Γράφει ο Σπύρος Μπόικος
Οι τρεις ιδρυτές του ιστοσελίδας Pirate Bay, που κατηγορούνται για παράβαση πνευματικών δικαιωμάτων, βρίσκονται πλέον ενώπιον της δικαιοσύνης μετά τη σύλληψη του τρίτου από αυτούς προχθές στα σύνορα Ταϊλάνδης – Λάος.
Το Pirate Bay, η ιστοσελίδα διαμοιρασμού αρχείων σε μορφή torrent, που ιδρύθηκε στη Σουηδία, άλλαξε πάμπολλες φορές έδρα και διαμοιραστή, έφτασε πρώτη σε επισκεψιμότητα μεταξύ των torrent sites και έφτασε να εμπνεύσει ακόμη και την ίδρυση κόμματος σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες (Κόμμα των Πειρατών) απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια τις αρχές τις Σουηδίας.
Αυτή την εβδομάδα συνελήφθη μετά από μια καταδίωξη που κράτησε πέντε χρόνια και ο τελευταίος από τους τρεις ιδρυτές της ιστοσελίδας, ο Fredrik Neij, για παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, σύμφωνα με ανακοίνωση του TorrentFreak.
Το Pirate Bay και οι αντίστοιχες του ιστοσελίδες επιτρέπουν το διαμοιρασμό αρχείων μεταξύ των χρηστών του διαδικτύου. Ενώ σήμερα αυτή η δυνατότητα υποστηρίζεται και μέσω άλλων υπηρεσιών (skype ή mail clients), παλιότερα το μέγεθος των αρχείων αυτών (πχ ενός τραγουδιού ή ενός βίντεο) δεν επέτρεπε την ανταλλαγή τους παρά μόνο μέσω torrents.
Σύντομα πολλοί χρήστες του διαδικτύου άρχισαν να ανταλλάσουν μεταξύ τους ταινίες και μουσικά κομμάτια, μια κίνηση σίγουρα παράνομη, αφού τα δικαιώματα μιας ταινίας ή ενός μουσικού κομματιού ανήκουν συνήθως στην εταιρία παραγωγής και όχι στον κάτοχο του cd ή του dvd.
Όμως οι διώξεις εναντίον των ιδρυτών του Pirate Bay, οι οποίοι έχουν γίνει σύμβολα της ελεύθερης ανταλλαγής αρχείων στο ίντερνετ, άνοιξαν ένα τεράστιο πολιτικό και νομικό ζήτημα, με πάρα πολλές προεκτάσεις.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι κάποια χρόνια μετά τη δημιουργία του έργου το copyright (η ισχύς των πνευματικών δικαιωμάτων) παρέρχεται. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό το διάστημα είναι τα εβδομήντα χρόνια από το θάνατο του δημιουργού. Μια τέτοια ρύθμιση είναι λογική, καθώς πέρα από πνευματικό δημιούργημα ένα έργο είναι συνήθως και πηγή βιοπορισμού για τον δημιουργό και την οικογένεια του.
Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ιδιωτικές εταιρίες αγοράζουν τα πνευματικά δικαιώματα έργων και τα εκμεταλλεύονται για χρόνια μετά το θάνατο του δημιουργού. Αυτό φυσικά στην περίπτωση που ο δημιουργός θέλησε να πουλήσει τα δικαιώματα του έργου του, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις ο δημιουργός αναγκάζεται προκαταβολικά να παραιτηθεί από οποιαδήποτε απαίτηση πέραν μιας μικρής συνήθως αμοιβής.
Στη διάρκεια της προεδρίας του Μπιλ Κλίντον πέρασε ένας νόμος ο οποίος επέτρεπε σε εταιρίες να διατηρούν την εκμετάλλευση ενός έργου τέχνης πολύ πέραν των εβδομήντα χρόνων από το θάνατο του δημιουργού. Έτσι, μέχρι σήμερα, η εταιρία Disney εισπράττει δικαιώματα κάθε φορά που κάποιος θέλει να χρησιμοποιήσει το πασίγνωστο τραγούδι Happy Birthday, έχοντας αγοράσει τα δικαιώματα από τις αδελφές Hill που συνέθεσαν το κομμάτι όχι αργότερα από το 1893.
Το ερώτημα συνεπώς είναι πώς μπορεί να παρατείνεται η ισχύς των πνευματικών δικαιωμάτων ανάλογα με το συμφέρον των εταιριών που τα διαχειρίζονται και εις βάρος του κοινού, το οποίο πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει για έργα τέχνης, μερικά από τα οποία μόνο ως ιστορικά τεκμήρια έχουν πλέον αξία; Σίγουρα η πνευματική παραγωγή της ανθρωπότητας θα πρέπει κάποια στιγμή να είναι προσβάσιμη ελέυθερα στο ευρύ κοινό. Ας φανταστούμε ένα αντιπαράδειγμα: αν κάποιος εκδοτικός οίκος αποφασίσει ότι η Πολιτεία του Πλάτωνα δεν θα φέρει τα αναμενόμενα κέρδη, μπορεί άραγε να μην την εκδώσει, και μάλιστα, να απαγορεύσει την έκδοση της από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο;
Μπορεί οι σουηδοί Πειρατές να θεωρούνται ένοχοι από το νόμο, αλλά ένα ηθικό πλεονέκτημα, ανάλογο του Προμηθέα, θα πρέπει να τους το αναγνωρίσουμε.
