Από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος
Με λαμπρότητα εορτάστηκε και εφέτος, η μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του Μεγάλου, Προστάτου της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Χθες το πρωί, 6 Φεβρουαρίου 2014, τελέστηκε στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία, ιερουργούντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου μετά δύο Συνοδικών Μητροπολιτών, του Σεβασμιωτάτου Μητροπο-λίτου Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμου και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κηφισίας, Αμαρουσίου και Ωρωπού κ. Κυρίλλου.
Παρέστησαν ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αθήνα, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γουινέας κ. Γεώ-ργιος, οι Σεβασμιώτατοι Συνοδικοί Μητροπολίτες, Καρυστίας και Σκύρου κ. Σεραφείμ, Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος, Μηθύμνης κ. Χρυσόστομος, Μυτιλήνης, Ερεσσού και Πλωμαρίου κ. Ιάκωβος, Θηβών και Λεβαδείας κ. Γεώργιος, Παροναξίας κ. Καλλίνικος, Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, Ζακύνθου, κ. Διονύσιος, Κηφισίας, Αμαρουσίου και Ωρωπού κ. Κύριλλος, οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες, Ελασσώνος κ. Βασίλειος, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος, Νέας Σμύρνης κ. Συμεών, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος, Κορίνθου κ. Διονύσιος, οι Πανιερώτατοι Μητροπολίτες Μαραθώνος κ. Μελίτων, Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, Κορωνείας κ. Παντελεήμων, οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Νεοχωρίου κ. Παύλος Αβύδου κ. Κύριλλος, Ελευσίνος κ. Δωρόθεος και ο Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου Διαυλείας κ. Γαβριήλ.
Επίσης παρέστησαν: οι Κοσμήτορες των Θεολογικών Σχολών Αθηνών και Θεσσαλονίκης κ. Μάριος Μπέγζος και κ. Μιχαήλ Τρίτος, καθώς και οι Ελλογιμώτατοι Πρόεδροι των τεσσάρων Τμημάτων των Θεολογικών Σχολών.
Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, στο Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος που ευρίσκεται στο χώρο της Ιεράς Μονής Πεντέλης, πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη, κατά την ημέρα αυτή, σύσκεψη των μελών της Ιεράς Συνόδου με τους Καθηγητές και τους λοιπούς διδάσκοντες στις Θεολογικές Σχολές των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Της συσκέψεως προέστη ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο οποίος κηρύσσοντας την έναρξη ανέφερε: « Ιδιαίτερη αξία έχουν συναντήσεις όπως η σημερινή, με την οποία τιμούμε από κοινού τη σεπτή μνήμη του μεγάλου και ιερού Φωτίου, προστάτου της Ιεράς ημών Συνόδου. Είναι πολύ σημαντικό ένας τέτοιος ιερός στόχος να πλησιάζει τους ανθρώπους, να τους ενώνει και να τους αλληλοστηρίζει με λόγους ουσίας και ζωής, και με αυτόν τον τρόπο να συμπληρώνει ο ένας τον άλλον. Δυστυχώς, συμβαίνει να ζούμε σε κόσμο χωρίς επικοινωνία, με αποτέλεσμα συχνά να διατυπώνονται λόγοι στο κενό και τα προβλήματα να μην επιλύονται.
Ο ιερός Φώτιος υπήρξε, κατά τη διατύπωση ενός επιφανούς βυζαντινολόγου, « προσωπικότητα που ξεπερνά το κοινό μέτρο και ταυτόχρονα ένας αντιπροσωπευτικός άνθρωπος της εποχής του». Πανθομολογουμένη τυγχάνει η σοφία του ιερού ανδρός, η χαρισματικότητα και ο ένθερμος ζήλος του για την στερέωση της πίστεως, τη διάδοση του ευαγγελικού λόγου, την καλλιέργεια των γραμμάτων, την πνευματική άνθηση. Χειρίστηκε φλέγοντα ζητήματα με σοφή οικονομία και αποτελεσματικότητα σε συνθήκες που άλλαζαν».
