Στη Βενεζουέλα κινδυνεύει η δημοκρατία

Του Ιγνά­σιο Ρα­μο­νέ*

Τους προ­η­γού­με­νους μή­νες, στη Βε­νε­ζουέ­λα, έ­γι­ναν τέσ­σε­ρις ε­κλο­γές με α­πο­φα­σι­στι­κή ση­μα­σία: δύο προ­ε­δρι­κές, οι ε­κλο­γές για τους κυ­βερ­νή­τες και τέ­λος οι δη­μο­τι­κές. Όλες κερ­δή­θη­καν α­πό το μέ­τω­πο της μπο­λι­βα­ρια­νής ε­πα­νά­στα­σης. Κα­νέ­να α­πο­τέ­λε­σμα δεν αμ­φι­σβη­τή­θη­κε α­πό τις α­πο­στο­λές των διε­θνών πα­ρα­τη­ρη­τών. Η πιο πρό­σφα­τη ψη­φο­φο­ρία έ­λα­βε χώ­ρα μό­λις πριν δύο μή­νες… Και έ­λη­ξε με μια κα­θα­ρή νί­κη –11,5% δια­φο­ρά – του κόμ­μα­τος του Τσά­βες. Από τό­τε που ο Ού­γκο Τσά­βες α­νέ­λα­βε την προ­ε­δρία το 1999, ό­λες οι ε­κλο­γι­κές α­να­με­τρή­σεις δεί­χνουν ό­τι, κοι­νω­νιο­λο­γι­κά, η στή­ρι­ξη στη μπο­λι­βα­ρια­νή ε­πα­νά­στα­ση εί­ναι πλειο­ψη­φι­κή.
Στη λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή, ο Τσά­βες υ­πήρ­ξε ο πρώ­τος προο­δευ­τι­κός η­γέ­της – α­πό την ε­πο­χή του Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε – που ε­πέ­λε­ξε το δη­μο­κρα­τι­κό δρό­μο για να φθά­σει στην ε­ξου­σία. Δεν εί­ναι δυ­να­τό να κα­τα­νοή­σου­με τον τσα­βι­σμό αν δεν λά­βου­με υ­πό­ψη τον βα­θιά δη­μο­κρα­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα του.

Με στοί­χη­μα το δη­μο­κρα­τι­κό σο­σια­λι­σμό

Το στοί­χη­μα του Τσά­βες χθες και του Νί­κο­λας Μα­δού­ρο σή­με­ρα, εί­ναι ο δη­μο­κρα­τι­κός σο­σια­λι­σμός. Μια δη­μο­κρα­τία ό­χι μό­νο ε­κλο­γι­κή, αλ­λά και οι­κο­νο­μι­κή, κοι­νω­νι­κή, πο­λι­τι­στι­κή… Σε 15 χρό­νια ο τσα­βι­σμός έ­δω­σε σε ε­κα­τομ­μύ­ρια αν­θρώ­πους  -οι ο­ποίοι ως φτω­χοί δεν εί­χαν ταυ­τό­τη­τα – το κα­θε­στώς του πο­λί­τη και τους ε­πέ­τρε­ψε να ψη­φί­ζουν. Διέ­θε­σε πά­νω α­πό το 42% του προϋπο­λο­γι­σμού του Κρά­τους σε κοι­νω­νι­κές ε­πεν­δύ­σεις. Έβγα­λε α­πό τη φτώ­χεια 5 ε­κα­τομ­μύ­ρια αν­θρώ­πους. Μείω­σε την παι­δι­κή θνη­σι­μό­τη­τα. Ξε­ρί­ζω­σε τον α­ναλ­φα­βη­τι­σμό. Πολ­λα­πλα­σία­σε ε­πί πέ­ντε τον α­ριθ­μό των δα­σκά­λων του δη­μό­σιου σχο­λείου (α­πό 65.000 σε 350.000). Δη­μιούρ­γη­σε 11 νέα πα­νε­πι­στή­μια. Έδω­σε συ­ντά­ξεις γή­ρα­τος σε ό­λους τους ερ­γα­ζο­μέ­νους (συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων ε­κεί­νων του ά­τυ­που το­μέα α­πα­σχό­λη­σης)… Αυ­τό ε­ξη­γεί τη λαϊκή στή­ρι­ξη που εί­χε πά­ντα ο Τσά­βες, και τις πρό­σφα­τες ε­κλο­γι­κές νί­κες του Νί­κο­λας Μα­δού­ρο.

Προς τι λοι­πόν οι δια­μαρ­τυ­ρίες; Ας μην ξε­χνά­με ό­τι η Βε­νε­ζουέ­λα της ε­πο­χής του Τσά­βες – που δια­φυ­λάσ­σει τα κύ­ρια α­πο­θέ­μα­τα υ­δρο­γο­ναν­θρά­κων του πλα­νή­τη – ή­ταν (και θα εί­ναι) πά­ντα α­ντι­κεί­με­νο προ­σπα­θειών α­πο­στα­θε­ρο­ποίη­σης και συ­στη­μα­τι­κά ε­χθρι­κών εκ­στρα­τειών των μέ­σων ε­νη­μέ­ρω­σης.

