Δυσμενείς -κατά κύριο λόγο- αλλαγές στο ασφαλιστικό και τα εργασιακά, έφερε το 2014 και ουσιαστικά, μπήκαν οι βάσεις για όσα επώδυνα θα επακολουθήσουν το 2015. Οι αλλαγές που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά το 2014 εκτιμάται πως επηρέασαν τουλάχιστον 600.000 ασφαλισμένους και συνταξιούχους. Όσο για το 2015, χρονιά που ενδεχομένως να σημάνει ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, η πρόβλεψη κάνει λόγο για 9 σίγουρες αλλαγές, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν νέοι αιφνιδιασμοί…
Τι είδαν τα μάτια των ασφαλισμένων (και η τσέπη τους) το 2014:
- Κλιμακωτές μειώσεις στις συντάξεις με ταυτόχρονη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε πολλές κατηγορίες εργαζομένων, γεγονός που επηρέασε και το καθεστώς υπολογισμού σύνταξης στα βαρέα και ανθυγιεινά. Υπήρξε «παράθυρο» για σύνταξη από τα 52 για τις γυναίκες. Το 36% των συντάξεων υπολογίστηκε ότι ήταν κάτω από 500 ευρώ μεικτά.
- Μπήκαν εισοδηματικά κριτήρια στο ΕΚΑΣ και «όριο» στα 65 έτη. Εξαίρεση αποτέλεσαν 25.000 άτομα με αναπηρία.
- Υπεγράφη απόφαση για τα εφάπαξ: Αναδρομικές μειώσεις από 10% έως 20%
- Μειώθηκαν και άλλο οι επικουρικές συντάξεις σε όλα τα ελλειμματικά Ταμεία (12,5% ως 47% από το 2011) ενώ προωθήθηκε η περιβόητη «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος».
- Ένστολοι: Με βάση τις αλλαγές που επέφερε ο ν. 3865/2010 τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας και των ενόπλων δυνάμεων μπορούσαν από την 1η Ιανουαρίου 2014 να αποχωρήσουν χωρίς όριο ηλικίας με τη συμπλήρωση 30 ετών και 6 μηνών συντάξιμου χρόνου ασφάλισης. Μέχρι το τέλος του 2013 αρκούσαν 29 έτη. Έπαψε να ισχύει το ειδικό καθεστώς για την 20ετία στους ένστολους με τρία παιδιά.
- Κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι αναδρομικές περικοπές συντάξεων σε ενστόλους, γιατρούς, πανεπιστημιακούς.
- Συντάξεις ΟΓΑ: 4% κάτω η βασική σύνταξη, 2,5% πάνω η εισφορά για Υγεία.
- Αυξήθηκαν σε επτά από έξι τα πλασματικά έτη. Έπαψαν να ισχύουν οι διατάξεις του νόμου Πετραλιά για τις γυναίκες με ανήλικο και για τους άνδρες που κατοχύρωναν δικαίωμα με αναγνώριση προϋπηρεσίας το 2010.
- Άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού του επιδόματος ανεργίας. Θεσπίστηκε επίδομα ανεργίας 200 ευρώ, για μακροχρόνια ανέργους από 22 έως 66 ετών.
- Μειώθηκαν οι ασφαλιστικές εισφορές σε ΔΕΚΟ και Τράπεζες
- Εφαρμόστηκε ο θεσμός του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
- Μειώθηκαν οι εργοδοτικές εισφορές.
- Μπήκαν οι βάσεις για τον αναλογικό συντελεστή στο τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης από το 2011 και μετά. Αποφασίστηκε να μπει φραγμός σε περιπτώσεις πρόωρης συνταξιοδότησης από δύο ή περισσότερα Ταμεία.
- «Άνοιξε» ο δρόμος για την είσοδο των ιδιωτικών συστημάτων ασφάλισης και συνταξιοδότησης.
Τα «σίγουρα» του 2015
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα γνωστά έχουν «κλειδώσει»:
- Νέος τρόπος υπολογισμού της κύριας σύνταξης. Πρόκειται για μια θεμελιώδη αλλαγή, που προβλέπεται στον νόμο 3863/2010 και αφορά όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης από την 1/1/2015 και μετά. Η βασική σύνταξη τη νέα χρονιά θα είναι 360 ευρώ, ενώ η αναλογική σύνταξη εξαρτάται από τα έτη ασφάλισης και τον μισθό.
- Μείωση κατά 4% του ποσού της βασικής σύνταξης του ΟΓΑ. Πρόκειται για εφαρμογή του νόμου 2458 του 1997 που ξεκίνησε το 2003 και θα ολοκληρωθεί το 2026 με -4% κάθε χρόνο. Ωστόσο, η βασική σύνταξη του ΟΓΑ αναπληρώνεται από την κύρια σύνταξη, για την οποία έχουν καταβληθεί οι σχετικές εισφορές και δεν επέρχεται ουσιαστική μείωση στο τελικό ποσό.
- Μείωση κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ποσοστού αναπλήρωσης για τις συντάξεις του Δημοσίου και των ειδικών ταμείων. Οι διατάξεις αυτές προβλέπονται στον νόμο 3029 του 2002. Το ποσοστό αναπλήρωσης έχει αρχίσει να μειώνεται από το 2008, κάθε χρόνο, για τους αποχωρούντες μετά την ημερομηνία αυτή.
- Εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία. Το μέτρο εφαρμόστηκε με μείωση 5,2% στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις του ΕΤΕΑ, τον Ιούλιο του 2014, για πρώτη φορά. Για τη νέα χρονιά, εκτιμάται ότι θα υπάρξει και νέα μείωση, κοντά στο 10%, καθώς κάθε φορά που θα προκύπτει έλλειμμα, το Ταμείο πρέπει να αναπροσαρμόζει τις παροχές του.
- Αλλαγές στα εφάπαξ. Δύο διαφορετικοί τρόποι υπολογισμού του εφάπαξ θα «τρέχουν» παράλληλα εντός του 2015 στο Δημόσιο. Για όσους υπέβαλαν τα χαρτιά τους μέχρι και τον Αύγουστο του 2013 και θα λάβουν την παροχή εντός του επομένου έτους, δεν θα υπάρξει μείωση στο καταβαλλόμενο ποσό, που κατά μέσον όρο διαμορφώνεται στις 29.000 ευρώ. Αντίθετα, όσοι υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης από τον Σεπτέμβριο του 2013 και μετά, θα δουν το εφάπαξ τους να υπολογίζεται, από τον Απρίλιο του 2015 και μετά, με βάση ένα νέο μαθηματικό τύπο, ο οποίος όμως δεν είναι ακόμη γνωστός. Τα επικρατέστερα τρία σενάρια κάνουν λόγο για μειώσεις έως και 50%.
- Ο νέος μαθηματικός τύπος θα επεκταθεί από το 2015 και στους φορείς πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα, αλλά και στα μετοχικά ταμεία του Δημοσίου, συμπαρασύροντας στις μειώσεις και τα μερίσματα.
- Αύξηση του ορίου ηλικίας των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ με 10.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων 7.500 στα βαρέα και ανθυγιεινά. Οσοι ασφαλισμένοι θεμελιώσουν δικαίωμα τη νέα χρονιά δικαιούνται πλήρη σύνταξη στα 62 και μειωμένη στα 60. Για τα 10.500 μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλασματικοί χρόνοι, δεν ισχύει όμως το ίδιο για τα 7.500 βαρέα ένσημα (δεν γίνεται εξαγορά).
- Αύξηση του ορίου ηλικίας των γυναικών στο ΙΚΑ, που έχουν 10.000 ημέρες ασφάλισης. Για το 2015 απαιτούνται 12.000 ημέρες ασφάλισης και το 61ο έτος για μειωμένη σύνταξη. Το όριο ηλικίας για πλήρη σύνταξη παραμένει στο 62ο έτος.
- Αύξηση χρόνου ασφάλισης για συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας των ενστόλων. Η τρόικα μπλόκαρε το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που περιόριζε την αύξηση κι έτσι, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, ένστολοι που θα θεμελιώσουν δικαίωμα συμπληρώνοντας 24 χρόνια και 6 μήνες πραγματική ασφάλιση, το 2015 δικαιούνται πλήρη σύνταξη είτε συμπληρώνοντας το 60ό έτος είτε με συνολικά 40 έτη, ανεξαρτήτως ηλικίας. Στα 40 έτη μπορούν να προσμετρηθούν ο πραγματικός χρόνος ασφάλισης, ο πλασματικός του στρατού, καθώς και η πλασματική 5ετία. Η 1η δόση των αναδρομικών θα καταβληθεί στους απόστρατους με τη σύνταξη μηνός Φεβρουαρίου 2015, ενώ οι επόμενες δόσεις θα καταβάλλονται με τη σύνταξη κάθε μήνα.
Και τα σενάρια…
Πολλά ευφάνταστα ακούστηκαν στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με την τρόικα, η οποία «πάγωσε» μετά την ανακοίνωση για την προεδρική εκλογή. Μεταξύ αυτών που είδαν το φως της δημοσιότητας περιλαμβάνονται τα εξής:
* «Πάγωμα» κάθε αύξησης στις συντάξεις το 2016 και το 2017
* Mείωση στις κύριες συντάξεις για όσους λάβουν τη σύνταξη τους μετά την 1η Ιανουαρίου του 2015 μεταξύ 7% και 25%. Δυσάρεστα είναι τα νέα για όσους έχουν γεννηθεί από το 1975 και μετά.
* Kαταβολή αναλογικής σύνταξης σε ασφαλισμένους.
*Τέλος σε 15ετία (6.000 ένσημα αντί για 4.500), κατώτατη σύνταξη με 20 χρόνια ασφάλισης και κατάργηση ως το 2019 όλων των μεταβατικών διατάξεων που επιτρέπουν τη συνταξιοδότηση προ των 62 ετών.
*Ένταξη του ΕΚΑΣ στον μηχανισμό ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
*Μείωση επικουρικών συντάξεων 7%-8%, μερισμάτων και εφάπαξ (το τελικό ύψος των περικοπών θα καθοριστεί από τον αριθμό των δικαιούχων)
*Κατάργηση της αναδρομικής αναγνώρισης πλασματικών χρόνων ασφάλισης
*Ενοποιήσεις Ταμείων