Θέμα της εφετινής συσκέψεως ήταν: «H Κοινωνική ευθύνη της Εκκλησίας κατά τον Άγιον Φώτιον». Εισηγητής ήταν ο Ελλογιμώτατος κ. Απόστολος Νικολαΐδης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος κατά την ομιλία του μεταξύ άλλων είπε: «…Ο όρος «κοινωνική ευθύνη» είναι σύγχρονος και επομένως είναι μάταιο να τον αναζητήσει κάποιος είτε στην εκκλησιαστική Γραμματεία, επομένως και στον ιερό Φώτιο, είτε στην θύραθεν. Ωστόσο, ό,τι υπονοείται πίσω από αυτή τη φράση αποτελεί πάγια πρακτική της Εκκλησίας, η οποία από τότε που έλαβε σάρκα και οστά κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, όταν δηλαδή θεσμοποιήθηκε η εμπειρία των αυτοπτών και αυτήκοων μαρτύρων των λόγων και των έργων του Θεανθρώπου Χριστού, αισθάνθηκε υποχρεωμένη να είναι ανοικτή στην κοινωνική πραγματικότητα διδάσκοντας, θεραπεύοντας και ανα-γεννώντας».
Σε άλλο σημείο ο εισηγητής αναφέρθηκε: «…με δεδομένο ότι η αμαρτία συνιστά ένα κατεξοχήν αντικοινωνικό παράγοντα η Εκκλησία όχι μόνο συνεργάζεται με τους υπόλοιπους θεσμούς αλλά και παρεμβαίνει στο έργο τους όχι με σκοπό να τους υποκαταστήσει αλλά να τους απελευθερώσει από μηχανισμούς που κρατούν τα άτομα, υποκείμενα ή αντικείμενα των θεσμών, δέσμιους στην αμαρτία με το κοινωνικό της πρόσωπο, και να τους «εκκλησιαστικοποιήσει». Σ’ αυτή τη συνάφεια η θεσμική εκκλησια-στική παρέμβαση είναι υποχρεωμένη να στέκεται κριτικά απέναντι σε όσους συντηρούν την κοινωνική αδικία ή προσβάλλουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ιδιαίτερα σε όσους δεν ασκούν θεάρεστα την εξουσία που τους έδωσε ο Θεός, τη θρησκευτική, την πολιτική ή την οικονομική.
Όταν αναφερόμαστε στην κοινωνική ευθύνη της Εκκλησίας οφείλουμε να θέσουμε και να απαντήσουμε σε δύο ερωτήματα: α) Ποιοι είναι οι φορείς αυτής της ευθύνης και β) σε τι συνίσταται αυτή η ευθύνη.
Ως προς το πρώτο ερώτημα, είναι σαφές ότι στην Εκκλησία υπάρχουν θεσμοί και πρόσωπα. Θεσμικά λειτουργούν όσοι έχουν την ευθύνη της διοίκησης, της τελετουργίας των μυστηρίων, της διδασκαλίας και της διαποίμανσης, συμπεριλαμβανομένης και της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Προσωπική και διαπροσωπική ευθύνη έχουν όλα τα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος, σε όποια θέση και αν βρίσκονται, και αυτή η ευθύνη συνίσταται αφ᾿ ενός στον τρόπο που συλλειτουργούν εντός του εκκλησιαστικού οργανισμού με βάση το ορθόδοξο δόγμα και το ήθος και αφ᾿ ετέρου στον τρόπο που ενεργούν και δραστηριοποιούνται στο ευρύτερο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον.
