Γράφει η Άννα Λιάκου
Δεν αγαπώ να γράφω κριτικές, τις αποφεύγω. Δε θεωρώ πως μπορώ ή θέλω να κρίνω ποτέ τη δουλειά του άλλου, ιδίως όταν μιλάμε για τέχνη. Δεν υπάρχουν αντικειμενικά γούστα και σπανίως ενθουσιάζομαι για να γράψω κάτι που θα αξίζει να το διαβάσεις, μέχρι που η προηγούμενη Πέμπτη μηδένισε το “κοντέρ”.
Η πρεμιέρα της ταινίας «Έξοδος 1826» στη Θεσσαλονίκη ήταν κάτι που περίμενα καιρό, μιας και γνώριζα τον άνθρωπο που είχε το μεράκι να τη δει να γίνεται πραγματικότητα καθώς και αρκετούς συντελεστές από τη πόλη μου. Τέσσερα χρόνια σκληρής δουλειάς και αναμονής ήταν έτοιμα να ξεδιπλωθούν μπροστά μου. Μέχρι εκείνη τη στιγμή στο μυαλό μου ήταν ένα πάρτι, μια στιγμή χαράς ανθρώπων που είχα γνωρίσει και κάποιον άλλων που δεν είχα γνωρίσει ποτέ, μια προσπάθεια βουνό για πολλούς λόγους και μια στιγμή ενθουσιασμού και λάμψης για όλους όσοι το αγκάλιασαν μερόνυχτα μέχρι να “γεννηθεί”.
Στην Ελλάδα του 2017 μια ταινία με φουστανέλες! Πόσο περίεργο…
Πήρα για παρέα ένα στρατιωτικό, ο οποίος συμβαίνει να είναι ταυτόχρονα και φοιτητής Ιστορίας, με γνώσεις στην συντήρηση όπλων, τη φιλόλογο σύντροφό του καθώς και μια υπέροχη φίλη… Ποιος θα μπορούσε να μου πει καλύτερα πως του φάνηκε χωρίς να ρωτήσω πολλά; Φτάνοντας στο σινεμά, το πρώτο σοκ ήρθε μιας και δεν έπεφτε καρφίτσα… Το εισιτήρια δεν έφταναν και μπήκαν ακόμα και καρέκλες για να εξυπηρετήσουν το κόσμο που πήγε. Χαμόγελα παντού κι εγώ να μη πιστεύω το πόσο ανταποκρίθηκε ο κόσμος σ’ ένα παράξενο κάλεσμα. Ίσως το πιο παράξενο στην Ελλάδα του 2017.
“Παιδιά της Σαμαρίνας ωρέ παιδιά καημένα, παιδιά της Σαμαρίνας κι’ ας είστε λερωμένα” τραγουδούσαμε στις εθνικές μας εορτές στο σχολείο αλλά πόσοι μάθαμε τι έκανε αυτό το «τσούρμο» των 120 ανδρών; Ποιος ήξερε τα ονόματα τους; Ποιος είδε με τα μάτια του το μεγαλείο τους έξω από γρήγορες αναφορές; Ποιος έμαθε αν φοβήθηκαν κάποια στιγμή και πόση δύναμη είχαν για να αφήσουν το ήσυχο χωριό τους, να περπατήσουν 9 μέρες ώστε να δώσουν ότι έχουν, από σφαίρα μέχρι ζωή για να βοηθήσουν στην Έξοδο του Μεσολογγίου, τον Απρίλιο του 1826;
Αυτή λοιπόν είναι η «Έξοδος 1826», το οδοιπορικό αυτών των ανδρών που μια ιδέα στη ψυχή τους, τους έκανε τραγούδι στις ζωές μας.
Τα φώτα κλείνουν και η ψυχή μου ουρλιάζει να είναι όπως αξίζει να είναι, έτσι ώστε όλος αυτός ο κόσμος να βγει στην «έξοδο» από τη σκοτεινή αίθουσα, με μια καλή κουβέντα… Τώρα ντρέπομαι γι αυτή την παιδιάστικη σκέψη. Αλλά ήταν απόλυτα αληθινή.
Η μουσική ανέλπιστα πετυχημένη με μια επική “υπόγευση” να συνοδεύει μια από τις καλύτερες φωτογραφίες που είδα σε ελληνική παραγωγή, τα τοπία υπέροχα κι εγώ περήφανη που τα γνωρίζω μιας και είναι δίπλα μου… Τι είναι τα Γιαννιτσά; Μια ώρα δρόμος…
Αρχίζουμε να γνωρίζουμε τα πρώτα πρόσωπα κι εγώ με αγωνία κοιτάω γύρω γύρω να δω αντιδράσεις… Σπάνια μου αρέσουν ελληνικές παραγωγές και αρχίζω να φοβάμαι μήπως έχει τη χαρακτηριστική “αργοπορία” του Αγγελόπουλου (δεύτερη σκέψη που με έκανε να ντρέπομαι). Η ταινία όμως τρέχει, όλοι παρακολουθούν με ενδιαφέρον, οπότε ηρεμώ κι αρχίζω να βλέπω. Καμαρώνω τους ηθοποιούς, λατρεύω τα κοστούμια, θαυμάζω τα όπλα γνωρίζοντας ότι όλα είναι αυθεντικά και κάπου εκεί αρχίζουν να μιλάνε ξεκάθαρα… βλάχικα!!!! Κι έχει και υπότιτλους!!!!!! Από εκείνη τη στιγμή δε ξανακοίταξα τίποτα γύρω μου.
