Γλυπτά Παρθενώνα: Η πιθανή επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο απασχολεί τη διεθνή και εγχώρια πραγματικότητα. Τα ξένα δημοσιεύματα «δείχνουν» ως επίλυση του χρόνιου ελληνικού αιτήματος έναν μακροχρόνιο δανεισμό, ενώ την ίδια ώρα το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού διαψεύδει κατηγορηματικά τη λύση αυτή. Η πάγια θέση της Ελλάδας είναι ότι «δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής», σημειώνει σε σχετική ανακοίνωσή του το ΥΠΠΟΑ αφήνοντας αιχμές κατά του ΣΥΡΙΖΑ για «μικροκομματικούς υπολογισμούς».
Ο εθνικός στόχος
«Η κυβέρνηση, από την αρχή της θητείας της, κινείται με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, ευαισθησία και αποτελεσματικότητα, προκειμένου να υλοποιηθεί ο εθνικός στόχος της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα και της επανένωσής τους στο Μουσείο της Ακρόπολης», σημειώνεται στην ανακοίνωση και επισημαίνεται πως αυτό αναμφίβολα τεκμαίρεται από σειρά γεγονότων των τελευταίων δύο ετών: Από την απόφαση της ΟΥΝΕΣΚΟ, τον Σεπτέμβριο 2021, και την οριστική (sine die) επανένωση του θραύσματος Fagan, ως τη μεταστροφή και τη στήριξη του ελληνικού αιτήματος από τη διεθνή κοινή γνώμη. «Ας σταματήσει η αξιωματική αντιπολίτευση να κορυβαντιά. Θα περιμέναμε σε αυτή την εθνική προσπάθεια να μείνουν στην άκρη οι μικροκομματικοί υπολογισμοί και να υπάρχει συστράτευση όλων. Δυστυχώς δεν το βλέπουμε. Για κάποιους πρώτος στόχος είναι η φθορά της κυβέρνησης, ακόμη και με ψέματα, αδιαφορώντας αν κάνουν ζημιά στη χώρα», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, βάζοντας τέλος στις τοποθετήσεις του ΣΥΡΙΖΑ περί «συμφωνίες εν κρυπτώ».
Οχι δάνειο
Η παραπάνω ανακοίνωση καθιστά σαφές ότι η Ελλάδα δεν θα δεχτεί μια συμφωνία που θα χαρακτηριζόταν ως δάνειο. Το Βρετανικό Μουσείο, σύμφωνα με τον «Gaurdian», επιβεβαίωσε την Τετάρτη (4/1) για πρώτη φορά ότι εμπλέκεται σε «εποικοδομητικές συζητήσεις» με την Ελλάδα για την επιστροφή ορισμένων από τα Παρθενώνια Γλυπτά. «Εχουμε δηλώσει δημόσια ότι επιδιώκουμε ενεργά μια νέα συνεργασία του Παρθενώνα με τους φίλους μας στην Ελλάδα, οι εποικοδομητικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη», αναφέρει το βρετανικό ίδρυμα σύμφωνα με το ξένο άρθρο. Το μπαράζ των δημοσιευμάτων από το εξωτερικό ξεκίνησε στις 3 Ιανουαρίου, με το αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg να υποστηρίζει ότι η Ελλάδα και η Βρετανία βρίσκονται «κοντά σε συμφωνία» για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Λίγη ώρα μετά κύκλοι του υπουργείου Πολιτισμού διέψευσαν το άρθρο του Bloomberg. Την επόμενη ημέρα ο βρετανικός Τύπος, άρθρα των «Guardian» και «Times» του Λονδίνου, επιμένει σε μια επιστροφή των Γλυπτών υπό τη μορφή μακροχρόνιου δανεισμού. Η βρετανική «Telegraph» σε δημοσίευμά της κάνει λόγο για αρχαιότητες που θα μπορούσαν ως αντάλλαγμα να μεταφερθούν από τη χώρα μας στο Βρετανικό Μουσείο. Μεταξύ των αρχαιοτήτων που αναφέρθηκαν είναι και το γνωστό ως χρυσό προσωπείο του Αγαμέμνονα. Η τελευταία εξέλιξη για το θέμα της πιθανής επιστροφής αποτυπώθηκε χθες σε άρθρο της βρετανικής εφημερίδας με τίτλο «Η Βρετανία θα πρέπει να δώσει τα Ελγίνεια στην Ελλάδα», γραμμένο από τον πρώην επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας του Brexit, Ντέιβιντ Φροστ. Οπως επισημαίνεται στην «Τelegraph», το Βρετανικό Μουσείο βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε «μυστικό διάλογο» με την Ελλάδα για να βρεθεί λύση και καταθέτει τη δική του άποψη γύρω από την ενδεχόμενη επιστροφή των Γλυπτών.
Ειδική κατάσταση
«Πιστεύω ότι τα Μάρμαρα του Παρθενώνα αποτελούν μια ειδική κατάσταση στην οποία θα πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε μια ειδική λύση», γράφει ο Βρετανός αρθρογράφος και επισημαίνει πως «το θέμα είναι πολιτικό», δεν θα πρέπει οι συζητήσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές να είναι μυστικές, ενώ απαιτείται και η εμπλοκή της βρετανικής κυβέρνησης, καθώς δεν θεωρεί πως οι διαπραγματεύσεις μπορούν να ολοκληρωθούν μόνο από το μουσείο. Σύμφωνα με την άποψή του Φοστ, «ήρθε η ώρα για μια μεγάλη χειρονομία. Μόνο η κυβέρνηση μπορεί να την κάνει. Είναι να προσφέρει την επιστροφή των Μαρμάρων ως εφάπαξ δώρο αυτής της χώρας στην Ελλάδα, ως μέρος μιας νέας ευρύτερης αγγλοελληνικής εταιρικής σχέσης».
