Τη δεύτερη χαμηλότερη θέση στην ΕΕ στον Σύνθετο Δείκτη Ισότητας κατέχει η Ελλάδα, μετά την Πορτογαλία. Όπως σημείωσε, η γγ Ισότητας των Φύλων, Βάσω Κόλλια, στο συνέδριο της Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Οικογένειας στην ΕΕ (COFACE) και του Κέντρου Μέριμνας Οικογένειας και Παιδιού (ΚΜΟΠ), η χώρα μας κατέχει τη δεύτερη χαμηλότερη θέση, μετά την Πορτογαλία, στην άνιση κατανομή των ευθυνών φροντίδας του νοικοκυριού και της οικογένειας μεταξύ των δύο φύλων.
Σύμφωνα με το το ΑΠΕ – ΜΠΕ, η ίση κατανομή ευθυνών φροντίδας για το σπίτι και την οικογένεια συνιστά πολύ σημαντικό παράγοντα, όχι μόνο για την ισότητα των δύο φύλων, αλλά και για την αναπτυξιακή δυναμική που προσδίδει στις «εργασιοκεντρικές» δυτικές κοινωνίες, η δυναμική εμπλοκή των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, στις χώρες της ΕΕ, κατά μέσο όρο, ασχολούνται συστηματικά με την οικιακή φροντίδα το 77% των γυναικών και το 24% των ανδρών. Για την Ελλάδα, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 78% για τις γυναίκες και 9% για τους άνδρες.
Στην Ευρώπη, οι εργαζόμενες γυναίκες- που έχουν ταυτόχρονα τη φροντίδα των παιδιών και την οικιακή εργασία- είναι κατά μέσο όρο 30% περισσότερες από τους εργαζόμενους άνδρες. Στην ΕΕ, κατά μέσο όρο, οι γυναίκες δαπανούν 26 ώρες την εβδομάδα για φροντίδα μελών της οικογένειας και οικιακή εργασία, ενώ οι άνδρες μόνο εννέα ώρες. Αντίστοιχα, τα ποσοστά και οι αριθμοί στην Ελλάδα δείχνουν πολύ περισσότερες ώρες απασχόλησης για τις γυναίκες και ελάχιστες για τους άνδρες.
Την ίδια ώρα, η οικονομική κρίση είναι κυρίως «γένους θηλυκού» αφού ωθεί τις γυναίκες σε κακής ποιότητας θέσεις εργασίας, σε ημι- απασχόληση, σε άτυπες μορφές εργασίας, στη μαύρη αγορά εργασία και, τέλος, στη μη αμειβόμενη, μη αναγνωρισμένη οικιακή εργασία- φροντίδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα οι γυναίκες στην ΕΕ έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να εγκλωβισούν στην ημι- απασχόληση, από τους άνδρες. Όπως σχολίασε η γγ Ισότητας των Φύλων «εγκλωβισμένες οι γυναίκες στο ρόλο της σούπερ γυναίκας, στη σημερινή συγκυρία, αναζητούν, ακόμη πιο δυναμικά από τον άνδρα, πρόσθετες πηγές εισοδήματος για να στηρίξουν το νοικοκυριό, διατηρώντας συγχρόνως εξ’ ολοκλήρου την οικογενειακή και οικιακή φροντίδα. Επωμίζονται πολλά καθήκοντα, αλλά φαίνεται ότι τα καταφέρνουν καλύτερα στη συμφιλίωση εργασίας και οικογενειακής ζωής, σε σχέση με τους άνδρες εργαζόμενους. Αντίθετα, οι άνδρες εμφανίζονται αμετακίνητοι ως προς τις εργασιακές τους συνήθειες και νοοτροπία».
Όμως, αυτή η ανισότητα των δύο φύλων δεν αναγάγει μόνο υποχρεωτικά τη γυναίκα σε «βιονική γυναίκα» όπως σημείωσε
η κ. Κόλλια. Κοστίζει ακριβά και στην ίδια την ευρωπαϊκή οικονομία, τους ρυθμούς μεγέθυνσης και ανάπτυξής της. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, το ήμισυ της αύξησης του ρυθμού απασχόλησης στην Ευρώπη και το 1/4 της οικονομικής ανάπτυξης οφείλονται στη μείωση του χάσματος μεταξύ ανδρικής και γυναικείας απασχόλησης, που επιτεύχθηκε μετά το 1995.
