Γράφει ο Πάνος Ν. Αβραμόπουλος*
«Ἐλευθέριος, ὡς ἀδουλόνους φύσει,
Σπάθας θεωρῶν, οὐκ ἐδουλοῦτο πλάνῃ.
Δῖον Ἐλευθέριον δεκάτῃ πέφνε φάσγανα πέμπτῃ»
Άχραντη ηθικά μορφή ο Άγιος Ελευθέριος, που διακρίθηκε για την ευγένεια του ορθόδοξου ήθους του, την ακλόνητη προσήλωσή του στις αξίες και τις ηθικές ιδέες του χριστιανισμού, την μοναδική ευφυΐα του, που τον κατέστησε γνωστό και πνευματικό επίζηλο σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αλλά και τον μελίρρυτο λόγο του, που αποτελούσε βάλσαμο ψυχής και ηθική παρηγοριά για τους «ταπεινούς και καταφρονεμένους» της εποχής του, προβάλει στο αγιολόγιο της ορθοδοξίας μας, ως εξέχουσα μορφή.
Ο Άγιος Ελευθέριος είδε το φως της ζωής τον 2-ο μ.Χ. στην Ελλάδα ή και κατά μια άλλη εκδοχή στην Ρώμη, από πλούσιους γονείς και είχε την ηθική ευτυχία να μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον ηθικής ευμάρειας και πνευματικής ευκρασίας, που του διάνοιξε μεγάλους ορίζοντες στην από φυσικού του προικισμού ευρεία σκέψη του. Η γέννησή του μάλιστα έλαβε χώρα, όταν αυτοκράτορες ήταν ο Κόμμοδος και ο Σεπτίμιος Σεβήρος.
Πάραυτα έχασε ενωρίς τον πατέρα του, γεγονός που εξώθησε την μητέρα του Ανθία, στο να αναζητήσει εξόχους διδασκάλους για την περαιτέρω πνευματική και ηθική του θωράκιση. Η Ανθία είχε εντυπωσιαστεί από το ηθικό μεγαλείο και τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του χριστιανισμού, ακούγοντας κηρύγματα από μαθητές του Αποστόλου Παύλου. Ασπάστηκε αμέσως έτσι τον χριστιανισμό και διακαής πόθος της υπήρξε ένα ταξίδι στην Ρώμη, για να ψαύσει ηθικά τα χώματα που είχαν ποτιστεί με το αγνό αίμα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Έλαβε την απόφαση λοιπόν να ταξιδέψει για την Ρώμη και μαζί της πήρε και τον νεαρό Ελευθέριο, που διψούσε να έλθει σε επαφή με μεγάλους δασκάλους των γραμμάτων και των τεχνών. Στην Ρώμη η Ανθία συνάντησε τον Επίσκοπο Ανίκητο, που έμεινε έκθαμβος, από την ευφυΐα, την θρησκευτική προσήλωση, αλλά και τον ενάρετο χαρακτήρα του ταλαντούχου και πολλά υποσχόμενου στο πεδίο των γραμμάτων, νεαρού Ελευθέριου. Έτσι τον πήρε υπο την ηθική προστασία του και την πνευματική καθοδήγησή του.
Ο Ελευθέριος πολύ γρήγορα εξεδήλωσε τις έξοχες πνευματικές και ηθικές του αρετές στον Επίσκοπο Ανίκητο, που είχε πειστεί πλέον με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, ότι είχε απέναντί του μια πνευματική προσωπικότητα με σπάνια χαρίσματα, η οποία θα μπορούσε να συνδράμει ζωτικά, την διδαχή του κηρύγματος του Κυρίου, αλλά και την ηθική υποστήριξη της Ορθοδοξίας, στα απέραντα εδάφη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Έτσι τον έχρισε διάκονο σε ηλικία μόλις 15 ετών, ηλικία που ήταν απαγορευτική κατά τους μετέπειτα ιερούς κανόνες της 6ης Οικουμενικής Συνόδου, αλλά και τις διατάξεις της Τοπικής Συνόδου της Νεοκαισαρείας, οι οποίες θα όριζαν ότι ο διάκος χειροτονείται σε ηλικία 25 ετών, ο πρεσβύτερος σε ηλικία 30 ετών και ο επίσκοπος από 30 ετών και άνω.
