναι εξαιρετικά υψηλό.
Το δεύτερο -και ενδεχομένως- πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της Wikipedia είναι πως οποιοσδήποτε πολίτης στον κόσμο με πρόσβαση στο Διαδίκτυο μπορεί να συνεισφέρει σε αυτήν, δημιουργώντας ή τροποποιώντας κάποιο λήμμα. Μπορεί, μάλιστα, να το κάνει είτε επώνυμα είτε ανώνυμα. Αρκεί να ακολουθεί τους βασικούς κανόνες που καθορίζονται από την κοινότητα, όπως είναι η επαληθευσιμότητα του περιεχομένου και η αξιοπιστία των λημμάτων.
Ποιοι είναι οι κανόνες για να γράψει κάποιος στη Wikipedia
Σύμφωνα με τους κανόνες της Wikipedia, οι συντάκτες των άρθρων δεν πρέπει να παραθέτουν προσωπικές απόψεις και κρίσεις και πρέπει να επικαλούνται αξιόπιστες πηγές και να αναφέρουν αυτές τις πηγές. Διαφορετικά, η όποια προσθήκη ή αλλαγή μπορεί να αφαιρεθεί από οποιονδήποτε συντάκτη. Σημειωτέον επίσης πως οποιαδήποτε συγγραφική δραστηριότητα μπορεί να υποστεί ανελέητη επεξεργασία, όπως και να αναδιανεμηθεί.
Kάθε συντάκτης έχει το δικαίωμα διαγραφής ή αλλαγής περιεχομένου. Σε περίπτωση, όμως, που η οποιαδήποτε διαγραφή ή αλλαγή περιεχομένου γίνεται εσκεμμένα ως προσπάθεια υπονόμευσης της ακεραιότητας της εγκυκλοπαίδειας, τότε υπάρχει η περίπτωση του αποκαλούμενου «βανδαλισμού». Σε αρκετές περιπτώσεις, η ενημέρωσης ενός λήμματος είναι πιθανό να φαίνεται ως βανδαλισμός. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ως προς το αν τα νέα δεδομένα είναι ορθές πληροφορίες ή είναι βανδαλισμός. Οποιαδήποτε ενημέρωση θα πρέπει να υποστηρίζεται από εμφανή γεγονότα. Σε περίπτωση βανδαλισμού, δηλαδή αφαίρεσης περιεχομένου, που προφανώς πληροί τους παραπάνω κανόνες, ο οποιοσδήποτε χρήστης μπορεί να επαναφέρει το περιεχόμενο