Οι φυσιογνωμίες όλες «κομμένες και ραμμένες» στους ρόλους τους (δε θα αναφέρω ούτε ένα όνομα γιατί έστω και ένα να ξεχαστεί είναι τρομερή παράλειψη κατά τη γνώμη μου), με έπιασε ένα φούσκωμα μέσα μου, μια περηφάνια για το Ελληνικό έδαφος που με φιλοξενεί και για το κόσμο που έδωσε τη ζωή του για κάτι που σήμερα θεωρούμε δεδομένο. Η δομή της ταινίας με τρόπο που δε βλέπεις συνεχόμενα το ίδιο ενώ ουσιαστικά… το ίδιο βλέπεις!
Η σκηνοθεσία ευρηματική, ακριβώς όπως έπρεπε, για όση ταινία είδαμε (κι αυτό θα το εξηγήσω λίγο πιο κάτω) και ξαφνικά πέφτουν υπότιτλοι για τους τούρκικους διαλόγους… Δύσκολη γλώσσα σκέφτομαι και δε πιστεύω ακόμα στα μάτια μου ότι αυτό που βλέπω έχει γίνει από νέους ανθρώπους που τώρα δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στην υποκριτική τέχνη, εκτός ασφαλώς μερικών εξαιρέσεων.
Οι μέρες προς την «Έξοδο» πλησιάζουν και η πρώτη «τρεχάλα» στο βουνό να στήσουν ενέδρα είναι μπροστά μας. Δεν έχω δει κανένα ρούχο να «γράφει» τόσο τέλεια σε φακό όσο αυτές οι αυθεντικές φουστανέλες. Σκέφτομαι τη περηφάνια των παιδιών που τις έβαλαν και δακρύζω. Όχι δε το περίμενα αυτό…
Σφίγγομαι γιατί είναι όλοι τους αυτό που θα λέγαμε «αλάνια» και δε θες να λείπει κανείς από την επιστροφή μετά τη μάχη. Με πιάνει αυτή η χαρακτηριστική τάση να σφίγγω τα φρύδια όταν αγχώνομαι. Ξεφυσάω κι εύχομαι να γυρίσουν όλοι ζωντανοί.
Στη πορεία του έργου παρατηρώ τον παπά που τους ευλογεί και σε λίγο συνειδητοποιώ πως από πριν ήταν στην ομάδα τους αλλά ζωσμένος, όπως όλοι οι άλλοι, πάνω από τα ράσα. Κι ήταν μεγάλη έκπληξη όταν έμαθα πως ο πατήρ Ιωάννης της ταινίας είναι ο πατήρ Βασίλειος στη πραγματική ζωή! Πόσο μεράκι έχει μέσα της αυτή η ταινία τελικά; Είναι μεγάλο το μπράβο γι αυτό το ρόλο που έπαιξε στη ταινία και στην άρτια δουλειά πίσω από αυτόν, που λίγοι άνθρωποι της ιδιότητας του θα έκαναν.
Δε θα πω άλλα γιατί δε πρέπει να πω… Το μόνο που θα πω είναι ότι έφυγαν δάκρυα τέσσερις φορές μέχρι να τελειώσει. Θα πω μόνο πως θύμωσα που δε τιμάμε τις ζωές τους. Είχαν όλοι όνομα και οικογένειες, σιωπηλές γυναίκες να θρηνούν, χωρίς “δικαίωμα” μιας και ήταν θυσία στη πατρίδα. Θαύμασα το μεγαλείο της Σαμαρίνας.
Χειροκροτούσα όπως όλη η αίθουσα για δέκα ολόκληρα λεπτά χτυπώντας τα χέρια μου μανιωδώς βλέποντας τις τελευταίες πληροφορίες που δίνει η ταινία και χωρίς να με νοιάζει αν έχω ακόμα μάσκαρα στο μάτι ή «τρέχει» όλη στο μάγουλο.
Τα φώτα ανάβουν και τα μάτια όλων λάμπουν, χαμογελάνε και συζητάνε με ενθουσιασμό!
– Πως σου φάνηκε; (Ρωτάω τον στρατιωτικό -ιστορικό-συντηρητή όπλων…)
– Ε-κπλη-κτι-κο! Δε το περίμενα…δε το πιστεύω ότι αυτό ήταν ελληνική επική ταινία στο σήμερα! Όλα αυθεντικά και εξαίσια δοσμένα. (Αργότερα είδα ότι αυτός ο άνθρωπος που δυο μήνες δεν είχε βρει τίποτα αξιόλογο να ανεβάσει στη σελίδα του στο facebook, ανέφερε όλες τις πληροφορίες καθώς και τη σελίδα της ταινίας).