Παρόλα αυτά, και ενώ σήμερα οι γυναίκες είναι πιο μορφωμένες από τους άνδρες, με το 60% των πτυχιούχων ΑΕΙ να είναι γυναίκες, ελάχιστες αφήνονται να φθάσουν στα υψηλότερα κλιμάκια των ακαδημαϊκών θεσμών, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας. Εξακολουθούν να υπο- αντιπροσωπεύονται στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων. Αν και αλλεπάλληλες έρευνες έχουν δείξει ότι οι εταιρείες με γυναίκες επικεφαλής έχουν καλύτερα αποτελέσματα κερδοφορίας, λιγότερο από 3% των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών διευθύνονται από γυναίκες. «Εγκλωβίζοντας τις γυναίκες σε δεύτερους ρόλους, οι κοινωνίες καταδικάζονται σε στασιμότητα» τόνισε η γγ Ισότητας των Φύλων. «Στερούνται πολύτιμο ταλέντο, γνώση, αναπτυξιακό δυναμικό και ζωτική ενέργεια» πρόσθεσε.
Στις νέες πολιτικές που αναπτύσσονται, με επίκεντρο τη συμφιλίωση οικογένειας- εργασίας, κατά την έξοδο από την οικονομική κρίση, αναφέρθηκε η γγ Πρόνοιας και πρώην γγ Ισότητας των Φύλων, Έφη Μπέκου. Καταρχήν, η κ. Μπέκου μίλησε για το νέο «συμπεριφορικό- πολιτιστικό μοντέλο» που αναπτύχθηκε στην κρίση. Αυτό απεικονίζεται γλαφυρά στη νέα νοοτροπία που έχει αναπτυχθεί στην Ελληνίδα γυναίκα, η οποία σήμερα δεν δηλώνει οικιακά όταν, υποχρεωτικά, έχει αποσυρθεί από την αγορά εργασίας, αλλά άνεργη. Σύμφωνα με τη γγ Πρόνοιας, αυτό σημαίνει ότι, πλέον, η Ελληνίδα διεκδικεί το βασικό αγαθό της εργασίας. Γι’ αυτό, στο πλαίσιο των νέων πολιτικών που σχεδιάζονται για την ένταξη στην μετά κρίση αγορά εργασίας, καίριο ρόλο διαδραματίζουν τα προγράμματα εργασιακής επανένταξης των γυναικών.
Σε ό,τι αφορά το νέο αναπτυξιακό μοντέλο, η κ. Μπέκου σημείωσε ότι δεν μπορούμε, πλέον, να προχωρήσουμε στην οικονομική ανάπτυξη χωρίς να συμπεριλάβουμε και το στοιχείο της κοινωνικής ανάπτυξης, που αφορά την κοινωνική ένταξη όλων των ομάδων πληθυσμού και την κοινωνική συνοχή, που θα υπηρετηθούν με υπηρεσίες συμφιλίωσης οικογενειακής ζωής- εργασιακού βίου για τα δύο φύλα και την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Γι’ αυτό στις νέες σχεδιαζόμενες πολιτικές πρέπει να αναδειχθούν τα αναπτυξιακά στοιχεία της κοινωνικής πολιτικής και να μπει στην άκρη η παραδοσιακή, προνοιακή αντίληψη.
Όπως αναφέρει το ΑΠΕ – ΜΠΕ, ένα τρίτο στοιχείο, το οποίο, κατά τη γγ Πρόνοιας, ολοκληρώνει τις νέες πολιτικές στη μετά κρίση εποχή είναι το δημογραφικό. Όπως επισήμανε, στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η αναθεώρηση των οικογενειακών παροχών με πολιτικές στήριξης από το πρώτο παιδί και όχι με πολιτικές που ευνοούν αποκλειστικά τις πολύτεκνες οικογένειες. Οι στοχευμένες πολιτικές είναι αναγκαίες για την έξοδο από την κρίση και στο πλαίσιο αυτών θα υπάρξουν σύντομα ανακοινώσεις για το ελάχιστο, εγγυημένο εισόδημα.
Τέλος, η υφυπουργός Υγείας και επίσης πρώην γγ Ισότητας των Φύλων, Ζέτα Μακρή, αναφέρθηκε στις επιπτώσεις που έχει η οικονομική κρίση στους οικογενειακούς και εργασιακούς θεσμούς. Όπως είπε, η κρίση έχει εντείνει τη βία κατά των γυναικών, είτε πρόκειται για εργασιακή παρενόχληση, είτε για ενδο- οικογενειακή βία, είτε για εν γένει βίαιες συμπεριφορές. Κι αυτό, διότι το άγχος οδηγεί τους άνδρες σε βίαιες και ανεξέλεγκτες ενέργειες.
Έναν τρόπο αντίδρασης συνιστά η υλοποίηση προγραμμάτων για την καταπολέμηση των στερεότυπων λόγω φύλου και η υλοποίηση δράσεων που θα βελτιώσουν τον καταμερισμό οικογενειακής- επαγγελματικής ζωής. Η κ. Μακρή υπογράμμισε ότι η πολιτεία θα πρέπει να ενθαρρύνει την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας με προγράμματα κατάρτισης, μέριμνας για τα παιδιά και εφαρμογή των ισχυουσών ρυθμίσεων για τη μητρότητα και την πατρότητα.
