Οι άνθρωποι που αισθάνονται συχνά αποξενωμένοι, απομονωμένοι και πως κανείς δεν τους καταλαβαίνει, είναι πιο πιθανό να έχουν επίμονες σκεψεις θανάτου σε σχέση με άλλους, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Δεν είναι ακόμη βέβαιο κατά πόσο αυτά τα αισθήματα απομόνωσης δύνανται να εξηγήσουν την ύπαρξη των σκέψεων θανάτου, αλλά υπάρχουν ενδείξεις που υποστηρίζουν τη συγκεκριμένη υπόθεση.
“Πρόκειται για μια εμπειρία που κάποιοι άνθρωποι έχουν και ορισμένοι τη βιώνουν όλη την ώρα”, δήλωσε ο Πίτερ Χελμ, απόφοιτος κοινωνικής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, που διεξήγε τη μελέτη.
Τρόμος και Θάνατος
Η νέα έρευνα διεξήχθη στη βάση των ερευνών για τη διαχείριση του τρόμου που θεωρεί ότι οι άνθρωποι κατασκευάζουν προσεκτικά εμπόδια μεταξύ του εαυτού τους και της συνειδητοποίησης του επικείμενου θανάτου τους. Οι έρευνες που υποστηρίζουν αυτή τη θεωρία έχουν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι που ανακαλούν το θάνατο συχνότερα, συνδέονται περισσότερο με τις προσωπικές και πολιτιστικές τους αξίες, πράγμα που είναι ίσως ένας τρόπος εύρεσης νοήματος ενόψει της δικής τους θνησιμότητας.
Ο Χελμ και οι συνεργάτες του ενδιαφέρθηκαν να εξετάσουν το πώς μια συγκεκριμένη εμπειρία, όπως αυτή της υπαρξιακής απομόνωσης μπορεί να συνδέεται με σκέψεις θανάτου και θνησιμότητας. Η υπαρξιακή απομόνωση συνδέεται αλλά δεν ταυτίζεται με τη μοναξιά, δήλωσε ο Χελμ στην “Live Science”. Η μοναξιά είναι το αίσθημα της έλλειψης επαφής με άλλους ανθρώπους ενώ η υπαρξιακή απομόνωση είναι το αίσθημα ότι οι άλλοι άνθρωποι δε σε καταλαβαίνουν στοιχειωδώς. Η κοινωνικοποίηση, όταν κάποιος βιώνει αισθήματα υπαρξιακής απομόνωσης μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
Οι μελετητές αυτοί διεξήγαν τέσσερις έρευνες για να καθορίσουν κατά πόσο η υπαρξιακή απομόνωση σχετίζεται με τις σκέψεις θανάτου. Στις πρώτες δύο ζητήθηκε από μαθητές γυμνασίου (932 στην πρώτη έρευνα και 613 στη δευτερη) να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο για τα επίπεδα των αισθημάτων υπαρξιακής απομόνωσης, μοναξιάς και έντασης της αίσθησης ταυτότητας/ ότι ανήκουν σε ομάδες μεγαλύτερες των ίδιων. Επίσης οι συμμετέχοντες έλαβαν μέρος σε μια δοκιμασία με λέξεις οι οποίες ανάλογα με την επιλογή του ατόμου συνδέονταν ή οχι με τον θάνατο (π.χ. δινόταν: ki_ _ ed και οι συμμετέχοντες μπορουσαν να συμπληρώσουν είτε kissed -φιλημένος- είτε killed -σκοτωμένος-).
Αίσθηση απομόνωσης
Στις έρευνες αυτές οι συμμετέχοντες που δήλωναν πιο συχνά αισθήματα υπαρξιακής απομόνωσης ήταν πιο πιθανό να δημιουργήσουν λέξεις σχετικές με το θάνατο από αυτούς που δεν ήταν υπαρξιακά απομονωμένοι, γεγονός που δείχνει πως οι σκέψεις θανάτου ήταν συχνότερες στο μυαλό αυτών που αισθάνονταν υπαρξιακά απομονωμένοι. Η σχέση μεταξύ υπαρξιακής απομόνωσης και σκέψεων θανάτου δεν εξηγείται από την μοναξιά ούτε από την αίσθηση ανήκειν σε μια ομάδα ή την αυτοεκτίμηση.
Στις επόμενες δύο έρευνες διερευνήθηκε αν πραγματικά η υπαρξιακή απομόνωση προκαλεί την εμφάνιση των σκέψεων θανάτου. Σε πρώτη φάση οι ερευνητές χώρισαν 277 άτομα σε τρεις ομάδες. Η πρώτη έγραφε για αναμνήσεις αισθημάτων υπαρξιακής απομόνωσης, η δεύτερη έγραφε για ένα περιστατικό που είχε αισθανθεί μοναξιά και η τρίτη για ένα ουδέτερο περιστατικό αναμονής. Σε αυτή την περίπτωση αυτοί που έγραφαν για την υπαρξιακή απομόνωση ήταν πολύ πιο πιθανό να συμπληρώσουν λέξεις σχετικές με το θάνατο. Σε μια δεύτερη ωστόσο έρευνα που ακολούθησε με 334 συμμετέχοντες, τα αποτελέσματα δεν επιβεβαιώθηκαν, αν και κατά τον Χελμ, αυτό πιθανότατα οφείλεται σε προβλήματα που αφορούν τη μεθοδολογία (π.χ. το γεγονός ότι στη δεύτερη έρευνα πολλοί συμμετείχαν online).
Μια άλλη εξήγηση κατά τον Χελμ, είναι ότι η ανάμνηση ενός περιστατικού στο οποίο αισθάνθηκαν υπαρξιακά απομονωμένοι μπορεί να έχει επίδραση στις σκέψεις θανάτου μόνο στους ανθρώπους που έχουν ούτως ή αλλως την τάση να αισθάνονται υπαρξιακά απομονωμένοι.
Ερευνητές μελετούν επίσης το πώς τα αισθήματα υπαρξιακής απομόνωσης συνδέονται με την κατάθλιψη και τον αυτοκτονικό ιδεασμό. Οι ψυχολόγοι μελετούν εδώ και χρόνια τη μοναξιά και έχουν βρει πως αυτό το συναίσθημα συνδέεται με κακή ψυχική και σωματική υγεία. Ωστόσο, δεν έχει δοθεί η ίδια σημασία στην υπαρξιακή απομόνωση παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια αρκετά συχνή εμπειρία.
Ο Χελμ εξηγεί οτι αυτοί που αισθάνονται υπαρξιακά απομονωμένοι δεν νιώθουν μόνοι αλλά αντίθετα αόρατοι. Ο ίδιος προσθέτει στον ιστότοπο Reddit που επικαλείται την μελέτη: “Μοιάζει σαν να μην έχουν τις λεξεις να περιγράψουν τις εμπειρίες τους”.
Η ερευνητική αυτή προσπάθεια πρωτοδημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου της επιστημονικής επιθεώρησης “Journal of Research in Personality”.
