Γράφει ο Ιπποκράτης Χατζηαγγελίδης,
Με το παρόν άρθρο κλείνω το ζήτημα της ανασυνθέσεως του πολιτικού συστήματος (πολιτικές δυνάμεις/κόμματα/πρόσωπα) και πολιτειακής ανασυντάξεως (νέο σύνταγμα, νέο πολίτευμα). Στο χθεσινό μου κείμενο (https://www.rp.gr/rizikh-syntagmatikh-anathewrhsh/) ανάλυσα τα χαρακτηριστικά ενός νέου Συντάγματος, το οποίο θα απελευθερώνει την κοινωνία μας από τα δεσμά μιας φοβικής πολιτικής αντίληψης, που έρχεται από την εποχή της βασιλείας, και θα εξασφαλίζει τον πλήρη διαχωρισμό των εξουσιών και την πολιτική σταθερότητα. Σήμερα θα περιγράψω τους θεσμούς αυτού του νέου πολιτεύματος, την μορφή δηλαδή και τις βασικές λειτουργίες των εξουσιών.
Η καλύτερη και λειτουργικότερη μορφή διακυβερνήσεως που έχει αναδείξει η αστική δημοκρατία, αυτή που παρουσιάζει τα περισσότερα πλεονεκτήματα (νομιμοποίηση, συμμετοχή, αποτελεσματικότητα, έλεγχος και ισορροπίες) το προεδρικό σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι αποτελεί το πολίτευμα των Η.Π.Α. από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα, χωρίς ποτέ να έχει προκύψει πολιτειακή κρίση. Δεν είναι τυχαίο ότι το Σύνταγμα των Η.Π.Α. διαθέτει 18 αρχικά άρθρα και περίπου 50 τροποποιήσεις/συμπληρώσεις ενώ μετράει 216 χρόνια αδιατάρακτης λειτουργίας. Επίσης, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στις Η.Π.Α. οι πολίτες αποφασίζουν μέσω εκλογών για τα περισσότερα δημόσια αξιώματα: από τον αστυνόμο και τον εισαγγελέα μέχρι το Κογκρέσο και τον Πρόεδρο! Στις Η.Π.Α. οι εκλογές δεν σταματούν ποτέ χωρίς να προκαλείται η ελάχιστη διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης και της οικονομικής ζωής.
Όμως, και στην ελληνική Κύπρο υπάρχει το ίδιο σύστημα, χωρίς να έχει παρουσιάσει αδιέξοδα και αρρυθμίες παρ’ ότι η μεγαλόνησος πέρασε μέσα από μια σκληρή εθνοτική 15 ετών, ένα πόλεμο και μια κατοχή εδαφών της 40 χρόνια τώρα!
Πλέον της πλήρους διακρίσεως των εξουσιών, το προεδρικό σύστημα, αποσυνδέοντας την κυβέρνηση από την δύναμη των κομμάτων στη Βουλή, επιτρέπει αφ’ ενός την ανάδειξη στο προεδρικό αξίωμα ακόμη και ανεξαρτήτων προσωπικοτήτων, αλλά και την εφαρμογή ενός αληθώς αναλογικού εκλογικού συστήματος, ώστε να εκπροσωπείται το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων και να ακούγονται όλες οι πολιτικές απόψεις. Το ζήτημα του εκλογικού νόμου είναι πολύ σημαντικό διότι εξ αυτού θα κριθεί η επίτευξη διαπαραταξιακής συναινέσεως στο νέο σύνταγμα. Θα μπορούσαμε να επιλέξουμε ένα μικτό σύστημα, απολύτως αναλογικής εκλογής βουλευτών σε νομαρχιακό ή περιφερειακό επίπεδο καθώς και σε εθνικό. Σε μια Βουλή 200 μελών, θα ήταν λογικό να εκλέγονται περίπου 150 βουλευτές μέσω περιφερειακών ψηφοδελτίων και οι υπόλοιποι 50 σε εθνικό ψηφοδέλτιο. (Προσωπικώς, θα προτιμούσα ένα σύστημα μονοεδρικών, οι οποίες θα κρινόντουσαν σε δύο γύρους ώστε να μην ευνοείται ο δικομματισμός. Όμως, ένα τέτοιο σύστημα θα είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοσθεί λόγω των τριβών και αντιθέσεων οι οποίες θα προκύψουν κατά τη