Πρα­ξι­κό­πη­μα αρ­γής α­νά­φλε­ξης

Πα­ρό­λο που ε­νώ­θη­κε υ­πό την η­γε­σία του Ενρί­κε Κα­πρί­λες, η α­ντι­πο­λί­τευ­ση έ­χα­σε τέσ­σε­ρις ε­κλο­γές στη σει­ρά. Μπρο­στά σ’ αυ­τή την α­πο­τυ­χία, το πιο δε­ξιό τμή­μα της, που συν­δέε­ται με τις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τείες και κα­θο­δη­γεί­ται α­πό τον πρα­ξι­κο­πη­μα­τία Λε­ο­πόλ­δο Λό­πες, στο­χεύει τώ­ρα σε έ­να πρα­ξι­κό­πη­μα αρ­γής α­νά­φλε­ξης. Και ε­φαρ­μό­ζει τις τε­χνι­κές του εγ­χει­ρι­δίου του Τζιν Σαρπ. Σε μια πρώ­τη φά­ση: να δη­μιουρ­γή­σει δυ­σφο­ρία μέ­σω της μα­ζι­κής κερ­δο­σκο­πι­κής α­πο­θε­μα­το­ποίη­σης των προϊό­ντων πρώ­της α­νά­γκης, να κά­νει τον κό­σμο να πι­στέ­ψει στην α­νι­κα­νό­τη­τα της κυ­βέρ­νη­σης, να υ­πο­κι­νή­σει δια­δη­λώ­σεις δυ­σα­ρέ­σκειας και να ε­ντα­τι­κο­ποιή­σει την κα­τα­δίω­ξη α­πό τα μέ­σα ε­νη­μέ­ρω­σης.

Από τις 12 Φε­βρουα­ρίου οι α­κρο­δε­ξιοί πέ­ρα­σαν στη δεύ­τε­ρη φά­ση, που εί­ναι πραγ­μα­τι­κά ε­ξε­γερ­τι­κή: να χρη­σι­μο­ποιή­σουν τη δυ­σα­ρέ­σκεια μιας κοι­νω­νι­κής ο­μά­δας (μιας μειο­ψη­φίας φοι­τη­τών) για να προ­κα­λέ­σουν βίαιες δια­μαρ­τυ­ρίες και συλ­λή­ψεις. Να ορ­γα­νώ­σουν δια­δη­λώ­σεις αλ­λη­λεγ­γύης με τους φυ­λα­κι­σμέ­νους. Να βά­λουν α­νά­με­σα στους δια­δη­λω­τές πι­στο­λά­δες με στό­χο να προ­ξε­νή­σουν θύ­μα­τα και α­πό τις δύο πλευ­ρές (η βαλ­λι­στι­κή έ­ρευ­να έ­δει­ξε ό­τι οι πυ­ρο­βο­λι­σμοί που σκό­τω­σαν στο Κα­ρά­κας στις 12 Φε­βρουα­ρίου τον φοι­τη­τή Μπά­σιλ Αλε­χά­ντρο Ντα­κό­στα και το μέ­λος του κόμ­μα­τος του Τσά­βες Χουάν Μο­ντό­για προέρ­χο­νταν α­πό το ί­διο πι­στό­λι, έ­να Glock δια­με­τρή­μα­τος 9 χι­λιο­στών).  Να αυ­ξή­σουν τις δια­μαρ­τυ­ρίες και το ε­πί­πε­δο βίας σε αυ­τές. Να δι­πλα­σιά­σουν την ε­πί­θε­ση α­πό τα μέ­σα ε­νη­μέ­ρω­σης, με τη στή­ρι­ξη των κοι­νω­νι­κών δι­κτύων, ε­νά­ντια στην κυ­βερ­νη­τι­κή κα­τα­στο­λή. Να φρο­ντί­σουν ώ­στε οι με­γά­λοι αν­θρω­πι­στι­κοί θε­σμοί να κα­τα­δι­κά­σουν την κυ­βέρ­νη­ση για ά­με­τρη χρή­ση βίας. Να στο­χεύ­σουν στη δια­τύ­πω­ση προ­ει­δο­ποιή­σεων εκ μέ­ρους των φι­λι­κά προ­σκεί­με­νων κυ­βερ­νή­σεων προς τις το­πι­κές αρ­χές.…

Βρι­σκό­μα­στε σ’ αυ­τό το στά­διο και συ­νε­πώς: κιν­δυ­νεύει η δη­μο­κρα­τία στη Βε­νε­ζουέ­λα; Ναι, για­τί α­πει­λεί­ται, για άλ­λη μια φο­ρά, α­πό τους αιώ­νιους πρα­ξι­κο­πη­μα­τίες.

* Ο Ιγνά­σιο Ρα­μο­νέ εί­ναι  πρώην διευ­θυ­ντής της Le Monde diplomatique και κα­θη­γη­τής Επι­κοι­νω­νίας στο πα­νε­πι­στή­μιο Paris VII. Το κεί­με­νο δη­μο­σιεύ­τη­κε στο Μα­νι­φέ­στο.