Γράφει η Ελένη Πισιμίση*
Τα οφέλη που έχει ο άνθρωπος από την επαφή του με τη φύση είναι γνωστά εδώ και πολλά χρόνια. Πάνω σε αυτή τη διαπίστωση έχει στηριχθεί μια προσπάθεια των τελευταίων χρόνων σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες για την υποστήριξη και επανένταξη στο κοινωνικό σύνολο κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων αλλά και τη θεραπεία και ανακούφιση ατόμων με ψυχιατρικές παθήσεις ή πνευματικές αναπηρίες. Πώς επιτυγχάνονται αυτά;
Απλά με την παροχή φροντίδας, προσωπικής και ομαδικής εργασίας σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες λειτουργούν ως εγκαταστάσεις παροχής υγειονομικής περίθαλψης.
Αναφερόμενη κοινώς ως «Κοινωνική Γεωργία» ή «Πράσινη Φροντίδα», η προσαρμογή των αγροτικών εκμεταλλεύσεων για θεραπευτικούς σκοπούς αντιπροσωπεύει ένα δυναμικό τομέα ανάπτυξης για τους αγρότες σε ολόκληρη την ΕΕ. Είναι δυνατόν να αναπτυχθούν διάφοροι τύποι εγκαταστάσεων παροχής φροντίδας εντός των αγροκτημάτων και οι πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις κοινωνικής γεωργίας λειτουργούν σε συνεργασία με τα ιδρύματα υγειονομικής περίθαλψης του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Με αυτόν τον τρόπο τα ιδρύματα εποπτεύουν τις επαγγελματικές υπηρεσίες παροχής φροντίδας και οι αγρότες παρέχουν τις θεραπευτικές εγκαταστάσεις.
Η δραστηριότητα της κοινωνικής γεωργίας συχνά περιλαμβάνει σχετικά άμεσες υπηρεσίες, όπως η παροχή βοήθειας προς τους ασθενείς ώστε να αναλάβουν την ευθύνη για την περιποίηση των ζώων, τη φροντίδα των καλλιεργειών ή τη διαχείριση των οικότοπων διαβίωσης άγριων ζώων. Οι συνήθεις αυτές αστικές δραστηριότητες είναι ευεργετικές για τους ανθρώπους που συμμετέχουν και οι μεικτές γεωργικές εκμεταλλεύσεις που περιλαμβάνουν εναλλακτικές για αρκετές ξεχωριστές γεωργικές δραστηριότητες, θεωρούνται το ιδανικό περιβάλλον εργασίας.
Οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα ασκούνται, εκτονώνονται, διασκεδάζουν, μαθαίνουν να συνεργάζονται μεταξύ τους, συνειδητοποιούν μπορούν να είναι χρήσιμοι και παραγωγικοί, τονώνουν την αυτοεκτίμησή τους. Mε λίγα λόγια, τα άτομα αυτά κοινωνικοποιούνται και ανακουφίζονται από τα προβλήματά τους. Άτομα με ψυχικές ασθένειες ή πνευματικές αναπηρίες, πρώην τοξικομανείς, πρώην αλκοολικοί, παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή παραβατικές συμπεριφορές και άλλες ευπαθείς ομάδες ανθρώπων και κοινωνικά αποκλεισμένα άτομα μπορούν να απασχοληθούν δημιουργικά στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις της κοινωνικής γεωργίας.
Αυτή η νέα μορφή γεωργικής εκμετάλλευσης εφαρμόζεται ήδη στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Φινλανδία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα αποτελέσματα που έχουν παρουσιαστεί είναι πολλές φορές θεαματικά. Τα οφέλη που παρατηρήθηκαν στην σωματική και ψυχική υγεία και ισορροπία των συμμετεχόντων ήταν πολλά.
Σε γενικότερο όμως πλαίσιο η κοινωνική γεωργία έχει διαπιστωθεί ότι προσφέρει στα παρακάτω:
Συμπληρωματικό εισόδημα για τους γεωργούς. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις που συμμετέχουν χρηματοδοτούνται συνήθως από κρατικά κονδύλια και εθελοντικές εισφορές.
Δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Πολλές από τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις που συμμετέχουν σε αυτά τα προγράμματα δεν προϋπήρχαν, αλλά δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό. Με αυτό τον τρόπο δίνεται ένα κίνητρο στον νέο αγροτικό πληθυσμό να μην εγκαταλείψει την περιοχή του, δηλαδή δίνεται ένα κίνητρο στους νέους της υπαίθρου να δοκιμάσουν την επαγγελματική τους τύχη εκεί και όχι σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο.
Βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης και της κοινωνικής πρόνοιας της υπαίθρου. Δίνεται έτσι στους ανθρώπους της υπαίθρου που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας ή κοινωνικής απομόνωσης να έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες.
Φροντίδα του περιβάλλοντος. Πολλές αγροτικές περιοχές και εκμεταλλεύσεις που ήταν μέχρι πρότινος εγκαταλελειμμένες καλλιεργούνται ξανά με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον, συμβάλλοντας έτσι στην αναβάθμιση της ποιότητας των εδαφών και την αύξηση της βιοποικιλότητας στην περιοχή.
Όλο αυτό το εγχείρημα που ήδη έχει δοκιμαστεί και επιτύχει θα ήταν μια καλή πρόταση και για τη χώρα μας. Στην Ελλάδα του σήμερα που αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα με την κοινωνική πρόνοια στις αγροτικές της περιοχές, με την ανεργία και την εγκατάλειψη της υπαίθρου από τον νεαρό πληθυσμό και με τον μαρασμό του αγροτικού τομέα θα μπορούσε να γίνει μια παρόμοια προσπάθεια.
*Η Ελένη Πισιμίση είναι Γεωπόνος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, M.Sc.