διαδικασία καθορισμού των 150 εκλογικών περιφερειών. Ίσως με μια μελλοντική μεταρρύθμιση αν υπάρξει ανάγκη.) Τόσο το περιφερειακό όσο και το εθνικό ψηφοδέλτιο θα πρέπει να είναι ενιαία, με αναγραφόμενη την κομματική ένταξη του κάθε υποψηφίου. Το ενιαίο ψηφοδέλτιο αφ’ ενός δίνει την δυνατότητα εκλογής και ανεξαρτήτων βουλευτών και αφ’ ετέρου, αναγκάζει τα κόμματα να επιλέξουν τους καλύτερους υποψηφίους αφού οι ψηφοφόροι θα έχουν την δυνατότητα να κατανείμουν τους σταυρούς τους μεταξύ υποψηφίων διαφορετικών κομμάτων. Έτσι, θα απαλλαγούμε και από το φαινόμενο της εκλογής βουλευτών με λιγότερους σταυρούς και από διαμερισματικό σύμβουλο, όπως έγινε προσφάτως με την περίπτωση της κας Σόδη στην Χίο (περίπου 250 σταυροί), αλλά και σε πολλές άλλες περιφέρεις τον Ιούνιο του 2012.
Κατά τα λοιπά,το νέο πολίτευμα θα πρέπει να έχει ως εξής:
α. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία. Για την εκλογή του απαιτείται πλειοψηφία του 50%+1 ψήφο, επί των εγκύρων ψηφοδελτίων. Εάν η πλειοψηφία δεν επιτευχθεί στην πρώτη ψηφοφορία, τότε αυτή επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων. Τον ΠτΔ συνεπικουρεί, αναπληρώνει και αντικαθιστά ο Αντιπρόεδρος, ο οποίος εκλέγεται μαζί του. Έδρα του Αντιπροέδρου ορίζεται η Θεσσαλονίκη με αρμοδιότητα τον συντονισμό και την εποπτεία του κυβερνητικού έργου στη βόρειο Ελλάδα.
β. Επέρχεται πλήρης διαχωρισμός νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας με τη θέσπιση ασυμβίβαστου του υπουργικού προς το βουλευτικό αξίωμα. Οι υπουργοί προτείνονται από τον Πρόεδρο και διορίζονται από την Γερουσία, κατόπιν ακροάσεως από την αρμόδια επιτροπή της.
γ. Περιορισμένος αριθμός θητειών σε εκτελεστικά δημόσια αξιώματα για όλους. Κανείς δεν μπορεί να υπηρετήσει σε δημόσιες θέσεις για περισσότερα από 12 έτη. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να εκλεγεί για περισσότερες από 2 θητείες.
δ. Η Δικαιοσύνη ενοποιείται με την συγχώνευση των ανωτάτων δικαστηρίων στον Άρειο Πάγο. Η πλήρης ανεξαρτησία της επιτυγχάνεται με την εκλογή της ηγεσίας της από τη Γερουσία και όχι από το Υπουργικό Συμβούλιο. Συνεπώς, καταργείται η εκλογή της ηγεσίας των πρωτοβαθμίων δικαστηρίων και επανέρχεται η επιλογή των προϊσταμένων από την ηγεσία και τα υπηρεσιακά συμβούλια. Έτσι, επιτυγχάνεται η πλήρης αποκοπή της Δικαιοσύνης από την επιρροή κομματικών μηχανισμών ενώ περιορίζεται έως εξαλείφεται η δημιουργία παραδικαστικών κυκλωμάτων. Οι εισαγγελείς εκλέγονται σε περιφερειακό επίπεδο, μεταξύ υποψηφίων που έχουν ασκήσει δικηγορία τουλάχιστον 15 έτη, αλλά συνεχίζουν να υπάγονται στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
ε. Κατάργηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών. Η βουλευτική ασυλία ισχύει μόνο για πολιτικές υποθέσεις σχετιζόμενες με το βουλευτικό αξίωμα. Βουλευτής που καταδικάζεται έστω και για πλημμέλημα εκπίπτει αυτοδικαίως του αξιώματός του. Κατάργηση των παράλογων και υπερβολικών βουλευτικών προνομίων π.χ. σύνταξη, διορισμό βοηθών στο δημόσιο, ατέλειες κλπ.