Γλυπτά Παρθενώνα: Τα τρία «κλειδιά» του Φροστ
Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Φροστ, η παραπάνω «αγγλοελληνική εταιρική σχέση» θα μπορούσε να αναπτυχθεί μέσα από τρία σημεία: «Πρώτον, τη συνεργασία των μουσείων, με υψηλής ποιότητας αντίγραφα των Γλυπτών να μένουν στο Λονδίνο μαζί με μια συμφωνία δανεισμού από την Ελλάδα ορισμένων εκ των διασημότερων αρχαιοτήτων, προσωρινά, σε αντάλλαγμα και ίσως και σε μουσεία εκτός Λονδίνου.
Δεύτερον, μια ευρύτερη πολιτιστική συνεργασία, ενδεχομένως με ιδιωτική χρηματοδότηση, που θα ανεβάσει σε άλλο επίπεδο την ακαδημαϊκή αλλά και καλλιτεχνική σύμπραξη των δύο χωρών. Τρίτον, μια κοινή εκστρατεία για την επιστροφή στην Ελλάδα όσων τμημάτων των Μαρμάρων βρίσκονται σε άλλα μουσεία παγκοσμίως, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, αν και το Βρετανικό Μουσείο έχει τα περισσότερα, δεν τα έχει όλα. Μια τέτοια σύμπραξη θα πρέπει να παραμερίσει οριστικά τα δικαιώματα και τα λάθη της αρχικής απόκτησης και της μετέπειτα μεταχείρισης των Μαρμάρων από τις δύο χώρες».
Γλυπτά Παρθενώνα: Επαναπατρισμός αλά Fagan
Ψύχραιμες φωνές, δυνατοί γνώστες του ζητήματος σημειώνουν στον «Ε.Τ.» πως χρειάζεται μια συμφωνία που θα πρέπει να θίγει το θέμα της ιδιοκτησίας χωρίς ωστόσο να δημιουργεί a priori συνθήκες κυριότητας, όπως συνέβη δηλαδή με την επιστροφή του θραύσματος Fagan, που ήρθε στο μουσείο της Ακρόπολης και εν συνεχεία οι συνομιλίες επέφεραν καρπούς: εν τέλει, επετεύχθη ο οριστικός του επαναπατρισμός.
Η μεταβλητή της χρονικής συγκυρίας με φόντο το «Rosetta Project», ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των αιθουσών και επανατοποθέτησης των συλλογών του βρετανικού ιδρύματος, ίσως να αποτελεί και το κλειδί των διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η αίθουσα Duvee, όπου εκτίθενται τα Γλυπτά, θα ανακαινιστεί. Πού θα βρίσκονται τα εμβληματικά αυτά Γλυπτά; Θα είναι κλεισμένα μέσα σε κιβώτια; «Θα μπορούσαν ενδεχομένως να μετακινηθούν στο μουσείο της Ακρόπολης, με μια συμφωνία ανάλογη με εκείνη του επαναπατρισμού του θραύσματος Fagan», σημειώνουν κύκλοι της ελληνικής πλευράς που γνωρίζουν καλά το θέμα των διαπραγματεύσεων στο χώρο της πολιτιστικής διπλωματίας.
Τα δημοσιεύματα πάντως μαρτυρούν ότι συζητήσεις συνεχίζονται για μια λύση «win win» που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές. Η θέση της χώρας μας είναι αμετακίνητη, δεν αποδέχεται την κατοχή και την κυριότητα στο Βρετανικό Μουσείο ή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Υπενθυμίζουμε ότι στις αρχές του Δεκεμβρίου έγιναν γνωστές οι συναντήσεις του προέδρου του Β.Μ. Τζορτζ Οσμπορν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και άλλους δύο υπουργούς, τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, και τον υπουργό Επικρατείας, Γιώργο Γεραπετρίτη.
Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε ξένα δημοσιεύματα. Λίγες ημέρες μετά η απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου να επιστρέψει στην Ελλάδα τα τρία θραύσματα από τη ζωφόρο και τη μετόπη του Παρθενώνα -τα οποία φυλάσσονταν, από τον 19ο αιώνα, στις πολύτιμες συλλογές των Μουσείων του Βατικανού- κάνει το γύρι του κόσμου. «Η απόφαση αυτή δεν ήρθε τυχαία. Είχαν προηγηθεί γραπτές και προφορικές συνεννοήσεις του υπ. Πολιτισμού και του Μουσείου της Ακρόπολης με το Βατικανό, ενώ καταλυτική ήταν η συμβολή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά», σημείωσε ο πρωθυπουργός στον προσωπικό του λογαριασμό και επισήμανε πως «πιστεύω -και εργαζόμαστε γι’ αυτό- ότι μπορεί να βρεθεί και μια λύση για τα Παρθενώνια Γλυπτά που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο ώστε να γίνει πραγματικότητα η επανένωσή τους. Ο τρόπος που χειρίστηκε το ΥΠΠΟΑ την οριστική επιστροφή του θραύσματος Fagan αποτελεί καλή πρακτική που υποδεικνύει τον τρόπο του επαναπατρισμού. Μια win-win λύση».