Στην έξοδο όλοι όσοι περιμένανε να μπουν στις “176370 αποχρώσεις του μπεζ” δε μπορούσαν να καταλάβουν από που έβγαινε τόσο αφύσικα πολύς κόσμος…
– Τι ταινία είχε;;
– ΕΞΟΔΟΣ! ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ, ΜΗ ΤΟ ΧΑΣΕΤΕ, ΝΑ ΤΟ ΔΕΙΤΕ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ!
– Έξοδος; Ελληνικό;
– ΤΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΥΤΟΙ ΤΟ ΠΑΝΕ ΓΙΑ ΟΣΚΑΡ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ… ΝΑ ΤΟ ΔΕΙΤΕ.
Αγκαλιές, φιλιά, συγχαρητήρια στους πρωταγωνιστές που δε κακοκάρδισαν κανέναν, σε όλους μίλησαν και σε όλους έδωσαν το χέρι ή βγήκαν φωτογραφία μαζί τους. Δε μπορείς να περιγράψεις τη λάμψη στα μάτια, οπότε δε θα συνεχίσω γιατί θα αποτύχω.
Στο μαγαζί που επιλέχτηκε για δείπνο η ατμόσφαιρα όμορφη, γέλια και ευχές. Ήταν όλοι εκεί, όλοι μαζί αυτοί οι άνθρωποι που κάνανε κάτι τόσο όμορφο, με τα κανονικά ρούχα τους πια να λένε «στην υγειά μας». Κάπου εκεί άρχισα να χάνομαι στις σκέψεις μου…
“…για μισό λεπτό…. εγώ έχω δει και άλλες σκηνές που έχουν γυριστεί και δεν τις είδα στη ταινία, σκηνές μάχης που έλειπαν, διάλογοι και τοποθεσίες, υλικό που υπάρχει και μάλιστα άρτιο γιατί δεν ήταν μέσα;;;;”
Αυτή η ταινία που είναι ιστορικής σημασίας, που είναι αποτέλεσμα μελέτης, πάθους, αγάπης, με ψάξιμο από όλες τις πλευρές για το πιο αυθεντικό αποτέλεσμα, με μηδενικό μπάτζετ… (ας μείνουμε λίγο εδώ…) ΜΕ ΜΗΔΕΝΙΚΟ ΜΠΑΤΖΕΤ!
Πως θα τα βάλεις όλα στο μοντάζ αγάπη μου με μηδενικό μπάτζετ;;;; Και πόσα χρόνια να περιμένεις να μαζεύεις λεφτά για να δεις το κόπο σου να παίρνει σάρκα και οστά;;;; Το υλικό είναι πολύ και μάλιστα τρομερά αξιόλογο. Αυτό είναι το μόνο που πόνεσε τη καρδιά μου λες και έφαγε μαχαίρι. Αυτή η ταινία δεν είναι ολόκληρη. Δε της επέτρεψαν να είναι οι συνθήκες του σήμερα, αυτή όμως όπως και οι πρωταγωνιστές της, ήρθαν για να μείνουν στην ελληνική κινηματογραφική ιστορία ακόμα και …μισοί. Τρομάζω να σκεφτώ τι έπος (για εμένα) θα ήταν αν είχε την ευκαιρία να είναι όλο.
Η ταινία περιμένει απάντηση από το φεστιβάλ της Νέας Υόρκης καθώς και από το Υπουργείο ώστε να το δουν μαθητές. Ζούμε σε αυτή τη χώρα κι εγώ δεν εμπιστεύομαι πολύ τα υπουργεία. Οπότε απόψε, πέντε παιδιά της έκτης δημοτικού θα το δουν μαζί μου και σας προτείνω να πάτε κι εσείς τα παιδιά σας. Αν αυτή η προσπάθεια είχε στηριχτεί όπως έπρεπε θα ήταν κάτι απίστευτο, λυπάμαι μόνο γι αυτούς που αν τα παιδιά καταφέρουν να πάρουν κάποιο βραβείο στο φεστιβάλ, θα τους δίνουν μετά το χέρι και θα βγάζουν φωτογραφίες χωρίς να έχουν βοηθήσει σε τίποτα.
Εύχομαι κάποτε να δω το “Έξοδος 1826 η ολόκληρη ταινία”, γιατί το αξίζει.
Κατά τη δική μου άποψη 5 στα 5 αστέρια. «Must see» που λένε.
ΥΓ1: Κάνω την εξαίρεση από τον κανόνα να μην αναφέρω ονόματα. Ο Βασίλης Τσικάρας δεν υπογράφει απλά το σενάριο και τη σκηνοθεσία. Είναι η ζωντανή ψυχή αυτής της ταινίας!
ΥΓ2: Μικρή πρόγευση αυτής της εμπειρίας, μπορείτε να έχετε από το τρέιλερ της ταινίας εδώ.