Μάλιστα ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, θα πεί για την χειροτονία του Άγιου Ελευθερίου σε τόση νεαρή ηλικία «Ας μη θαυμάζει κανείς ότι αυτός ο άγιος χειροτονήθηκε σε ηλικία αντίθετη με τους ιερούς κανόνες της 6ης Οικ. Συνόδου και της τοπικής Συνόδου της Νεοκαισαρείας, οι οποίοι ορίζουν ότι ο διάκονος χειροτονείται στη ηλικία των 25 χρόνων, ο πρεσβύτερος στα 30 και ο επίσκοπος πάνω από 30. Αυτό έγινε γιατί ο άγιος Ελευθέριος έζησε πριν ακόμη γίνουν οι παραπάνω κανόνες, οι οποίοι έγιναν αργότερα».
Από την ηθική έπαλξη λοιπόν του Διακόνου, ο Άγιος Ελευθέριος θα παράξει ευγενές και πολυμερές ορθόδοξο και φιλανθρωπικό έργο και θα προστρέξει πολυδύναμα τους κοινωνικά αδύναμους και τους ασθενεστέρους. Τρία χρόνια αργότερα θα χειροτονηθεί και ιερέας και με την οιστρηλατημένη πνευματικά και ηθικά προσωπικότητά του, θα εξακτινώσει το αδαμάντινο ήθος του σε όλη την περιοχή του ποιμνίου του, προσφέροντας κάθε ανακούφιση στους φτωχούς και τους κατατρεγμένους.
Το πολυεπίπεδο και νοηματισμένο από τις αξίες της ορθοδοξίας έργο που παρήγε ο Άγιος Ελευθέριος, κατέστησε την προσωπικότητά του ηθικό σύμβολο αρετής και έτσι με την κοινή ψήφο του λαού και του κλήρου, χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ιλλυρίας, της σημερινής δηλαδή Αλβανίας, με έδρα την Αυλώνα.
Αξίζει ακόμα να σημειωθεί, ότι η χειροτονία του Αγίου Ελευθερίου πραγματώθηκε «κατ΄ οικονομίαν Θεού», ένεκα της ηθικής αξιοσύνης του, αλλά και της πλατιάς πνευματικής του συγκρότησης, στοιχεία τα οποία του επέτρεπαν να απευθύνετε σους ειδωλολάτρες και να τους πείθει να ασπαστούν την ορθόδοξη πίστη.
Αλλά μείζονος σημασίας στο κατηχητικό έργο του Αγίου Ελευθερίου, υπήρξε και ο μελίρρυτος λόγος του, εν παραλλήλω με τα θαύματα που έκανε, τα οποία κινητροδοτούσαν τους ειδωλολάτρες να υιοθετήσουν τον χριστιανισμό.
Ενδεικτικό, άλλωστε, της φήμης του Αγίου Ελευθερίου είναι και το γεγονός ότι έφτασε μέχρι την Βρεττανία, οπότε και ο βασιλιάς της Λούκιος, απηύθυνε επιστολή στον Ελευθέριο λέγοντάς του ότι τόσον αυτός όσο και ο λαός του επιθυμούσαν να γίνουν χριστιανοί. Πράγματι ο ιερομάρτυρας ανταποκρίθηκε στο αίτημα του βασιλιά και απέστειλε στην Βρεττανία, δυο εκπαιδευμένους εκπροσώπους του, για να βαπτίσουν τον Λούκιο και τον λαό της Βρεττανίας χριστιανούς.
Η πελώρια αποδοχή όμως και το μέγα ηθικό κύρος του ιερομάρτυρα Ελευθερίου, εξόργισαν τον αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο. Και πολύ σύντομα ο Σεβήρος διέταξε την σύλληψη του Αγίου. Του άσκησε πίεση να αποποιηθεί την πίστη του και όταν ο Ελευθέριος αγέρωχα παρέβλεψε τις απειλές του, διέταξε να τον ρίξουν στην αρένα με τα θηρία. Τα θηρία όμως δεν επετέθησαν στον Άγιο !!! και τότε εξοργισμένος ο Σεβήρος έδωσε εντολή να αποκεφαλίσουν τον Άγιο Ελευθέριο, μαζί με την μητέρα του Ανθία.
Αποκεφαλισμός που τους πρόσφερε το ηθικά λαμπρό φωτοστέφανο των μαρτύρων του Θεού. Ο Άγιος Ελευθέριος θεωρείται και προστάτης των εγκύων γυναικών, δίνοντάς τους «καλή λευτεριά». Για τούτο πολλές έγκυες γυναίκες ζητούν την συνδρομή του Αγίου και ακουμπούν το εικόνισμά του επάνω στο σώμα τους.
Η ορθόδοξη εκκλησία μας τιμά κάθε χρόνο την ιερή μνήμη του Αγίου Ελευθερίου, στις 15 Δεκεμβρίου, εορτή που είναι σταθερή στο εορτολόγιό μας.
*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων.
