Οικονομικά σοκ όπως αυτό που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού συμβαίνουν πάρα πολύ σπάνια, επιφέρουν όμως μακροχρόνιες ή και μόνιμες αλλαγές σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με στοιχεία της γενικότερης παραγωγής, η παγκόσμια οικονομία επιδεικνύει ανάπτυξη. Το ριμπάουντ αναμένεται να συνεχιστεί εν μέσω του 2021, με τη συνέχιση του εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού. Παρόλα αυτά, οι επιπτώσεις της πανδημίας θα συνεχίζονται για πολλά ακόμη χρόνια.
Κυβέρνηση-Λεβιάθαν
Η κυβερνητική παρεμβατικότητα επέστρεψε εν μέσω της πανδημίας η οποία επηρέασε τις σχέσεις πολιτών με τις κυβερνήσεις τους. Η ιχνηλάτηση των πολιτών και των επαφών τους είναι πια μέρος της νέας κανονικότητας, όπως και η πληρωμή των μισθών των πολιτών από τις κυβερνήσεις σε περίπτωση προβλήματος των επιχειρήσεων. Σε κοινωνίες που ακολουθούσαν πιστά το δόγμα της ελεύθερης αγοράς, έπρεπε να θεσπιστούν νέοι κανόνες.
Για την αποφυγή του νέου αυτού χάσματος, οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να υποστούν χρέος $11 τρισεκατομμυρίων, σύμφωνα με την McKinsey & Co. Υπάρχουν ήδη διασπασμένες απόψεις για το πόσο ακόμη θα μπορέσουν τα κράτη να επωμιστούν τέτοια έξοδα και κατά πόσο οι πολίτες θα πρέπει να φορολογηθούν για να βοηθήσουν την κατάσταση.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο χρειάζεται μία μεγάλη αναθεώρηση των οικονομικών και της διαχείρισης του δημόσιου χρέους.
Easy money
Οι κεντρικές τράπεζες αναγκάστηκαν να τυπώσουν χρήμα. Τα επιτόκια έφτασαν σε νέα χαμηλά. Τα στελέχη των κεντρικών τραπεζών αύξησαν την ποσοτική χαλάρωσή τους, συμπεριλαμβάνοντας κρατικό αλλά και εταιρικό χρέος.
Ολες αυτές οι παρεμβάσεις έχουν δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις, κάτι το οποίο ανησυχεί τους αναλυτές για πιθανά μελλοντικά ηθικά προβλήματα. Αλλά οι νέες τακτικές των κεντρικών τραπεζών θα αποδειχθούν δύσκολα αναστρέψιμες, ιδιαίτερα εάν οι αγορές εργασίας παραμείνουν στα τωρινά χαμηλά και οι εταιρείες προχωρήσουν σε μείωση κόστους.
Ιστορικά, οι πανδημίες πιέζουν τα επιτόκια σε μακροπρόθεσμα χαμηλά, σύμφωνα με φετινή ανάλυση η οποία απέδειξε πως για 25 χρόνια μετά από μια πανδημία, τα επιτόκια υστερούσαν σε σχέση με την «κανονική» τους αύξηση κατά 1,5%.
Το χρέος και τα «ζόμπι»
Οι ρυθμιστές προσέφεραν βοηθητική πίστωση στις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ενα από τα αποτελέσματα μιας τέτοιας κίνησης ήταν και η αύξηση του εταιρικού χρέους ανά τον ανεπτυγμένο κόσμο. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements) υπολογίζει πως μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις δανείστηκαν $3,36 τρισεκατομμύρια το πρώτο τρίμηνο του 2020. Με τα έσοδα να συνεχίζουν να μειώνονται λόγω της έλλειψης καταναλωτισμού και των περιορισμών του κορωνοϊού, όλα τα κομμάτια του παζλ αρχίζουν να συνθέτουν μια εικόνα τεράστιας κρίσης ως προς την εταιρική φερεγγυότητα.
Πολλοί αναλυτές επίσης υποστηρίζουν πως υπάρχει κίνδυνος υποστήριξης εταιρειών που δεν το αξίζουν. Υποστηρίζουν πως κάτι τέτοιο αποτελεί συνταγή για τη δημιουργία «εταιρειών-ζόμπι» οι οποίες κανονικά δε θα μπορούσαν να επιβιώσουν, και χρειάζεται να βασίζονται στην κυβέρνηση για βοήθεια.