στ. Βουλή 200 μελών. Τα 150 μέλη εκλέγονται σε νομαρχιακό ή περιφερειακό επίπεδο με απλή αναλογική και ενιαίο ψηφοδέλτιο. Τα υπόλοιπα 50 μέλη εκλέγονται με ενιαίο εθνικό ψηφοδέλτιο. Το σύστημα αυτό, έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του ρόλου του βουλευτή, αφού δίνει τη δυνατότητα της σταυροδοσίας ανεξαρτήτως κόμματος, άρα ωθεί στην εκλογή των αρίστων και όχι των εκλεκτών των κομματικών μηχανισμών. Το εθνικό ψηφοδέλτιο δίνει τη δυνατότητα της εκλογής ανθρώπων που χαίρουν πανελληνίας αναγνώρισης, οι οποίοι δεν ανήκουν οπωσδήποτε σε κόμμα, δηλαδή επιτρέπει την εκλογή και ανεξαρτήτων υποψηφίων. Το σύστημα αυτό, εμποδίζει την ανάπτυξη διαπλοκής και ενισχύει την λαϊκή κυριαρχία και την άμεση αντιπροσώπευση.
ζ. Θέσπιση Γερουσίας, 100 μελών, με ισχυρές ελεγκτικές αρμοδιότητες και εκλογή της από ενιαίο εθνικό ψηφοδέλτιο, συμπεριλαμβανομένων αριστίνδην (π.χ. οι διατελέσαντες Αρχηγοί Γενικών Επιτελείων, Πρόεδροι Ανωτάτων Δικαστηρίων κα) και ανεξαρτήτων υποψηφίων. Στην αρμοδιότητα και τον έλεγχό της υπάγονται όλες οι ανεξάρτητες αρχές, η έγκριση του διορισμού των υπουργών, πρέσβεων και λοιπών ανωτάτων κρατικών λειτουργών ενώ επέχει θέση Συνταγματικού Δικαστηρίου.
η. Θέσπιση της λαϊκής πρωτοβουλίας για δημοψήφισμα και εισαγωγή νομοσχεδίων.
θ. Αυστηρός έλεγχος του «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων από ειδική υπηρεσία π.χ. Σ.Δ.Ο.Ε. και θέσπιση «πόθεν έσχες» για όλα τα πρόσωπα που κατέχουν δημόσια αξιώματα, καθώς και για δημοσίους υπαλλήλους με δικαίωμα υπογραφής.
ι. Το Υπουργικό Συμβούλιο περιλαμβάνει μόνο τους Υπουργούς. Τα υπουργεία ορίζονται σε 8 (Εξωτερικών, Εσωτερικών, Εθνικής Αμύνης, Εθνικής Οικονομίας, Δικαιοσύνης, Πολιτισμού & Παιδείας, Υποδομών, Κοινωνικής Πρόνοιας,) και αλλάζουν μόνο κατόπιν νόμου ειδικής πλειοψηφίας και εγκρίσεως της Γερουσίας. Η προστασία του περιβάλλοντος ανατίθεται στην Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Περιβάλλοντος, η οποία διορίζεται από την Γερουσία. Ομοίως, σε ανεξάρτητη αρχή μετατρέπεται η Τράπεζα της Ελλάδος και η διοίκησή της διορίζεται από την Γερουσία.
Πιστεύω ότι το σύστημα αυτό θα επιφέρει ριζική ανανέωση και εξυγίανση της δημοκρατίας ενώ θα εξαλείψει τις σημερινές ολιγαρχικές και φαυλοκρατικές δομές. Οι θεσμοί του ενισχύουν την άμεση συμμετοχή των πολιτών στην διακυβέρνηση της χώρας ενώ παρέχουν εγγυήσεις διαφάνειας και ελέγχου της εξουσίας. Αυτό είναι το μόνο σύστημα που μπορεί να γίνει η ισχυρή ασπίδα της αστικής δημοκρατίας έναντι κάθε λαϊκισμού, και ολοκληρωτισμού, ακροδεξιού ή ακροαριστερού!