Ως προς το δεύτερο ζήτημα, η κοινωνική ευθύνη της Εκκλησίας κινείται σε δύο βασικά επίπεδα. Αν κρίνουμε από όσα γράφει ο Χρυσόστομος για το δικό του ρόλο απέναντι στους ανθρώπους και επαναλαμβάνει ο Φώτιος η Εκκλησία είναι διδάσκαλος και έχει την εντολή να συμβουλεύει, έστω και αν κανείς δεν διορθώνεται, αλλά και γιατρός προσφέροντας τα φάρμακα σε όσους υποφέρουν. Ωστόσο πέρα και πάνω από το διδακτικό και φιλάνθρωπο έργο της Εκκλησίας είναι η θεσμική εικόνα με την οποία αυτή εμφανίζεται και ενεργεί. Γιατί είναι προφανές ότι μια αρνητική εικόνα της ορατής Εκκλησίας θα την καθιστούσε όχι μόνο αναξιόπιστη αλλά και επικίνδυνη, με δεδομένο μάλιστα ότι στη διαλεκτική σχέση Εκκλησίας και κοι-νωνίας ίσχυε πάντοτε η αρχή των συγκοινωνούντων δοχείων. … »
«…Η αδικία είναι η αιτία για πολλά δεινά. Είναι το χειρότερο όλων των αμαρτημάτων, σημειώνει ο Φώτιος. Οφείλεται δε όχι στη φύση, αλλά στην τυραννική συμπεριφορά έναντι του πλησίον και στην έλλειψη συμπάθειας και την ασπλαχνία. Οι συμφορές πολλών έγιναν ευφροσύνες για κάποιους λίγους. Αδικεί όμως όχι μόνο αυτός που αποστερεί αγαθά από τους ενδεείς, αλλά και αυτός που δεν τους βοηθεί. Σημαντικά προβλήματα δημιουργεί η φιλοχρηματία, Ο Φώτιος υπογραμμίζει ότι όσοι έχουν το νου τους στα χρήματα είναι αποξενωμένοι από το Θεό και την αρετή. Όποιος αγαπά τα χρήματα, σημειώνει, δεν αγαπά την αρετή. Ως αντίδοτο προβάλλει την ελεημοσύνη, η οποία όμως προϋποθέτει το σβήσιμο της φλόγας της πλεονεξίας. Ο πλούτος είναι χάρισμα για καλή χρήση και η φτώχεια επίσης χάρισμα ως συνεργός στη σωτηρία. Δεν εμποδίζεται η δίκαιη κτήση και χρήση υλικών αγαθών αλλά η προσκόλληση και προσήλωση σ’ αυτά [1]. Προέχει η ευσπλαχνία που ο Θεός την έδωσε ως χάρισμα σε όλους πλουσίους, μεσαίους, φτωχούς, άπορους».
Μετά την εισήγηση παρεμβάσεις έκαναν : ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλλάδος κ. Ιερώνυμος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμος, ο κ. Αθανάσιος Αγγελόπουλος, ο κ. Μιχαήλ Τρίτος, ο κ. Δημήτριος Μόσχος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας, ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κορωνείας κ. Παντελεήμων, ο π. Κωνσταντίνος Καραϊσαρίδης, ο κ. Ηλίας Μπάκος, ο κ. Γεώργιος Γαλίτης, ο κ. Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, ο π. Γεώργιος Ευθυμίου, ο κ. Θεόδω-ρος Γιάγκου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης, Καρυστίας και Σκύρου κ. Σεραφείμ, ο κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, και ο κ. Μάριος Μπέγζος.
Ο ομιλητής, Ελλογιμώτατος κ. Απόστολος Νικολαΐδης απάντησε στις ερωτήσεις και τοποθετήσεις.
Ο Μακαριώτατος έκλεισε την όλη εκδήλωση αφού ευχαρίστησε τόσο τον Εισηγητή, όσο και τους συνέδρους.
Στις 13.00 ο Μακαριώτατος παρέθεσε γεύμα προς τιμήν των Ελλογιμωτάτων Καθηγητών των Θεολογικών Σχολών.