Χάσματα
Το ντιμπέιτ για τα πακέτα ανάκαμψης μπορεί να φαίνεται ως πρόβλημα των ανεπτυγμένων οικονομιών. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες δεν έχουν την ικανότητα να προστατεύσουν την αγορά εργασίας ή τις ίδιες τις εταιρείες, αλλά και να επενδύσουν στην αγορά εμβολίων.
Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιεί πως η πανδημία πρόκειται να δημιουργήσει μια νέα γενιά φτωχοποίησης και χρέους, ενώ το ΔΝΤ αναφέρει πως οι αναπτυσσόμενες αγορές κινδυνεύουν να επιστρέψουν σε επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας.
Ανάκαμψη
Οι χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας στις υπηρεσίες ήταν οι πρώτες που εξαφανίστηκαν με την επιβολή των περιορισμών. Οι χρηματαγορές, από την άλλη, των οποίων τα assets ανήκουν κυρίως στους πλούσιους επενδυτές, ήταν οι πρώτες που ανέκαμψαν πολύ πιο γρήγορα από τις αγορές εργασίας.
Η αυξητική τάση αυτή βαφτίστηκε “ανάκαμψη Κ” λόγω της μορφής της.
Η επέλαση των ρομπότ
Ο κορωνοϊός επέφερε νέες ανησυχίες για την προσωπική επαφή στην κοινωνία, με τις επιχειρήσεις λιανικής, τις αποθήκες και τα νοσοκομεία να πλήγονται άμεσα. Μία λύση σε αυτό το πρόβλημα έδωσαν τα ρομπότ και η αυτοματοποίηση.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο επένδυσαν σε αυτοματοποιήσεις και ρομπότ που βοηθούσαν στην λειτουργία τους. Κάτι τέτοιο, μεν, σημαίνει πως βελτιώθηκε η ασφάλεια μεταξύ των καταναλωτών και των εταιρειών, αλλά μπορεί επίσης να σημάνει και το τέλος πολλών θέσεων εργασίας μετά την πάροδο της πανδημίας.
Τηλεργασία
Στα γραφεία, η νέα κανονικότητα χαρακτηρίζεται από τηλεργασία. Νέα ανάλυση υποδεικνύει πως τα ⅔ του ΑΕΠ των ΗΠΑ τον Μάιο οφείλονται στην τηλεργασία. Πολλές επιχειρήσεις ανέφεραν στους εργαζόμενούς τους πως θα συνεχίσουν την τηλεργασία σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, ή για πάντα.
Τουρισμός
Μερικοί τρόπου ταξιδίων έφτασαν στο ναδίρ. Ο παγκόσμιος τουρισμός μειώθηκε κατά 72% ετησίως μέχρι τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Η McKinsey υπολογίζει πως το ¼ των επαγγελματικών ταξιδίων θα μπορούσαν να εξαφανιστούν για πάντα, λόγω της ικανότητας συννενόησης μέσω του διαδικτύου.
Νέα παγκοσμιοποίηση
Με τα εργοστάσια παραγωγής στην Κίνα να κλείνουν με την επέλαση του κορωνοϊού, η αλυσίδα παραγωγής παγκοσμίως κατέρρευσε, ενώ πολλά κράτη έχουν αρχίζει να μελετούν τρόπους αποφυγής της συγκεκριμένης χώρας στην οποία μέχρι πρότινος πόνταραν τα πάντα.
«Πράσινη» ενέργεια
Πριν την πανδημία, οι περιβαλλοντολόγοι ήταν κυρίως αυτοί που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για την υπερβολική χρήση πετρελαίου. Παρόλα αυτά, η κρίση στην πετρελαιαγορά και η δραματική αύξηση της ηλεκτροκίνησης μπορεί να αλλάξουν τον κόσμο για πάντα. Πολλές κυβερνήσεις έχουν ήδη εκπονήσει νέες στρατηγικές για την απαγόρευση πώλησης ντιζελοκίνητων και βενζινοκίνητων οχημάτων μέχρι το 2035, ενώ η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν πρόκειται να ξαναεισάγει τις ΗΠΑ στην Συμφωνία του Παρισιού.
